Η «Γενεαλογία της ηθικής» του Γιώργου Καβούνη

Ήρα Παπαποστόλου

Κριτικός και Ιστορικός τέχνης

«Το μέλλον ανήκει σ’ εκείνον ο οποίος θα έχει την πιο μακρά μνήμη».
Έτσι και το «ψάρι» του Γιώργου Καβούνη μοιάζει να κοιτάει πίσω έτσι ώστε το ανθρώπινο σώμα να μπορέσει να πάει μπροστά.

Η «Γενεαλογία της ηθικής» του Γιώργου Καβούνη δεν μπορεί παρά να μας παραπέμψει στο έργο του Νίτσε (1887) όπου ο φιλόσοφος μιλάει για τις ηθικές και φιλοσοφικές αξίες της Δύσης που έφθειραν τα θεμέλια της γνώσης, των επιστημών και -κατ’ επέκταση- τον ίδιο τον άνθρωπο.
Η επαναξιολόγηση όλων των αξιών που επιχειρεί στο βιβλίο του ο Νίτσε είναι επιτακτική ανάγκη και στην εποχή μας, με αποτέλεσμα το έργο του ζωγράφου να μπορεί να θεωρηθεί και σύγχρονο και κλασικό ταυτόχρονα.
Το εξαιρετικό αυτό έργο που είδαμε φέτος στην Art Athina μπορεί να αποτελεί είτε το σύμβολο του ιδεώδους της παρακμής που βιώνουμε είτε την απεικόνιση του ανώτερου τύπου ανθρώπου – του μη υποταγμένου στη σωτηριολογία των αδύναμων κατά τον Νίτσε – με βάση την αξία που επιβάλλει η βούληση για δύναμη (πνευματική ισχύς) που θα φέρει την πλήρη αυτοανάπτυξη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΟΥΝΗΣ «Δίχως προφάσεις εν αμαρτίαις» (Without pretexts in sins), pencils on paper, 46 x 47cm, 2012

Το «ψάρι» στο κεφάλι της γυμνής γυναίκας θα μπορούσε να είναι ο ΙΧΘΥΣ ( Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ), σύμβολο του χριστιανισμού και της ψυχολογίας του, αλλά και σύμβολο της ηθικής συνείδησης. Συμβολίζει ίσως την αντίθεση στην κυριαρχία των «ευγενών» αξιών και τη σκληρότητα που στρέφεται εναντίον του εαυτού: από εκεί και το πρόσωπο του ψαριού που κοιτάει προς τα δεξιά σε αντίθεση με τη φορά του γυναικείου σώματος. Ίσως ακόμα και την αντίθεση ανάμεσα στο «πνεύμα» και στο «σώμα».
Για να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του, λέει ό Νίτσε, πρέπει πρώτα να τον αναζητήσει. Πρέπει λοιπόν να επιστρέψει στις ρίζες, στο «απώτερο παρελθόν». Διότι «το μέλλον ανήκει σ’ εκείνον ο οποίος θα έχει την πιο μακρά μνήμη». Έτσι και το «ψάρι» του Γιώργου Καβούνη μοιάζει να κοιτάει πίσω έτσι ώστε το ανθρώπινο σώμα να μπορέσει να πάει μπροστά.
Ο ζωγράφος από την αρχή της πορείας του ασχολείται με τις αντιθέσεις και τα δίπολα. Αυτή τη φορά ίσως να το κάνει έτσι ώστε να μας παροτρύνει να ξανασκεφτούμε τί σημαίνουν οι αξίες ως κεντρομόλες δυνάμεις της ζωής.

Αρχική Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΟΥΝΗΣ: «Γενεαλογία της ηθικής» (Genealogy of morality), 43 x 38cm, pencils on paper, 2016