Μια ιστορία της… Ιστορίας της Τέχνης. Η τέχνη της επανεγγραφής. Γράφει η Ήρα Παπαποστόλου

Martial Raysse Made in Japan

Πώς ο πλέον συμβατικός πίνακας γίνεται σημείο αναφοράς, 
ένα αισθητικό προϊόν δεύτερης κατηγορίας

Όλη η ιστορία της τέχνης είναι φτιαγμένη από επανεγγραφές. Το Φιλί του Ροντέν θα εμπνεύσει το νέο καλλιτέχνη Βικ Μιούνιτς να κάνει ένα «ντρίπινγκ» από σοκολάτα ενώ η ζωγραφική του Πικάσο και του Βαν Γκογκ θα εισχωρήσουν σε αυτή του Ερρό. Η θρυλική φιγούρα της Δημοκρατίας, παρμένη από τον πίνακα του Ντελακρουά Η Ελευθερία οδηγεί το λαό, μετατρέπεται στο έργο του Ρόμπερτ Κόμπας σε ένα χυδαίο λογοπαίγνιο. Εκμεταλλευόμενος τα εφέ της φωτογραφίας, ο Μάρσιαλ Ράις πραγματοποιεί το 1964, με το γενικό τίτλο Made in Japan, μια σειρά από πίνακες που μεταφέρουν επανεγγραφές αριστουργημάτων της ιστορίας της τέχνης σε αποχρώσεις ψυχρών φωτογραφικών χρωματισμών. «Κοιτάζω και επαναπροσδιορίζω τη ζωή, ή τις απομιμήσεις του Ενγκρ, έχοντας σαν αφετηρία τη διαφήμιση», εξηγεί σχετικά με τις αναπροσαρμογές των εικόνων του.

Ο Άγγλος ζωγράφος Πήτερ Μπλέικ, ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του αγγλικού ποπ αρτ, συμπεριλαμβάνει, και αυτός, στη θεματολογία του διαφημιστικές εικόνες, εικόνες τηλεόρασης και κινηματογράφου, παντρεύοντας ζωγραφική και φωτογραφικό μοντάζ. Ο Ρόι Λίχτενσταιν, από την πλευρά του, μεταφέρει τους πίνακες που θαυμάζει – των Πικάσο, Ματίς και Μοντριάν, σε κόμικς έτσι ώστε να τα «σώσει», αφού θεωρεί ότι τα κόμικς είναι εξίσου ελκυστικά με τους πίνακες των μουσείων. Δεν θα μπέρδευε όμως ποτέ διαφορετικούς στιλιστικούς τύπους μέσα σε έναν πίνακα. Ένα άλλο σημαντικό όνομα που πρέπει να αναφερθεί είναι αυτό του Σερί Λεβίν που, τη δεκαετία του 70, φωτογραφίζει τις αναπαραγωγές των έργων του Γουόκερ Έβανς με σκοπό να μειώσει την αξία και σπανιότητά τους.

Roy Lichtenstein Brushstrokes

Στο σύγχρονο κόσμο, όπου η υπερβολική προσφορά εικόνων «προξενεί μία αίσθηση του συνεχόμενου», και όπου αναμειγνύονται εικόνες που έρχονται από τα βάθη της ιστορίας με σύγχρονες εικόνες, δεν υπάρχει πλέον «αληθινό κριτήριο» που να ξεχωρίζει το πρωτότυπο από την απομίμηση. Αυτό εδώ δεν έχει λιγότερο νόημα από αυτό εκεί, αφού, όπως δηλώνει ο Σερί Λεβίν, που παίρνει όλες τις συνέπειες από το νόμο του Ντισάν: «Η σημασία ενός έργου δεν συνίσταται στην καταγωγή του, αλλά στον προορισμό του, ο θεατής πρέπει να γεννιέται σε εξάρτηση από τον ζωγράφο».

Οι Ισπανοί καλλιτέχνες της Equipo Cronica δανείζονται και αυτοί – κατά τη δεκαετία του 70 – στοιχεία από την Ιστορία, παραθέτοντας κάποια τμήματα από ζωγραφικά αριστουργήματα σε δικές τους συνθέσεις. Ζωγραφίζουν, για παράδειγμα, ένα συμπόσιο εμπνευσμένο από το «Γεύμα του Αγίου Hugues» του Ζουρμπαράν αντικαθιστώντας τους μοναχούς του διάσημου πίνακα με πρόσωπα σύγχρονων πολιτικών. Οι πολιτικοί απεικονίζονται να γεύονται μέλη, χέρια, πόδια και κρανία, που προέρχονται κατευθείαν από τη Γκουέρνικα του Πικάσο. Η επανεγγραφή, η παρωδία και οι έξυπνοι ελιγμοί είναι στην κορυφή των προτιμήσεων της ομάδας.

Lichtenstein’s Bedroom at Arles (1992)

Van Gogh’s Bedroom in Arles (1888)

Ένας Μίμο Παλαντίνο, ένας Ντέιβιντ Σέιλ, ένας Τζούλιαν Σνάντελ, από την πλευρά τους, χρησιμοποιούν τον ίδιον καμβά για να παρουσιάσουν πολλών ειδών επανεγγραφές που διασχίζουν πέρα ως πέρα το χωράφι της Ιστορίας και της Ιστορίας της Τέχνης.

Τέλος, στην αρχή της δεκαετίας του 80, το ιταλικό κίνημα Pittura Colta – ή, αλλιώς, Καλλιεργημένη Ζωγραφική – δανείζεται από τα μεγάλα ονόματα (Ραφαήλ, Τισιανό, Γκουίντο Ρένι ή Νταβίντ) και τα μικρά ονόματα (Κάουφμαν, Μενγκς) των παλιών δασκάλων τα θέματα και την τεχνοτροπία τους. Η εν μέρει αντιγραφή, η επανεγγραφή, η ανάμειξη συμβόλων του παρελθόντος και του παρόντος, οι αναχρονισμοί διαμορφώνουν το βασικό υλικό αυτού του είδους ζωγραφικής που προσβλέπει στο να ξεπεράσει το φράγμα ανάμεσα στην κληροδοτημένη από την παράδοση παραστατικότητα και στη σύγχρονη εννοιολογική τέχνη. Ο πλέον συμβατικός πίνακας γίνεται σημείο αναφοράς, ένα αισθητικό προϊόν δεύτερης κατηγορίας

Αρχική φωτογραφία:Equipo cronica la antesala

Last modified: 15/05/2017