Ελεάννα Μαρτίνου – Η κουλτούρα της πόλης

Οι πόλεις της Ελεάννας Μαρτίνου είναι πόλεις που αναφέρονται αρχικά στην κλασική περίοδο όταν χρησιμοποιείται η λέξη άστυ, που δηλώνει την πόλη σε διαφοροποίηση προς την ύπαιθρο. Αναφέρονται επίσης στην ελληνιστική πόλη στην οποία αναμιγνύονται οι παραδόσεις της οικουμένης: κοσμοπολιτικά κέντρα με διαστάσεις που θυμίζουν τις σημερινές μητροπόλεις. Και, τέλος, στις σύγχρονες πόλεις με την παγκόσμια ακτινοβολία μέσα στις οποίες το άτομο ή εκμηδενίζεται ή διακρίνεται, πόλεις με ψυχική και πολιτισμική αναταραχή και άναρχη δόμηση.
Δεν γνωρίζουμε αν η πόλη της είναι η Αθήνα ή οποιαδήποτε άλλη πρωτεύουσα του κόσμου κι αυτό γιατί για τους σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες η Αθήνα είναι πλέον μια πολυπολιτισμική μητρόπολη: η πρωτεύουσα αποβάλλει τον αυτισμό και την ενδοσκόπηση, που συνδέεται με την ιδιαιτερότητα της μεταπολεμικής της εξέλιξης – μιας εξέλιξης σχεδόν αδιανόητης για δυτικοευρωπαϊκή πρωτεύουσα – και συνδιαλέγεται ως ισότιμο μητροπολιτικό κέντρο με τις άλλες ευρωπαϊκές και όχι μόνο πόλεις. Σήμερα, οι Έλληνες γίνονται σε μεγαλύτερο βαθμό κοσμοπολίτες και βγαίνουν από τη στενή έννοια της Ελλάδας που βγαίνει από τον πόλεμο ή τη δικτατορία. Το ζήτημα της κατοικίας παύει να έχει τη σημασία που είχε, ενώ οι νέες τεχνολογίες – και ιδιαίτερα το διαδίκτυο – αλλάζουν τα όρια των πόλεων και την έννοια του χώρου και του χρόνου. Και ακριβώς αυτήν την αλλαγή – έλλειψη ορίων έρχεται να αποτυπώσει στον καμβά της η Ελεάννα Μαρτίνου.

Όσον αφορά στην ιστορία της τέχνης, πρόκειται για αφηρημένες συνθέσεις μικρών και μεγάλων διαστάσεων πότε με φωτεινά και πότε με πιο σκοτεινά χρώματα που δεν μπορούν παρά να μας θυμίσουν τον Τζάκσον Πόλοκ, ο οποίος παρά τον φαινομενικά τυχαίο χαρακτήρα της τεχνικής του, επεξεργαζόταν σχολαστικά τους πίνακές του. Οι πίνακες της Μαρτίνου διαβάζονται ως ένα συνολικό ανεικονικό πεδίο χωρίς όμως να λείπουν οι υπαινιγμοί στο πραγματικό. Η καλλιτέχνιδα αναπτύσσει την «αφαιρετική» της σύνθεση με σχήματα σε κάθετους ή οριζόντιους άξονες που συμπληρώνονται από ελεύθερες, φαινομενικά τυχαίες αλλά ελεγχόμενες πινελιές. Το αποτέλεσμα είναι μια στιβαρή αρχιτεκτονική κατασκευή με εσωτερική κίνηση και ρυθμό που αποτυπώνει το χάος και που φιλοδοξεί να εκφράσει με ένα παγκόσμιο θέμα τη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας. Στην τελευταία της δουλειά, ο άνθρωπος εμφανίζεται κι αυτός στον καμβά της αποτελώντας μέρος της άναρχης πόλη της. Πρόκειται για ανθρώπους της διανόησης που έχουν ξεχωρίσει για το έργο τους, άνθρωποι- σύμβολα που η πόλη τους αγκαλιάζει παρόλο το αφιλόξενο του χαρακτήρα της. Οι άνθρωποί της αυτοί άλλοτε βρίσκονται στο κέντρο του έργου και άλλοτε στροβιλίζονται κι αυτοί στους ρυθμούς μιας ανεξέλεγκτης πόλης.
Η κουλτούρα της πόλης γίνεται η προσωπική γραφή της Ελεάννας Μαρτίνου με μια αισθητική που πλησιάζει αυτή του κολάζ και που διαμορφώνει έναν καινούριο κόσμο, τον δικό της κόσμο ο οποίος είναι ενάντια στη λογική, ενάντια στο νόμο και την κοινωνική τάξη. Η ζωγράφος  συγκεντρώνει, ανακατεύει, ενώνει, ενσωματώνει διαφορετικά κομμάτια, σε ένα αισθητικά και συμβολικά νέο και μοναδικό περιεχόμενο, αφού όλα βρίσκουν τη θέση τους σε μία μόνο επιφάνεια. «Δημιουργώ σημαίνει ψάχνω στο κρυφό προσωπικό μου παλιατζίδικο για να βρω τι θα κάνω το νέο και το παλιό, το διαφορετικό με το όμοιο, το καινούριο με το κεκτημένο», γράφει ο Πολ Φουρνελ. Η πρακτική του να ενώνεις ετερόκλητα στοιχεία υποδηλώνει καλλιτεχνικά κινήματα, πλαστικές προθέσεις και συμβολικά παιχνίδια που, σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα δεν σταμάτησαν να ποικίλουν (κυβισμός, φουτουρισμός, ποπ αρτ, νέο-ρεαλισμός κτλ.). Με τα ζωγραφικά «κολλάζ» της η Ελεάννα Μαρτίνου προτείνει έναν νέο τρόπο στησίματος του ζωγραφικού χώρου όπου μόνο ο διαχωρισμός μπορεί να την οδηγήσει στην ένωση που αναζητά – την ένωση του ανθρώπου με το αστικό τοπίο που τον περιβάλλει, την ένωση του παλιού με το απόλυτα σύγχρονο περιβάλλον.
Η ίδια λέει «Το πρόσωπο μέσα από ένα πλέγμα διαδρομών και επάλληλων επιφανειών δημιουργεί μια Πολιτεία. Η Πολιτεία αυτή απαρτίζεται από τις γραμμές που υπονοούν τις χαράξεις και τα γεγονότα που δημιούργησε το εκάστοτε πρόσωπο με την παρουσία του και τη δημιουργία της Ιστορίας. Το σώμα της μητρόπολης αποτελείται από το σύνολο των προσώπων που το κατοικούν και το διαμορφώνουν μέσα από τη ρευστότητα του χρόνου. Το διαπλάθουν μέσα από τη μη γραμμική συνέχεια του χρόνου. Το πλέγμα των διαδρομών, των επιλογών του Προσώπου και των διασταυρώσεων των ανθρώπων εμφανίζεται μέσα από επάλληλα στρώματα ντοκουμέντων. Με την κατάργηση και την επανασύνθεση της φόρμας συγκροτείται η ιδέα μιας παγκόσμιας καινούριας κοινότητας χωρίς αρχή, μέση και τέλος».

Last modified: 20/12/2017