Κωνσταντίνος Τόλης: Το χρώμα είναι ο κύριος λόγος που ζωγραφίζω

Νικολένα Καλαϊτζάκη

Ιστορικός Τέχνης/Curator

Ο τρόπος που πράττω και στοχάζομαι, το βίωμα μέσα στη ζωγραφική πράξη, αποκαλύπτει τον κόσμο μου πρωτίστως σε εμένα τον ίδιο

Με αφορμή την ατομική έκθεση με τίτλο «Παιχνίδι Αισθήσεων» που παρουσιάστηκε στον Εικαστικό Κύκλο Sianti στην Αθήνα, ο εικαστικός Κωνσταντίνος Τόλης σε μια συνάντηση με την Ιστορικό της Τέχνης, Νικολένα Καλαϊτζάκη, μιλά για τη δική του θέαση των πραγμάτων, για τη δική του Τέχνη που έχει πυξίδα της το τυχαίο μα και το αιτιατό.

Στα έργα σου, διακρίνω σε πρώτο επίπεδο, την αποτύπωση μιας άτακτης ελευθερίας. Είναι τελικά αυτό το συναισθηματικό-ψυχικό υπόβαθρο, η κινητήρια ορμή της δημιουργικής σου έκφρασης;

Το τυχαίο και το ανορθόδοξο είναι δύο έννοιες που όλο και περισσότερο συνδέονται με το βίωμα μου. Καθώς ζωγραφίζω διευρύνω το περιβάλλον και τη θέση μου μέσα σ’αυτό. Στην ουσία διαχειρίζομαι την όποια αφετηρία αλλά και μετέπειτα δράση μου.

Είναι η διαχείριση κυρίαρχο συστατικό στη δουλειά σου;

Η πρόθεση, η αρχική ιδέα είναι η αφορμή για να ξεκινήσει κάτι. Εκείνο όμως που πραγματικά απολαμβάνω είναι το βίωμα να διαχειρίζομαι τη δράση μου πάνω στον καμβά.

Σε ποιο βαθμό η αρχική ιδέα καθορίζει το αποτέλεσμα;

Αρκετά, θα έλεγα σε μεγάλο βαθμό, όχι όμως καθολικά. Υπάρχουν κάποια έργα μου, τα οποία, εξαιτίας του μεγάλου χρόνου που δουλεύονται, στην πορεία ένα άλλο γεγονός στη ζωή μου δίνει καινούριο έναυσμα και νέο στόχο ως προς την ολοκλήρωση του υπό κατασκευή έργου.

Ένα παιχνίδι, μιας ιδιάζουσας αφαίρεσης, σχεδόν ρευστής, με εξπρεσιονιστικά πατήματα, μορφικά στοιχεία που σχηματίζουν φόρμες και δυναμιτίζονται από το φως της έντονης πολυχρωμίας. Ποιον ρόλο έχει το έντονο χρώμα στα έργα σου;

Η αφαίρεση προκύπτει υπό την εύνοια ότι αφαιρείς κάτι που το θεωρείς προφανές για να προσθέσεις κάτι άλλο που μπορεί να φαίνεται ανορθόδοξο, αλλά προάγει περισσότερο την επιδίωξή μου. Η επιδίωξη απ’ την άλλη καθοδηγείται από το ένστικτο, δεν έχει απόλυτα καθορισμένα όρια και ως εκ τούτου μπορεί να είναι ρευστή μέχρι να «παγώσει» στην τελική εικόνα που θα προκύψει. Το χρώμα είναι ο κύριος λόγος που ζωγραφίζω. Απολαμβάνω, περισσότερο από καθετί άλλο, να δημιουργώ ζωγραφικούς χώρους βάζοντας τα χρώματα και τους τόνους τους να δημιουργούν χώρους βάθους, ενώ βρίσκονται ας μην ξεχνάμε στο επίπεδο· αυτό είναι η μαγεία της ζωγραφικής.

To σχέδιο;

Ισότιμο με το χρώμα και τη σύνθεση. Είναι τα τρία συστατικά που διαχειρίζομαι στην ουσία για να ολοκληρώσω τις οπτικές μου διατυπώσεις.

Ποια χρώματα προτιμάς; Έχεις ασπρόμαυρα έργα;

Τα χρώματα έχουν νόημα μόνο μέσα από τις σχέσεις τους. Ένα χρώμα κιτς, που η θέση του θα ήταν στα σκουπίδια, είναι ικανό να με κάνει να δημιουργήσω ένα έργο, μόνο και μόνο για να το αξιοποιήσω. Κάποτε, στις αρχές της ζωγραφικής μου περιπέτειας, έφτιαξα τονικά έργα κάποιου χρώματος. Ασπρόμαυρες ήταν οι σπουδές μου με κάρβουνο πριν και αφού πέρασα την σχολή, ποτέ άλλοτε.

Ποια τεχνική χρησιμοποιείς;

Είθισται, όταν έχεις να πεις κάτι σύγχρονο, το μέσο που χρησιμοποιείς να είναι εξίσου σύγχρονο. Εγώ, αν και η συνολική μου εργασία περιλαμβάνει τη χρήση νέων μέσων, όπως η φωτογραφία, το βίντεο και ο υπολογιστής, στη συγκεκριμένη περίπτωση όλα τα παραπάνω έμειναν στο παρασκήνιο, όπως και πολλά άλλα έργα που δημιουργήθηκαν, για να στηρίξω τη διαδικασία κατασκευής των έργων που τελικά βλέπετε. Ο τρόπος που κατασκευάστηκαν είναι η πιο παραδοσιακή μέθοδος που χρησιμοποιείται στη ζωγραφική. Χρωστικές με συνδετική ουσία το πλαστικό η ακρυλικό σε καμβά.

Πώς προκύπτει ο τίτλος της έκθεσης «Παιχνίδι Αισθήσεων»; Αναφέρεται σε ένα οπτικό παιχνίδι που φτιάχνουν τα έργα σου για τον θεατή ή ενέχει έναν συμβολισμό, μια θεματική αφετηρία;

Ο τίτλος της έκθεσης αναφέρεται ακριβώς στο οπτικό παιχνίδι που δημιουργούν τα έργα, σε εμένα πρωτίστως και κατ’ επέκταση στον θεατή.

Τι μηνύματα θέλεις να περάσεις μέσα από τα έργα σου; Εστιάζεις περισσότερο στο συναίσθημα που τα έργα θα προκαλέσουν στον θεατή ή στο διανοητικό συλλογισμό της ανάγνωσης και επεξήγησης τους;

Ο τρόπος που πράττω και στοχάζομαι, το βίωμα μέσα στη ζωγραφική πράξη, αποκαλύπτει τον κόσμο μου πρωτίστως σε εμένα τον ίδιο. Κατά συνέπεια επιδιώκω, στο βαθμό που το πετυχαίνω, ν’ αποκαλύψω μία οπτική θέασης, ένα σύμπαν που εν δυνάμει περιγράφει τον κόσμο μας. Στον βαθμό που ενδιαφέρει τον θεατή, στην εικόνα που δημιουργώ, δεν έχω πρόθεση να διαμεσολαβήσει κάποια δική μου ιδέα ανάμεσα σε εκείνον και το έργο μου. Συνιστώ σε όποιον με ρωτήσει να δει το έργο μου “γυμνός” από βοηθήματα και ως σύνολη προσωπικότητα αναφέροντας το παράδοξο: ό,τι ερώτημα ή προσέγγιση επιχειρήσει, την αντίστοιχη απάντηση θα πάρει. Βέβαια αυτό που θα επιθυμούσα δεν είναι εύκολο για όλους του θεατές. Σε πρώτο επίπεδο κάποιος θα μπορούσε απλώς να δει το ζωγραφικό έργο. Είμαι πεπεισμένος ότι η σταθερή εικόνα δουλεύει σε πολλά επίπεδα αντιληπτικά και σαφώς θέλει χρόνο να αποκαλυφθεί. Όπως καταλαβαίνεις, είμαι οπαδός της ανοιχτής ερμηνείας του έργου τέχνης. Πιστεύω ότι αυτό χρειάζεται περισσότερο η εποχή μας.