Γιώργος Γιώτσας: Δοχεία μνήμης και στέγες ονείρων

Ήρα Παπαποστόλου

Ιστορικός και κριτικός τέχνης

Γιώργος Γιώτσας – Giuliano Serafini

Η νέα δουλειά που παρουσιάζει ο Γιώργος Γιώτσας στην Gallery Περί Τεχνών Καρτέρης με τίτλο « Ύλη ή Τίποτα», σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Giuliano Serafini, είναι η τρίτη θεματική ενότητα μιας σειράς έργων που συνδέονται άμεσα με την ύλη – ως βασικό συστατικό της ανθρώπινης υπόστασης- και έχει σαν κύριο υλικό της το λευκό και γκρι τσιμέντο.
Τα έργα του είναι επιφάνειες που έχουν σχήμα, υφή και κίνηση και μοιάζουν με κομμάτια βράχων και καμένης γης ή με φλοιούς δέντρων. Πρόκειται για λεπτομέρειες από περιβάλλοντα στα οποία συνήθως δεν δίνουμε σημασία στην καθημερινή μας ζωή, όπως ένας παλιός τοίχος σπιτιού -ο οποίος, όμως, φέρει μνήμες και ιστορίες. Ο καλλιτέχνης φωτογραφίζει τις λεπτομέρειες αυτές, τις μεγεθύνει και τις μεταμορφώνει σε αυτοτελή έργα. Η βασική αίσθηση που δίνουν σαν αποτέλεσμα στο θεατή είναι αυτή του χώματος και του νερού. Η αίσθηση της γης.
Μιλώντας με τον Γιώργο Γιώτσα, συνειδητοποίησα ότι αυτό το κομμάτι γης είναι ουσιαστικά ο ίδιος ο άνθρωπος ο οποίος και ανήκει σε ένα κομμάτι γη και, στην πορεία του, παίρνει μαζί του ένα κομμάτι γη και καταλήγει σε ένα κομμάτι γη.

Γι’ αυτό και τα τσιμέντα του τα οποία κατασκευάζει αλλά και καταστρέφει ηθελημένα, με τη χρήση της φωτιάς και άλλων τεχνικών, δεν είναι παρά αυτή η ύλη που ονομάζεται άνθρωπος και που μπορεί είτε να δημιουργήσει είτε να καταστρέψει τον ίδιο του τον εαυτό. Είναι επίσης δοχεία μνήμης και στέγες ονείρων. Και είναι, ταυτόχρονα, ζωντανοί οργανισμοί που μαρτυρούν την ανθρώπινη εξέλιξη.

Οι έννοιες αυτές ίσως να μπορούσαν να χωρέσουν στην παρακάτω φράση του Νίκου Καζαντζάκη όπως τη διαβάζουμε στην Ασκητική: «Ρωτώ, ξαναρωτώ χτυπώντας το χάος: Ποιος μας φυτεύει στη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Ποιος μας ξεριζώνει από τη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, αδύναμο, καμωμένο από λάσπη κι ονείρατα. Μα μέσα μου νογώ να στροβιλίζουνται όλες οι δυνάμες του Σύμπαντου».
Στην περίπτωση του Γιώτσα, η «φύση» πρέπει να εννοηθεί ως ισοδύναμο της «ύλης»: ένα ζήτημα που η ιστορία της μοντέρνας τέχνης −από τον Schwitters στον Fautrier, από τον Rauschenberg στον Burri, από την Arte Povera στον Beuys και τον Kiefer− κατάφερε να ερμηνεύσει επαρκώς, παρουσιάζοντάς μας ορισμένα από τα σημαντικότερα δείγματα της άμορφης (informel) και της εννοιολογικής τέχνης του χθες και του σήμερα. ‘Ομολογημένος’ υπόχρεος αυτών των πολιτισμικών προτάσεων, ο Γιώτσας κινείται εξαρχής ανάμεσα στους δύο αυτούς πόλους, στο πεδίο, δηλαδή, όπου η τέχνη και η ύλη, κατηγορίες κατεξοχήν συγκρουσιακές, συνάπτουν ιδιοσυγκρασιακές συμμαχίες (…)».
Η έκθεση του Γιώργου Γιώτσα έρχεται σε αντίθεση με τον ορισμό της τέχνης ως έννοια που δεν μετουσιώνεται σε ύλη και διεκδικεί το διαλεκτικό χαρακτήρα της τέχνης απέναντι στο συμβατικό πλαίσιο στο οποίο την τοποθετούμε φωνάζοντας: « Ύλη ή Τίποτα».