Εκεί και Τότε. Παρέμβαση του Πάβλου Χαμπίδη με αφορμή άρθρο της Ήρας Παπαποστόλου

Έρχομαι να σχολιάσω το κείμενο «Υπουργό Πολιτισμού εδώ και τώρα…» της κυρίας Ήρας  Παπαποστόλου. Κι αυτό γιατί ενοχλεί το αβίαστα καταγγελτικό ύφος, το κλισέ «εδώ και τώρα…» και, κυρίως οι άκομψες, αδικαιολόγητες και λαϊκίζουσες διατυπώσεις όπως «…για να διασκεδάσουν την ελίτ του κυρίου Μητσοτάκη». Ο οποίος, κατά την συντάκτρια του κειμένου «…έχει έρθει εδώ ως ένας τεχνοκράτης υπαλληλάκος ( sic ) εντολοδόχος για να κάνει τη δουλειές του – αυτές που του υπαγορεύουν δηλαδή…».  Είναι  αυτή, αναρωτιέται κανείς, συγκροτημένη θέση πάνω στα θέματα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, με βάση την οποία θέλει να υπερασπιστεί τα όποια ζητήματα μπορούν να αφορούν πεδίο συνεννόησης με την Πολιτεία; Αυτός ο απαξιωτικός, υποτίθεται, και «μαχητικός» τρόπος προδίδει απλούστατα «στρατευμένη», μεροληπτική και εμπαθή στάση. Καλoύ κακού, ας σημειώσουμε εδώ, ότι η Τέχνη απευθύνεται σε όλους, αλλά δυστυχώς ενδιαφέρει λίγους.
Στη συνέχεια δεν είναι δύσκολο να παρασυρθεί κανείς στην εξέταση της ουσίας του ζητήματος, οπότε ας μου επιτραπεί να εκφράσω μερικές σκέψεις. Ουσιαστικά θα σχολιάσω τις αιτιάσεις. «Όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος φωνάζει». Μα όλοι φωνάζουν στην Ελλάδα. Πάγια συντεχνιακή πρακτική. Αυτό που θα πρέπει να  ενοχλεί είναι ο μαξιμαλισμός των διεκδικήσεων. Δεν είμαι σίγουρος για το τι εννοούν με το αίτημα της στήριξης του πολιτισμού από την Πολιτεία. Να το κάνει, βεβαίως, με  ορατά και μεστά αποτελέσματα καλλιτεχνικής δημιουργίας – όχι με τα κατ’ επίφαση πολιτιστικά προϊόντα – και να τα προβάλλει τόσο εδώ, όσο και στο εξωτερικό. Να στηρίξει, πάντα με κριτήρια, τη δημιουργικότητα. Σύμφωνοι. Υποψιάζεται, όμως, κάποιος ότι πολλοί θα θέλανε να έχουν μια σχέση δημοσιοϋπαλληλική ( Κάπως έτσι  φερ’ ειπείν εκφυλίστηκε όλη η χώρα και φαντάστηκε ότι θα ζει αιωνίως  με τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις ).
Ζητάει η αρθρογράφος να μας αντιμετωπίζουν ως επαγγελματίες ( «σαν» γράφει το κείμενο, που σίγουρα ανταποκρίνεται πιο πολύ στην πραγματικότητα ).  Είμαστε, όμως, ελεύθεροι επαγγελματίες. Αχαλίνωτα ελεύθεροι θα έλεγα. Γιατί έτσι θέλαμε. Το επιλέξαμε. Με ό,τι αυτό  συνεπάγεται. Παίρνεις ένα ρίσκο. Πολλά μάλλον. Ζεις για να εκφραστείς ελεύθερα, αδέσμευτα και ασυμβίβαστα. Αυτό έχει κάποιο κόστος. Ως επί το πλείστον οικονομικό αλλά και ψυχικό, και ακόμα περισσότερο σε κάποιους «επίγειους» παραδείσους. Πόσο συντεχνιακό παραγοντισμό μπορεί κανείς να δικαιολογήσει;
Θα ήταν καλό, αντί γενικών και αορίστων διεκδικήσεων ( δεν ξέρω τι σχέση έχει με όλα αυτά η στάση του καλλιτέχνη, ο οποίος  είναι, ας το πούμε λυρικά: ένας μεθυσμένος ποιητής σε ελεύθερη πτώση χαμογελώντας στο κενό ) να μάθουμε ποια είναι αυτά τα επιθυμητά μέτρα στήριξης! Θα είχε ενδιαφέρον να τα ακούσουμε ανοιχτά και συγκεκριμένα. Μαθαίνουμε, για παράδειγμα, ότι πηγαίνοντας κάποιος για μπλοκάκι στην εφορία, διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει ο ιστορικός της Τέχνης ως ειδικότητα! ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ο ιστορικός της Τέχνης; Διεκδικεί κανείς ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ αυτό το φωτοστέφανο; Υποθέτω ότι σε εντάσσει σε κάποια υποκατηγορία  ελευθέρων επαγγελματιών.
Δεν διπλασιάζονται, λέει, οι επιχορηγήσεις στο θέατρο και το χορό. Eίναι ο διπλασιασμός κάτι το αυτονόητο; Χορεύω, επιδοτείστε με. Καλά θα ήτανε, αλλά ζούμε σε μια χρεοκοπημένη χώρα. Φυσικά είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η χρεοκοπία ήταν αποτέλεσμα της  διανοητικής μας ανεπάρκειας.
Όσο για τους ανέργους*, παραπέμπονται, λέει, σε προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας που δεν αφορούν σε καμία καλλιτεχνική ενασχόληση!!! Η μόνη φορά που εκφράζεται η αντίληψη του τι εννοούμε στήριξη.
Πάω, λοιπόν, στο Υπουργείο Εργασίας και δηλώνω άνεργος σεναριογράφος. Καταθέτω και το σενάριο μου και περιμένω να γίνει ο συντονισμός με έναν άνεργο σκηνοθέτη, κάποιους άνεργους ηθοποιούς, ένα άνεργο διευθυντή φωτογραφίας, κλπ, κλπ
Κάπως έτσι έγιναν πολλές παραγωγές, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι οποίες όταν προβάλλονταν αναζητούσαν άνεργους θεατές για να γεμίσουν τις αίθουσες.
Τέλος έχουμε την γνωστή επωδό ότι « στο εξωτερικό οι κυβερνήσεις έλαβαν άμεσα μέτρα για την προστασία του κλάδου των καλλιτεχνών και στη χώρα μας όχι». Ξανά αόριστα. Πόσες χώρες, ποιες, και κυρίως  τι έκαναν, δεν γνωρίζουμε. Πάντα η αόριστη  και συνήθως αβάσιμη πρακτική για να πιέσουμε, να εντυπωσιάσουμε και, γενικά, να κάνουμε θόρυβο. Λοιπόν εγώ θα αναφερθώ στη Γαλλία και τη Σουηδία. Οι κυβερνήσεις των δύο αυτών χωρών έχουν δηλώσει κονδύλια και προγράμματα στήριξης λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. Απαλλαγές ή ελαφρύνσεις στις εισφορές των ΕΝΕΡΓΩΝ καλλιτεχνών, παράταση προγραμμάτων ανεργίας, υποτροφίες και ( με την ειλικρινή και συγκροτημένη προσέγγιση του «εκεί και τότε» ) αποζημιώσεις μέχρι ενός ύψους – για βοηθήματα μιλάμε σε έκτακτη κατάσταση –  λόγω συμβάσεων έργου οι οποίες έχουν ακυρωθεί, συμβολαίων συνεργασίας, ακυρωθέντων συναυλιών κλπ. Κάνεις αίτηση ,καταθέτεις ό,τι δικαιολογητικό απαιτείται και περιμένεις την αξιολόγηση του αιτήματός σου. Δεν πατάς ένα κλικ στον υπολογιστή για να πάρεις 800 ευρώ όπως έκανε ανεύθυνα και λαϊκίστικα  η ελληνική κυβέρνηση.
Ναι, στα πνευματικά δικαιώματα έχουμε ένα  αίτημα ξεκάθαρο,  πολύ ουσιαστικό, και πρωτίστως ηθικής και οικονομικής τάξεως.
Οι καλλιτέχνες ως επαγγελματίες –μήπως πότε-πότε «διατρανώνουν» ότι είναι λειτουργοί; – παράγουν εμπορεύσιμα προϊόντα. Έχουμε να κάνουμε με παραγωγή και κατανάλωση αυτού του έργου. Ορατό, απτό, αισθητό και μετρήσιμο. Και φυσικά πρέπει να  προστατευτούν οι δημιουργοί και να καρπωθούν τα όποια οφέλη τής, απελπιστικά ενίοτε, μοναχικής τους πορείας στον μάταιο αυτό κόσμο.
Με εκτίμηση,
Πάβλος Χαμπίδης
Zωγράφος

* Για ένα μεγάλο μέρος καλλιτεχνών δεν υπάρχει η έννοια της ανεργίας. Της αφραγκίας ναι, αλλά αυτό είναι άλλο πράγμα και πρέπει να το λύσει ο καθένας. Όπως δεν υπάρχει και το θέμα της σύνταξης (εννοώ της συντάξιμης ηλικίας ).

Last modified: 15/06/2020