Γιάννης Τζιμούρτας

Δημοσιογράφος

Όποιος θεωρεί ότι έχει σίγουρα δίκιο σε κάτι έχει σταματήσει να ψάχνει
και αρχίζει να ξεχνάει

Τον Ελωίζο Θεμιστοκλέους τον πρωτοσυνάντησα στην έκθεση «REM BRAND NAME – Η γνησιότητα του καλλιτέχνη». Ένα επιτοίχιο γλυπτό μιας παγιδευμένης ή ακινητοποιημένης μνήμης έγινε αφορμή για την πρώτη μας συζήτηση. Ο Ελωίζος είναι ένας εργασιομανής καλλιτέχνης που όμως πάντα βρίσκει τρόπο να ασχοληθεί, να διαβάσει, να μελετήσει και να συζητήσει για θέματα που έχουν να κάνουν με τη μνήμη∙ με την έννοια, τη δημιουργία και το μυστήριο του χρόνου, να προβληματισθεί πάνω στον άνθρωπο και το ανθρώπινο σώμα. Θέματα που τα αναγνωρίζεις εύκολα στη δουλειά του. Στην έκθεση «Μνήμες ασθμαίνουσες» που παρουσίασε στη γκαλερί ΔΕΣΜΟΣ του Παρισιού, οι προβληματισμοί του πάνω στη μνήμη, στην ανθρώπινη φθορά, στην αγωνία και στο φόβο του μέλλοντος υπήρξαν εμφανείς. Παλεύουμε με τις μνήμες γιατί δεν μπορούμε να ανιχνεύσουμε το αύριο. Μπορεί νάναι κι έτσι, αλλά για τον Ελωίζο το σώμα αποτελεί και ένα είδος βιολογικής μνήμης, ένα ζωντανό αρχείο της εμπειρίας του παρελθόντος.

Ελωίζο μνήμες και εμπειρίες νομίζω ότι ταυτίζονται, καθώς μεγάλωνες σε ένα περιβάλλον που δημιουργούσε τέχνη.

Οι πρώτες μου μνήμες δεν βασίζονται μονάχα στο οπτικό ερέθισμα, αλλά περισσότερο στην αίσθηση της όσφρησης,καθώς οι μυρωδιές από νέφτι και λάδια κατέκλιζαν το εργαστήριο του πατέρα μου. Εκεί συνήθιζα να περνώ τον περισσότερο χρόνο της ημέρας μου από μικρό παιδί, είτε κατασκευάζοντας τελάρα, είτε βάζοντας χρώματα στην παλέτα κτλ. Έτσι νομίζω πως θέλοντας και μη είμαι επηρεασμένος (εκ γενετής) από τη δουλειά του και την οπτική του απέναντι στην τέχνη. Αργότερα οι πιό έντονες επιρροές ήταν Francis Bacon ο Alberto-Giacometti και ο Henry Moore.

Μνήμες ασθμαίνουσες. Από αγωνία, θυμό ή κόπωση;

Στην τελευταία μου έκθεση σκοπός μου είναι η παρουσίαση της μνήμης που προσπαθεί να μην χαθεί. Που έχει αρχίσει να καταλαβαίνει ότι ο άνθρωπος που την φέρει την έχει ξεχάσει σε μία γωνία και σβήνει. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απώλεια της παιδικότητας. Από τι έχω καταλάβει είναι το πρώτο πράγμα που χάνουμε όταν οι καταστάσεις μας πιέζουν να μεγαλώσουμε (Όλα τα πρέπει και τα σωστά της κοινωνίας ). Και όλοι κάποια στιγμή προσπαθούμε να γυρίσουμε σε αυτό.Συνήθως έχει πεθάνει !

Μου είχες εξομολογηθεί ότι κάποια απο τα έργα σου τα βλέπεις στον ύπνο σου.

Πολλά από τα έργα τα βλέπω στον ύπνο μου. Υπάρχει μια περίοδος που το μυαλό μου πλημμυρίζουν σκεπτομορφές και πληροφορίες, κατά τη διάρκεια της πολλές φορές κάνουν την εμφάνιση τους μορφές και εικόνες μέσω των ονείρων. Η δυσκολία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι στο να καταφέρω να συγκρατήσω αυτές τις εικόνες όσο πιο άμεσα μπορώ, πριν χαθούν ή αλλοιωθούν.

Να θυμηθώ να μην ξεχάσω. Είναι ένα μότο που το διάβασα σε ένα από τα έργα σου.

Μου αρέσει να παρατηρώ τους ανθρώπους και τη λειτουργία τους. Μέσα από αυτό κατάλαβα ότι όσο μεγαλώνουμε, το φάσμα της οπτικής των πραγμάτων συρρικνώνεται. Σε αυτό το σημείο αρχίζουν να μεγαλώνουν οι παρωπίδες του μυαλού και αρχίζουμε να είμαστε σίγουροι για ότι λέμε και πιστεύουμε. Όποιος θεωρεί ότι έχει σίγουρα δίκιο σε κάτι έχει σταματήσει να ψάχνει και αρχίζει να ξεχνάει. Αυτός είναι ένας εφιάλτης μου. Να θυμηθώ να μην ξεχάσω!!!

Έχεις μια συγκεκριμένη μέθοδο που δουλεύεις;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μέθοδος κατασκευής των έργων το καθένα κατασκευάζεται και διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες και με βάση το εννοιολογικό του περιεχόμενο. Σε κάποια έργα για παράδειγμα που χρησιμοποιείται το μέταλλο ως κομμάτι του έργου συνήθως ξεκινά και διάπλαση του. Έπειτα άρχιζω να δουλεύω τις φιγούρες. Δεν υπάρχει κάποιο καλούπι για αυτές η καθεμία δουλεύεται ανάλογα με τις ανάγκες της. Έπειτα υπάρχει η διαδικασία της ένωσης των στοιχείων και τέλος το χρώμα. Στην τελευταία μου έκθεση στο Τεχνοχώρο τα υλικά που έχω χρησιμοποιήσει είναι γύψος και σίδερο .

Τα περισσότερα έργα σου είναι μάσκες γιατί;

Νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι αποφεύγουμε να εμφανιστούμε «ολόκληροι» απέναντι σε κάποιον γιατί θεωρούμε ότι έτσι είμαστε ευάλωτοι. Ανάλογα λοιπόν την περίσταση χρησιμοποιούμε και την ανάλογη μάσκα που μας κάνει να νομίζουμε ότι δεν φαινόμαστε. Είναι σαν να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Το κακό είναι ότι αργά ή γρήγορα η αλήθεια φαίνεται!
Προσωπικά προσπαθώ πάρα πολύ να τις αφαιρέσω από την καθημερινότητα μου,και όλο αυτό νομίζω οτι βγαίνει στη δουλειά μου. Όλα τα έργα είναι μικρά ψυχογραφήματα.

Από την ιδέα στην πράξη. Απο το άυλο στο υλικό

Είναι καταπληκτικό. Όταν το έργο έχει τελειώσει και βλέπεις σε εικόνα μια ιδέα το συναίσθημα είναι απερίγραπτο. Κάθε έργο είναι μια γέννα και έχει περάσει απο όλα τα στάδια, της σύλληψης της κυοφορίας και τέλος της γέννας.
Τελικά όλα τα έργα σου είναι εσύ.

Eloizos Themistokleous:
«Souvenirs à bout de souffle»

Avec Eloizos, on s’est rencontré pour la première fois pendant l’exposition «REM BRAND NAME – l’originalité de l’artiste». Une sculpture accrochée au mur d’une mémoire piégée – où immobilisée – a été l’occasion de notre première discussion. Eloizos est un artiste-travailleur mais qui trouve toujours le temps d’étudier et de discuter des sujets sur la mémoire, le sens, la création et le mystère du temps et de s’interroger sur l’homme et le corps humain. Des sujets facilement reconnus dans son travail. Dans son exposition «Souvenirs à bout de souffle» (présentée pour la première fois en 2015 à Technohoros Art Gallery à Athènes), ses questions sur la mémoire, l’usure humaine et la peur face à l’avenir sont évidents. On se bat avec les souvenirs parce qu’on ne peut connaître l’avenir. C’est peut-être cela, mais pour Eloizos le corps consiste aussi en une sorte de mémoire biologique, une archive vivante de l’expérience du passé.

Eloizos, je crois que les souvenirs s’identifient avec les expériences, puisque tu grandissais dans un environnement artistique.

Mes premiers souvenirs ne viennent pas seulement d’un stimulus visuel, mais plutôt de la sensation, puisque des odeurs de thérébentine et des huiles submergeaient l’atelier de mon père. Là, je passais la plus grande partie de la journée depuis mon enfance, soit en construisant des châssis, soit en mettant de la couleur sur la palette, etc. Alors, forcément je crois que j’ai été influencé (dès ma naissance) par son travail (du père) et sa vision sur l’art. Plus tard, les influences le plus intenses sont venues de Francis Bacon, d’Alberto Giacometti et de Henry Moore.

Souvenirs à bout de souffle. À cause de l’angoisse, de la colère ou de l’épuisement?

Dans cette exposition, mon but est la présentation de la mémoire dans son effort de ne pas être perdue. Elle a commencé à réaliser que l’homme qui la porte, l’a oubliée dans un coin et elle se fane. Un exemple caractéristique est le manque de notre côté infantile. D’après tout ce que j’ai compris, c’est la première chose qu’on perd quand la situation nous force à grandir (tous les « il faut » et les « justes » de la société). Et tous, un jour, essayons d’y retourner. Mais souvent, c’est déjà mort !

Tu m’avais confié que tu vois dans tes rêves certaines de tes œuvres.

Je vois beaucoup de mes œuvres dans mes rêves. Il y a une période où l’esprit est submergé par des figures réfléchies et des informations. Et elles apparaissent à travers les rêves. La difficulté dans ce cas-là est de réussir à retenir ces images le plus vite possible, avant qu’elle ne se perdent ou se déforment.

De me rappeler de ne pas oublier. C’est la devise que j’ai lue sur une de tes œuvres.

J’aime observer les gens et comment ils fonctionnent. C’est comme ça que j’ai compris que plus on vieillit plus se diminue la gamme de notre vision des choses. À ce moment-là, elles commencent à « pousser » les œillères de l’esprit et on commence à être sûr de tout ce qu’on dit et croit. Celui qui croit avoir toujours raison, il arrête de chercher et commence à oublier. C’est un de mes cauchemars. De me rappeler de ne pas oublier !!!

Est-ce que tu as une méthode spécifique de travail?

Il n’y a pas de méthode spécifique. Chaque œuvre se construit et se définit par rapport aux besoins et en ayant comme base un contenu conceptuel. Par exemple, dans certaines œuvres où le métal est utilisé comme partie de l’œuvre, elle commence aussi sa conformation. Après je commence à travailler les figures. Il n’y a pas de moule, chacune est travaillée par rapport à ses besoins. Puis, il y a le processus de l’union des éléments et à la fin, la couleur. Dans ma plus récente exposition à Technohoros (« Souvenirs à bout de souffle » 2015), les matières utilisées sont du plâtre et du fer.

La plupart de tes œuvres sont des masques. Pourquoi?

Je pense que tous les gens évitent d’apparaître «tout entiers» en face de quelqu’un parce qu’on croit qu’ainsi, on deviendrait vulnérable. Alors, par rapport aux circonstances, on utilise le masque qui nous fait croire qu’on n’est plus visible. C’est comme si on se cachait derrière notre doigt. Mais tôt ou tard la vérité est révélée!
Personnellement, j’essaie beaucoup de les retirer de mon quotidien. Je crois que ça se voit aussi dans mon travail. Toutes les œuvres sont de petites «psychographies».

De l’idée à l’action. De l’immatériel à la matière.

C’est hallucinant. Une fois que l’œuvre est terminée et que l’on voit la transformation d’une idée à une image, il n’y a pas de mots. Chaque œuvre est un accouchement, passée par tous les stades : la conception, la gestation et enfin l’accouchement. Finalement toutes ces œuvres, c’est soi-même.

- Interview accordée à Yannis Tzimourtas pour le site Art22.gr à l’occasion de la première présentation de l’exposition «Souvenirs à bout de souffle» en 2015 à Technohors Art gallery à Athènes.
  La même exposition sera présentée à la galerie Desmos à Paris du 18 mars au 1er avril 2017 en collaboration avec l’espace d’art Technohoros et elle est placée sous l’égide de l’Ambassade de Grèce en France.
  http://www.eloizosthemistokleous.com/