Όταν η Αθήνα φωτογραφίζεται

Ήρα Παπαποστόλου
Κριτικός και Ιστορικός τέχνης
ΗΡΑ

Νίκος Λεοντόπουλος

Με αφορμή τους Αγώνες του 2004 μοιάζει να ξεκινάει ένα περίπλοκο εγχείρημα για την αναγέννηση της πόλης. Κατά συνέπεια και για την αναγέννηση της νεοελληνικής τέχνης. Η νέα πόλη που χτίζεται, με το μετρό, το αεροδρόμιο, τις νέες εγκαταστάσεις, είναι και ο καθρέφτης του νέου ανθρώπου που γεννιέται. Έτσι εξηγείται η υπερδραστηριότητα στο χώρο της φωτογραφίας, με έντονη πλέον τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, του βίντεο και των υπολογιστών, όπου κυρίαρχο θέμα είναι το αστικό τοπίο της Αθήνας και η εξέλιξή του. Οι Νέοι Έλληνες Φωτογράφοι, που αποτελούν από το 1987 ένα σημαντικό εκθεσιακό θεσμό, παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις της Αθήνας καλλιεργώντας μία έλξη για την πρωτεύουσα.

Το 1997, ο Μανώλης Μπαμπούσης, παρουσιάζει 75 ασπρόμαυρες φωτογραφίες με θέμα την Αθήνα. Σημαντική ομαδική έκθεση με το ίδιο θέμα γίνεται στη γκαλερί a.antonopoulou.art κάτω από τον τίτλο «Αθήνα, Ματιές μιας χρήσης» όπου καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, χορογράφοι και σκηνοθέτες, καλούνται να φωτογραφήσουν την Αθήνα. Το ενδιαφέρον της έκθεσης στηρίζεται στην ιδέα χρήσης της φωτογραφικής μηχανής μιας χρήσης, που σημαίνει ότι τα έργα των καλλιτεχνών είναι μοναδικά, εφόσον είναι αδύνατη η επανεμφάνιση των φωτογραφιών. Χαρακτηριστικά έργα της έκθεσης είναι αυτά των Σωκράτη Σωκράτους (μία προβολή κινουμένων σχεδίων στον τοίχο της απέναντι πολυκατοικίας) και Γιώργου Τζιρτζιλάκη (φωτογραφίες των γραμμών του τρόλεϊ, από διαφορετικές οπτικές, που συντάσσονται σε μία λιτή παραλληλόγραμμη σύνθεση). Η φωτογραφία παίζει έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο στην ατομική έκθεση του Νίκου Τρανού (γλυπτική-εγκατάσταση-δράση-φωτογραφία με τίτλο Ταξιδιωτικές Προειδοποιήσεις) που γίνεται το 2000 στη γκαλερί Άρτιο: φωτογραφίες που παίρνουν τη μορφή ηλεκτρικού γλυπτού (φωτογραφίες εισόδων πολυκατοικιών τη νύχτα, σε αντιπαράθεση με φωτογραφίες θυροτηλέφωνων με 2000 φωτισμένα ονόματα) και άλλες που παίρνουν τη μορφή εγκατάστασης, σε συνδυασμό με την προβολή βίντεο «Βόλτα μιας ώρας με μηχανάκι στην Αθήνα», δίνουν μια πρωτότυπη εικόνα της καθημερινότητας στην πρωτεύουσα.[ Από τις πρώτες που δούλεψαν βίντεο διαδρομής, σε μία παρόμοια λογική , σε συνδυασμό με φωτογραφικό υλικό, είναι η Λίζη Καλλιγά. Στο έργο της του 1994 με τίτλο Ιερά Οδός που παρουσιάστηκε στην έκθεση «Ελληνικοί Ορίζοντες» στο York City Gallery της Αγγλίας, χρησιμοποιεί φωτογραφίες από μηχανή τσέπης και βίντεο που δείχνει τη διαδρομή Αθήνα – Ελευσίνα (multimedia πρόγραμμα)}.

Νίκος Λεοντόπουλος

Νίκος Λεοντόπουλος

Σειρά από φωτογραφίες με τίτλο «Σατόρι στο Μαρούσι» και με θέμα την εξέλιξή του αστικού τοπίου της Αθήνας εκθέτει στην Ιλεάνα Τούντα ο Δημήτρης Τσουμπλέκας. Χρησιμοποιώντας παλαιότερα κόντακτς, σκανάρωντάς τα και επανεκτυπώνοντάς τα φωτογραφικά, κάνοντας χρήση τόσο της αναλογικής όσο και της ψηφιακής φωτογραφίας, απεικονίζει προάστια της Αθήνας. Ήδη από το 2001 ασχολείται με τη μετάλλαξη του αθηναϊκού τοπίου, με την παλιά και τη νέα μορφή του: στη δουλειά του με τίτλο «Ανοιχτή Κουζίνα-Open Kitchen-Broken Homes», αντιπαραθέτει διαφορετικές όψεις της πόλης. Ο Γιάγκος Αθανασόπουλος παρουσιάζει στη Γκαλερί Σίγμα μεγάλες ενότητες που απεικονίζουν κομμάτια του αστικού τοπίου. Θέμα του είναι η Οδός Ερμού φωτογραφημένη το πρωινό της 1ης Ιανουαρίου του 2000 και τεχνική του το φωτομωσαϊκό σε συνδυασμό με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Το 2001, φωτογράφοι που ασχολούνται με το αστικό τοπίο της Αθήνας συγκεντρώνονται στο Μουσείο Μπενάκη σε μία έκθεση ιστορικής σημασίας με τίτλο Αθήνα 2001-φωτογραφικές όψεις και απόψεις, ενώ, στα πλαίσια του 9ου Διεθνή Μήνα Φωτογραφίας, τον Οκτώβρη του 2002, στο Χώρο Τέχνης Αιγόκερως, η Ζωή Χατζηγιαννάκη, παρουσιάζοντας τη δουλειά της με τίτλο Athinaville, απεικονίζει με την κριτική ματιά της αεροδρόμια, εμπορικά κέντρα και άλλα κομμάτια της νέας πόλης που χτίζεται. Η Αθήνα δεν είναι γι’ αυτήν παρά μια ακόμη αποξενωμένη-τεχνοκρατική πόλη μέσα σε τόσες άλλες, ένας χώρος γεμάτος «σύγχρονα μνημεία» που συνωμοτούν εναντίον της φύσης και όπου οι άνθρωποι αδυνατούν να προσδιορίσουν τη θέση τους.
2016 και ο Νίκος Λεοντόπουλος παρουσιάζει στην αίθουσα τέχνης Καπλανών 18 φωτογραφίες της Αθήνας με το δικό του πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Σύμφωνα με τον ίδιο τον καλλιτέχνη σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιάσει «μια Αθήνα σε ασπρόμαυρο τόνο, αλλά ταυτόχρονα χρωματισμένη από δικά της κοινότοπα στοιχεία που την μεταμορφώνουν σ’ ένα γοητευτικό, σχεδόν φουτουριστικό αστικό τοπίο» φιλοδοξώντας να επιτύχει «μια προσέγγιση με μια άλλη ματιά μιας πόλης που εξακολουθεί να είναι πολυσύνθετη και απρόβλεπτη». Πρόκειται για μια σύγχρονη ματιά στο αστικό τοπίο πλούσια σε συναίσθημα, για μια πόλη που εξακολουθεί να διχάζεται όσον αφορά στο τι είναι μέσα της παλιό και τι νέο.

Last modified: 15/02/2017