Έφη Σεϊτανίδου – Στην τέχνη η αίσθηση κοινότητας βοηθά να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον

 Δρ Εύα Κέκου,
Ιστορικός της Τέχνης & ανεξάρτητη επιμελήτρια εκθέσεων

Στο πλαίσιο ανεύρεσης και παρουσίασης νεοεισερχομένων καλλιτεχνών, συναντήσαμε την κ. Έφη Σεϊτανίδου και είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το προβληματισμό για τη δημιουργία της αξιολογότατης εγκατάστασης που παρουσίασε στο Μελίνα, του δήμου Αθηναίων μόλις στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Η Έφη Σεϊτανίδου έχει ένα διεπιστημονικό υπόβαθρο, το οποίο αντανακλάται στις καλλιτεχνικές τις αναζητήσεις.

Touching the hidden garden3. 140x180cm, σκόνες κάρβουνου,φυσικές χρωστικές,αραβικό κόμι και λευκό ακρυλικό σε χαρτί Fabriano, 2024

• Τι σας ώθησε να στραφείτε στις εικαστικές τέχνες;

Η ενασχόλησή μου με την τέχνη δεν υπήρξε ποτέ στόχος, ούτε αυτοσκοπός. Προέκυψε αβίαστα, γιατί μου δημιουργεί ένα συναίσθημα πολύ οικείο, ίσως λόγω  αναμνήσεων που έχω από τον πατέρα μου που ζωγράφιζε. Με μεταφέρει επίσης, σε μια κατάσταση όπου το μυαλό και οι σκέψεις σταματούν και συγκεντρώνομαι στο παρόν. Αυτή η διάθεση που προκύπτει, είτε όταν πειραματίζομαι με τεχνικές και υλικά, είτε όταν είμαι μέσα σε έναν χώρο τέχνης και έρχομαι σε επαφή με κάποιο έργο που με συγκινεί, με συνοδεύει για αρκετές ώρες και μου προσφέρει μια αίσθηση ολοκλήρωσης. Θεωρώ ότι η τέχνη, είτε την ασκείς, είτε απλά την απολαμβάνεις, έχει θεραπευτικές ιδιότητες για την ψυχή.

 Touching the hidden garden4. 140x180cm, σκόνες κάρβουνου, φυσικές χρωστικές, αραβικό κόμι και λευκό ακρυλικό σε χαρτί Fabriano, 2024

• Με ποιο τρόπο θεωρείτε ότι οι σπουδές σας στις θετικές επιστήμες λειτουργούν συμπληρωματικά και ίσως ακόμα ως αντίβαρο και ώθηση στο πεδίο έρευνας και έκφρασης σας;

Η επιστήμη  και η τέχνη, προσπαθούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τον κόσμο γύρω μας, απλά με διαφορετικές προσεγγίσεις, απαιτούν όμως και οι δύο δημιουργική και αναλυτική σκέψη. Οι σπουδές μου στις θετικές επιστήμες προέκυψαν από την ανάγκη μου για έρευνα και ενώ αρχικά το ενδιαφέρον μου ήταν η ύλη και η χημεία που σχετίζεται με την μεταμόρφωση της ύλης, πολύ γρήγορα στράφηκα στον άνθρωπο και ασχολήθηκα με επιστημονικές μεθόδους που συμβάλλουν στο να εκτελεί με ασφάλεια την εργασία του. Το γεγονός ότι κινούμαι μέσα σε περιβάλλοντα εργοστασίων και ο συγχρωτισμός με τους ανθρώπους που  εργάζονται εκεί, μου προσφέρει την εμπειρία να έχω επαφή με την καθημερινή ζωή, μια εμπειρία που θεωρώ πολύ σημαντική για όποιον ασχολείται με την τέχνη.

Τμήμα της εγκατάστασης Touching the hidden garden

• Με ποιόν τρόπο αποκτά υπόσταση η σύζευξη επιστήμης και τέχνης στη  δουλειά σας; Ακόμα πιο ειδικά πως αντιλαμβάνεστε τη σύζευξη Τέχνης και ψυχολογίας αλλά και ψυχανάλυσης;

Πολλές φορές τριγυρνώντας μέσα στα εργοστάσια, οι εικόνες που βλέπω θα μπορούσαν άνετα να μεταφραστούν ως τέχνη. Έχει πολύ ενδιαφέρον πώς ο καθένας μας αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τον κόσμο γύρω του. Για παράδειγμα, μέσα σε ένα διυλιστήριο, μια σφαιρική δεξαμενή αποθήκευσης καυσίμου, για κάποιον μπορεί να σημαίνει την ποιότητα του καυσίμου, κάποιος άλλος να σκεφτεί το κέρδος από την πώληση ή τη διεργασία παραγωγής, μπορεί όμως να ιδωθεί και ως μια αρχετυπική δομή ενός θόλου με όλες τις πιθανές ερμηνείες και συμβολισμούς του. Τώρα, όσον αφορά τη σχέση της τέχνης με την ψυχολογία και την ψυχανάλυση, πιστεύω ότι η τέχνη αντανακλά τα συναισθήματά μας, την εσωτερική μας ζωή  και όταν καταφέρνουμε να εκφραστούμε χωρίς περιορισμούς από τη λογική, τότε έρχονται στην επιφάνεια οι υποσυνείδητες επιθυμίες και οι φόβοι μας. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται μια απόφαση και μια τόλμη θα έλεγα, είναι το ίδιο με την ψυχανάλυση, είτε αποφασίζεις, είτε όχι, να πεις μια εσωτερική αλήθεια.
Ο κλάδος του art therapy είναι άλλωστε όπως γνωρίζουμε, μια μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί την καλλιτεχνική δημιουργία ως εργαλείο για να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν πρόσβαση στα συναισθήματά τους και να τα επεξεργαστούν.

Yφασμάτινο ιγκλού 240x180cm, mobile από υγρό γυαλί ήχος τρεχούμενου νερού, 2024

• Η εικαστική σας δουλειά έχει ένα εύρος και διαφορετικές ποιότητες.  Από τους διαφορετικούς τρόπους, μέσα και υλικά ποιες επιθυμίες θέλετε να πραγματώσετε και ποιους στόχους σε σχέση με το αποτέλεσμα σας;

Δημιουργώ μια εγκατάσταση και επιθυμώ να προκαλέσω στον θεατή μια διάθεση, μια εμπειρία. Στα ζωγραφικά μου έργα χρησιμοποιώ οργανικά υλικά, χαρτί, κάρβουνο, σκόνες κάρβουνου, φυσικές χρωστικές αναμεμιγμένες με αραβικό κόμι, για να αναδείξω την άμεση σχέση της πρωταρχικής ύλης του ανθρώπου με τη φύση. Το υφασμάτινο ιγκλού που κατασκευάζω, είναι ένα σύμβολο της κανονικότητας και της συμμετρίας. Μέσα στον χώρο αυτό, έχω φωτίσει ένα mobile από υγρό γυαλί, για να δημιουργήσω σκιές. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να αποδεχτούμε τις σκιές μας, τα σκοτεινά μας σημεία, τις ατέλειές μας. Εντάσσω τον ήχο του τρεχούμενου νερού που αναπαράγεται από ένα ηχείο, καθώς είναι βασικό σύμβολο του ασυνείδητου. Πάνω από την επιφάνειά του, υπάρχει ό,τι αντιλαμβανόμαστε, ενώ κάτω από αυτήν, βρίσκεται ό,τι μας δυσκολεύει να το αντιληφθούμε.

Touching the hidden garden1. 140x180cm. Σκόνες κάρβουνου, φυσικές χρωστικές, αραβικό κόμι και λευκό ακρυλικό σε χαρτί Fabriano, 2024

• Στις εγκαταστάσεις σας δημιουργείτε μια κατάσταση, μια νέα συνθήκη ως χωρική εμπειρία αλλά και ψυχική εμπειρία. Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια του χώρου, του χρόνου αλλά και το ψυχικό αποτύπωμα στα έργα σας;

Επιθυμώ να εντάξω τον θεατή σε έναν χώρο που θα τον βάλει σε μια νέα συνθήκη, διαφορετική από τον συνηθισμένο χώρο που κινείται. Θα ήθελα να του προσφέρω μια στιγμή όπου θα σταθεί και θα αναλογιστεί, θα ξεφύγει από το γρήγορο ρυθμό της καθημερινότητας, σαν να θέλω να τον εγκλωβίσω για λίγο, να τον αποκόψω από τα εξωτερικά ερεθίσματα και να τον στρέψω προς τα μέσα του.
Ο θεατής, καθώς βρίσκεται μέσα στον κυκλικό χώρο που δημιουργείται από τα ζωγραφικά μου έργα, αντικρίζει την είσοδο ενός υφασμάτινου ιγκλού, μιας αρχετυπικής δομής, μιας σφαίρας. Θα ήθελα να του δημιουργήσω ένα συναίσθημα  ζεστασιάς, μνήμες ίσως από ένα παιδικό παιχνίδι, ή από τον ονειρικό ύπνο μέσα σε μια σκηνή,  θα ήθελα να νιώσει σαν να είναι μέσα σε ένα κουκούλι ή  σε μια μήτρα.

Touching the hidden garden 2. 140x180cm. Σκόνες κάρβουνου, φυσικές χρωστικές, αραβικό κόμι και λευκό ακρυλικό σε χαρτί Fabriano, 2024

• Ποιες είναι οι επιθυμίες σας  για το μέλλον προσωπικά αλλά και καλλιτεχνικά; Ποιους φόβους ξορκίζετε δυνητικά μέσα από τα καλλιτεχνικά σας δημιουργήματα και ποιες ενδόμυχες σκέψεις θα θέλατε να επικοινωνήσετε με το κοινό σας ;

Θα με ενδιέφερε να επικοινωνήσω μέσα από την τέχνη και να έρθω σε επαφή με άλλους καλλιτέχνες. Πιστεύω ότι η τέχνη δημιουργεί μια αίσθηση κοινότητας και μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον. Με ενδιαφέρει η συμμετοχή μου σε ομάδες, η ανάπτυξη καλλιτεχνικών projects, γενικά είμαι ανοιχτή σε οτιδήποτε μου δημιουργήσει μια νέα επιθυμία, περιέργεια και έδαφος για έρευνα και δημιουργία. Σε αυτή τη φάση της ζωής μου, πιστεύω ότι οι προσωπικές επιθυμίες έχουν κοινή βάση με τις καλλιτεχνικές μου αναζητήσεις. Επιθυμώ να ανακαλύψω πράγματα για τον εαυτό μου, να βρω μια δίοδο επικοινωνίας μέσω της τέχνης.
Όσο για τους φόβους μου, είναι αρκετοί, δε διαφέρουν από τους κοινούς φόβους των ανθρώπων, είμαι όμως φύση αισιόδοξη και πιστεύω ότι κατανοώντας και βελτιώνοντας τον εαυτό μας και με συναίσθηση του άλλου, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε πιο ισορροπημένες κοινωνίες.

• Πιστεύετε ότι η ψυχαναλυτική διαδικασία έχει μια διακριτή γραμμή στην καλλιτεχνική δημιουργία;

Πιστεύω ότι η ψυχαναλυτική διαδικασία και η καλλιτεχνική δημιουργία συνδέονται σε πολλά επίπεδα, έχουν γίνει άλλωστε αναλύσεις από μεγάλους ψυχαναλυτές, όπως η Χάνα Σήγκαλ, ο Φρόυντ και ο Καρλ Γιουνγκ. Ένα καλλιτεχνικό  έργο μπορεί να αντλεί έμπνευση από τις συναισθηματικές και ψυχολογικές διαδικασίες. Όταν αποφάσισα να φτιάξω ένα mobile από υγρό γυαλί, στην αρχή δεν ήξερα από τι θα αποτελείται και μια μέρα καθώς επέστρεφα στο πατρικό μου σπίτι, παρατηρώντας τα εξογκώματα στους κορμούς των δέντρων, μου γεννήθηκε η επιθυμία να τα αποτυπώσω σε καλούπια και στη συνέχεια να χυτεύσω σε αυτά το υγρό γυαλί. Πιθανόν να υπάρχει μία σύνδεση με την παιδική μου ηλικία, με τις αναμνήσεις μου. Ασπάζομαι τη θεωρία του Γιουνγκ, ότι πολλές επιλογές μας είναι ασυνείδητες, αλλά σίγουρα υπάρχει μια εξήγηση, έστω κι αν δεν είναι άμεσα ορατή. Αυτή την εξήγηση λοιπόν, μπορεί να κάνουμε προσπάθειες να την αγγίξουμε, να την ανασύρουμε.

Last modified: 23/09/2024