Marc Petit: Δεν είναι πάντα εύκολο να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με την αλήθεια του άλλου

Ο διακεκριμένος Γάλλος γλύπτης μιλάει για το έργο του στο Art22.gr

Γεννήθηκε το 1961 στο Saint- Céré  στη Γαλλία. Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών θα φιλοτεχνήσει τα πρώτα του γλυπτά έχοντας στο πλευρό του δύο διακεκριμένους γλύπτες, απόφοιτους της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού(Ecole des Beaux Arts), τον René Fournier και τον Jean Lorquin.  Στα εικοσιτέσσερα του χρόνια πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση στη Villeneuve στο Lot. Πολυβραβευμένος γλύπτης σήμερα στη Γαλλία,  έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε διάφορες εκθέσεις, γκαλερί αλλά και φουάρ στην Ευρώπη. Το 2008 άνοιξε τις πόρτες του το μουσείο Marc Petit στο οποίο οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν τη μεγαλύτερη συλλογή από τα γλυπτά του.

Ακροβάτες και ισορροπιστές ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Μικροί φιλόσοφοι της καθημερινότητας. Μαχητές του χτες για το αύριο και το ποτέ. Ήρωες του τώρα, σιωπηλοί και σκεφτικοί διηγούνται τις δικές τους ιστορίες. Οι ιστορίες των φιγούρων του Marc Petit είναι από χαλκό, οι ιστορίες του δικού μας τρωτού κόσμου είναι από χώμα και νερό , από οστά και σάρκα. Φιγούρες εύθραυστες και ταυτόχρονα ανθεκτικές στις κακουχίες και το πέρασμα του χρόνου. Πρέπει αλώστε να παραμείνουν, έτσι ώστε να αφυπνίσουν εμάς και τους επόμενους. Φιγούρες  συντετριμμένες, από τη συνήθεια και την τυχαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης,  που εξακολουθούν ωστόσο να επιμένουν και να επιθυμούν να ζουν. Ριζωμένες στο παρελθόν και κοιτώντας στο μέλλον, επιδιώκουν να αδράξουν το παρόν. Φιγούρες που ελπίζουν και αναρωτιούνται για την ύπαρξή τους. Μια ελπίδα που υφίσταται για να καλύψει μια βαθύτερη οδύνη και μια εδραιωμένη αμφιβολία. Χάλκινοι δίαυλοι ιδεών, αξιών και συναισθημάτων μυούν τον θεατή στο κόσμο της κάθε τους σκέψης και παρατήρησης.
Άγνοια, ανησυχία, απελπισία. Απορία, αγωνία, απογοήτευση. Ανάμνηση, μοναξιά, μοναχικότητα. Αναμονή, ματαιοδοξία, θρήνος. Φόβος, αξιοπρέπεια, σιωπή.
Όλοι γνωρίζουμε ότι είμαστε θνητοί αλλά επιδιώκουμε και την αθανασία. Ο Marc Petit δεν μιλάει  για τον θάνατο. Υμνεί τη ζωή  και εκφράζει το παράλογο τόσο του θανάτου όσο και της αθανασίας. Οι χάλκινες φιγούρες που φιλοτεχνεί, άσπονδοι εραστές της ζωής και του θανάτου κινούνται ανάμεσα σε δύο κόσμους και αποκαλύπτουν την ανθρώπινη ανάγκη για στωικότητα, συντροφικότητα και εσωτερική αναζήτηση.
Εκφράζοντας τη μεταφυσική αγωνία της ανθρώπινης φύσης, καλούν τον θεατή σε έναν βαθύ υπαρξιακό στοχασμό, σε μια εσωτερική ενδοσκόπηση και απογύμνωση μέχρι τα στοιχειωδώς αναγκαία’ εστία, τροφή, ένδυση, συντροφικότητα, οικογένεια, πνευματικότητα.  Το σιωπηλό κάλεσμα μέσα από τα βλέμματα των φιγούρων καταλήγει στην αναζήτηση της ελπίδας  και γίνεται οικείο στο όνομα της κόλασης που κρύβει ο καθένας μέσα του. Χωρίς θυμό και οργή ,  το βλέμμα καθαρό και απαλλαγμένο, κρύβοντας εγκαρτέρηση και συνάμα τρυφερότητα και αθωότητα, στρέφεται προς  στον ουρανό. Και ύστερα τα «γιατί» της ζωής. Τα ερωτηματικά που σκιάζουν κάθε ανθρώπινη ψυχή και την κάνουν να υψώνει ψηλά το βλέμμα και να τυλίγει τα χέρια σταυρωτά αγκαλιάζοντας τον ίδιο της τον εαυτό.  Οι αναμνήσεις ενός χτες που δεν απέχει από το τώρα και το μέλλεσθαι στριμώχνονται σε ένα κουτί καθώς η επέλαση της ζωής και η αναμονή του θανάτου στοιχειώνουν  κάθε σκεπτόμενο ον.

Χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη τον χαλκό, ο Marc Petit επιχειρεί να εκφράσει μέσα από τις φιγούρες του τις αγωνίες, τους φόβους και τις ανησυχίες της ανθρώπινης φύσης. Όπως δηλώνει και ο ίδιος δεν είναι φιλόσοφος επομένως και η προσέγγιση του δεν θα είναι θεωρητική.
Ο καλλιτέχνης καταφέρνει να αφουγκραστεί και να αποτυπώσει στα πρόσωπα και στις κινήσεις του σώματος των σχεδόν σκελετωμένων φιγούρων την έκφραση των προβληματισμών που σχετίζονται με την ανθρώπινη ύπαρξη.
Φιγούρες που αναμένουν ,πονούν, αναρωτιούνται, προσπαθούν να ζήσουν. Ενίοτε και άγγελοι ή φτερωτοί ταξιδιώτες. Σκιές της ζωής και του θανάτου. Δυνατές μέσα στην αξιοπρέπειά τους.
Μια ζωή που οδηγεί στο θάνατο. Ο θάνατος , ένα τέλος που οδηγεί τον άνθρωπο να σκεφτεί αλλά και εν τέλει να ζήσει, να διεκδικήσει τη ζωή.
«Οι άνθρωποι στριφογυρίζουν μέσα στο κλουβί τους που είναι η γη, γιατί ξέχασαν πως μπορούν να στρέψουν το βλέμμα τους προς τον ουρανό». ΙΟΝΕΣΚΟ

Πότε περίπου εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον σας για την τέχνη;
Σε ηλικία 7-8 ετών θυμάμαι χαρακτηριστικά πως είχα εντυπωσιαστεί από ένα γλυπτό που βρισκόταν σε ένα πάρκο στο Cahors όπου και διέμενα τότε με την οικογένειά μου. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν ήμουν περίπου 10 – 11 ετών, θυμάμαι μια έκθεση που επισκέφτηκα και που θεωρώ ότι με στιγμάτισε. Πρόκειται για την έκθεση ενός Τσεχοσλοβακού εικαστικού του οποίου δυστυχώς όμως δεν θυμάμαι το όνομά του.

Τι διαβάζετε συνήθως; Ποιες είναι οι αναγνώσεις σας.
Μου αρέσει η ποίηση του Rutebeuf και του Villon. Διαβάζω επίσης Apollinaire, Artaud, Baudelaire, Verlaine, Rimbaud και πολλούς άλλους. Όσον αφορά το θέατρο προτιμώ τον Sartre και τον Ionesco ενώ όσον αφορά το μυθιστόρημα συνήθως διαβάζω Camus, Calaferte και Henry Miller.  Μάλιστα ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία είναι το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» του Celine.

Τι καθόρισε την επιλογή σας να ασχοληθείτε με την γλυπτική;
Από όταν ήμουν νέος η γλυπτική μου φαινόταν η μορφή της τέχνης που θα μπορούσα πιο εύκολα να προσεγγίσω.  Αν την συγκρίνουμε παραδείγματος χάρη με τη μουσική, θα έλεγα ότι τα πράγματα όσον αφορά τη γλυπτική στο μυαλό μου είναι  πολύ πιο συγκεκριμένα.

Χρησιμοποιείτε το χαλκό ως πρώτη ύλη στα γλυπτά σας. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή;
Πιστεύω ότι ο χαλκός είναι το υλικό που ταιριάζει περισσότερο στη δουλειά μου. Μου επιτρέπει να δημιουργώ κομμάτια που μοιάζουν εύθραυστα ενώ στη πραγματικότητα είναι ιδιαιτέρως ανθεκτικά. Ο χαλκός είναι ένα υλικό που δύσκολα επιδέχεται τη φθορά. Μου αρέσει η ιδέα πως όταν εγώ δεν θα υπάρχω πια, θα εξακολουθούν να υπάρχουν τα γλυπτά μου.

Αυτή η ιδέα της ευθραυστότητας που μόλις αναφέρατε, έχει κάποια συμβολική διάσταση για τις ανθρώπινες μορφές των γλυπτών σας; Πρόκειται για φιγούρες που ακόμα και αν μοιάζουν απολύτως αδύναμες, κομματιασμένες από σκέψεις γύρω από την ίδια τους την ύπαρξη, εν τέλει είναι αξιοπρεπείς και ανθεκτικές.
Πιστεύω πως αυτό είναι μια ισορροπία που πρέπει κανείς να ψάξει, να εντοπίσει και στη συνέχεια  να τη αναδείξει. Προσπαθώ στη δουλειά μου, να δώσω σε κάθε γλυπτό όλη τη δυναμική και τη διάθεση για ζωή παρά την αρχική αντίληψη της ευθραυστότητας που δίνουν.

Μιλήστε μας λίγο για τη δημιουργική πορεία που ακολουθείτε όταν φιλοτεχνείτε τα γλυπτά.  Φτιάχνετε προσχέδια; Υπάρχει κάποια θεωρητική μελέτη πίσω από κάθε έργο/ συλλογή έργων;
Όχι, δεν συνηθίζω να κάνω προσχέδια. Αντιθέτως, ξεκινάω από μια αόριστη κάπως ιδέα που διαμορφώνεται καθώς δουλεύω το έργο. Μπορεί να ξεκινήσω φτιάχνοντας έναν όρθιο άντρα και να καταλήξω στο τέλος να έχω φτιάξει ένα γλυπτό που να παρουσιάζει  μια γυναίκα καθιστή.  Οι φιγούρες των γλυπτών μου δεν προκύπτουν από καμία θεωρία. Δεν τις έχω διαμορφωμένες στο μυαλό μου πριν τις φτιάξω. Είναι κάτι που προκύπτει μέσα από τη δουλειά μου. Αυτό που με απασχολεί ωστόσο ιδιαίτερα όταν βρίσκομαι στο εργαστήριό και δουλεύω είναι η μορφή, το σχήμα αν και προσπαθώ έτσι ώστε τα γλυπτά μου να εκφράζουν και συναισθήματα, να έχουν κάποιο βαθύτερο περιεχόμενο δηλαδή,  πέρα από την εξωτερική αρτιότητα.

Η μαγεία των έργων σας βρίσκεται πιστεύω στο γεγονός ότι συνυπάρχουν μέσα σε αυτά σχέσεις που καλλιεργούν στο θεατή το συναίσθημα της οικειότητας. Οι φιγούρες σας είναι ιδιαίτερα εκφραστικές. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε ακόμα και για ‘’ανάγλυφα συναισθήματα’’. Ο χαλκός λειτουργεί σαν δίαυλος όπου μεταφέρει στο θεατή την εικόνα της ανθρώπινης ψυχής,  συναισθημάτων αλλά και αξιών.
Νομίζω αναφέρεστε στο ζήτημα της μορφής, του σχήματος αλλά και του βαθύτερου περιεχομένου. Πρόκειται για μια ισορροπία περίπλοκη, δύσκολη πολλές φορές να επιτευχθεί  αλλά ταυτόχρονα αναγκαία και απαραίτητη. Κάθε γλυπτό είναι μια αλχημεία, μια εγγενής προσθήκη ελεγχόμενων κεκτημένων και εκπλήξεων. Χωρίς συναίσθημα, μένοντας απλά στο σχήμα, δεν θα είχαμε παρά μια μορφή ψυχρή, μάταιη, ακόμα και ανόητη καθώς θα ήταν παράδοξο το να είναι ευφυής όντας άψυχη. Χωρίς όμως μορφή, σ ένα ασχημάτιστο δηλαδή γλυπτό,  κάθε συναίσθημα θα έμοιαζε ανόητο και μάταιο επίσης.

Ο γαλλικός τύπος και οι κριτικοί τέχνης σας χαρακτηρίζουν ως «γλύπτης της ανθρωπότητας». Η δουλειά σας εστιάζει στον άνθρωπο, στις ανησυχίες και τη μοναξιά του. Θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για τα θέματα που σας εμπνέουν στη δουλειά σας.
Νέος, δοκίμασα να κάνω κάποια γλυπτά πιο αφηρημένα, όμως αυτό μου φάνηκε πολύ απλό γι αυτό που θα ήθελα να κάνω ,σαν να μην είχε ιδιαίτερες δεσμεύσεις. Θα έλεγα πως στη δική μου περίπτωση δεν υφίσταται η έμπνευση. Νομίζω, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ότι το ένα γλυπτό φέρνει το άλλο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά και θα το αναφέρω ως παράδειγμα, πως μια φορά καθώς σχεδίαζα μια φιγούρα τοποθετημένη σε μια καρέκλα και την φώτιζα από κάτω, την ίδια στιγμή σκεφτόμουν ότι το επόμενο σχέδιό μου θα ήταν η ίδια φιγούρα τοποθετημένη διαφορετικά και φωτισμένη από ψηλά.

Σε αρκετές από τις φιγούρες που δημιουργείτε εντοπίζουμε συναισθήματα όπως είναι η ανησυχία της καθημερινής επιβίωσης, ο φόβος του θανάτου αλλά και τον τρόμο, τη φρικαλέα αγωνία, την απελπισία.
Αυτό που θέλω περισσότερο να εκφράσω μέσα από τη δουλειά μου είναι από τη μια η αγωνία του θανάτου και από την άλλη την ιδέα της νοσταλγίας. Είμαι εκ φύσεως νοσταλγικός, αυτό όμως που μου δίνει ενέργεια και διάθεση να προσπαθήσω να αποτυπώσω – όσο μπορώ- τη νοσταλγία είναι η συνειδητοποίηση του χρόνου που φεύγει.

Η ιδέα του θανάτου λοιπόν στα έργα σας;
Εντοπίζω το στοιχείο του παραλόγου στη θνητότητα, στο γεγονός δηλαδή πως ο άνθρωπος είναι φύσει θνητός. Βρίσκω ωστόσο ακόμα πιο παράλογη την αθανασία. Δεν είμαι φιλόσοφος και δεν μπορώ να τοποθετηθώ στο θέμα αυτό προσεγγίζοντάς το θεωρητικά. Θέλω να ελπίζω ωστόσο πως η δουλειά μου δεν είναι μακάβρια αλλά  πως αποτελεί αντιθέτως έναν ύμνο στη ζωή∙ νομίζω πως  το να έχεις τελικά επίγνωση του ότι είσαι θνητός είναι και αυτό που σου δίνει ενέργεια, δύναμη, αποτελεί ένα κίνητρο για να προσπαθήσεις να ζήσεις όσο καλύτερα μπορείς αλλά και για να δημιουργήσεις.

 Εάν κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά τα πρόσωπα των γλυπτών σας εκφράζουν την απορία και την ανησυχία που τα διακρίνει με ιδιαίτερη αθωότητα. Ο θυμός και η αγανάκτηση απουσιάζουν. Μοιάζει θα λέγαμε σαν να έχουν αποδεχτεί τη μοίρα τους, την ανθρώπινη φύση ή σαν να προσπαθούν απλώς να την εξηγήσουν και να την κατανοήσουν.
Η αθωότητα είναι ένα στοιχείο που εκτιμώ ιδιαίτερα στους ανθρώπους. Αντιθέτως, οι άνθρωποι που παρουσιάζονται πολύ σίγουροι για όλα με προβληματίζουν και με ανησυχούν. Πιστεύω μάλιστα πως η στάση αυτή που υιοθετούν τους κρατάει μακριά από το φιλοπερίεργο και ανησυχητικό πνεύμα που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση.

Ο άνθρωπος- πτηνό. Παρατηρώντας τη δουλειά σας, εντοπίζει κανείς έργα στα οποία ο άνθρωπος παρομοιάζεται με πουλί. Πώς προκύπτει αυτή η σύνδεση ; Αναρωτιέμαι, εκφράζει την επιθυμία του ανθρώπου για φυγή προς έναν άλλο κόσμο;
Ο άνθρωπος ονειρεύεται συχνά να πετάει. Νομίζω είναι το πιο ανθρώπινο όνειρο. Μας επιτρέπει να φανταστούμε τον εαυτό μας σε πλήρη ελευθερία. Όμως, σαν άλμπατρος, ο φτερωτός ταξιδιώτης, καταλήγει να πρέπει κάποια στιγμή να προσγειωθεί.

Παρατηρούμε πως σε μερικά έργα σας υπάρχουν τίτλοι ενώ σε κάποια άλλα όχι. Ποια η σημασία του τίτλου σε ένα έργο τέχνης για εσάς;
Ο τίτλος δίνει μια ταυτότητα στο έργο, ωστόσο είναι δύσκολο καμιά φορά να βρεις τον ιδανικό τίτλο. Στα έργα μου, οι τίτλοι που δίνω προκύπτουν αυθόρμητα. Δεν μπαίνω στη διαδικασία δηλαδή, να σκεφτώ τι τίτλο θα μπορούσα να δώσω σε κάθε έργο. Συνεπώς, υπάρχουν έργα που φέρουν κάποιο τίτλο και άλλα που είναι άτιτλα.

«Το παιχνίδι του σκοινιού» (Le jeu de la corde). Ο τίτλος του συγκεκριμένου γλυπτού φέρνει στο νου τον επίλογο του γνωστού μπεκετικού θεατρικού έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό».
Estragon: Δες. (Οδηγεί τον Vladimir προς το δέντρο. Κινούνται μπροστά. Σιωπή.) Και εάν κρεμιόμασταν;
Vladimir: Με τι;
Estragon: Δεν έχεις ένα σκοινί;
Vladimir: Όχι.
Estragon: Άρα δεν μπορούμε.

Το γλυπτό απεικονίζει μια ανθρώπινη φιγούρα που κρατάει ανάμεσα στα χέρια της ένα σκοινί. Το βλέμμα, στραμμένο ψηλά, προς τον ουρανό, εκφράζει φόβο, δισταγμό, άγνοια ακόμα και απελπισία θα λέγαμε. Το σκοινί σαν αντικείμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ωστόσο και ως παιχνίδι. Συχνά οι άνθρωποι ειδικά όταν πρόκειται για στιγμές απελπισίας αναρωτιούνται για την αξία της ζωής. Το έργο αυτό εκφράζει την ταλάντευση του ανθρώπου ανάμεσα στο θάνατο και τη ζωή ; Πόσο απέχει εν τέλει η ύπαρξη από την ανυπαρξία;

Πρόκειται για μια πολύ ωραία επισήμανση. Ωστόσο, ποτέ δεν είμαι βέβαιος για το τι θα εκφράσουν τα γλυπτά μου πριν τα ολοκληρώσω. Όταν δε ολοκληρώνονται, βρίσκομαι στην ίδια θέση με τον κάθε θεατή. Αναρωτιέμαι και εγώ ο ίδιος. Νομίζω πως ο ρόλος ενός έργου τέχνης είναι να θέτει ερωτήσεις και όχι να απαντάει σε αυτές.

Πώς εμπλέκεται η ιδέα του Θείου στα έργα σας; Αναφέρομαι στην ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης στην οποία οι φιγούρες σας μοιάζουν να απευθύνονται και να την αναζητούν.
Μια ανθρώπινη μορφή που κοιτάει ψηλά. Μοιάζει να ψάχνει στον ουρανό  απάντηση στα ερωτήματά της.
Δεν πιστεύω σε κάποια ανώτερη δύναμη, ωστόσο, πολλές από τις φιγούρες μου όντως εξέπληξαν και εμένα τον ίδιο, επιβεβαιώνοντας μου το αντίθετο, πως εν τέλει μάλλον πίστευα και δεν το γνώριζα. Σε μια επιστολή του ο Bernard Noel μου είχε αναφέρει πως η δουλειά μου ξεπερνάει την ιδέα της πίστης.

Ποιες ήταν οι επιρροές που δεχτήκατε στην εξέλιξη της καλλιτεχνικής σας πορείας ως γλύπτης;
Νομίζω ότι δέχτηκα αρκετές επιρροές. Θα σημειώσω αναφορικά κάποιες περιόδους της τέχνης και καλλιτέχνες που επηρέασαν τη δουλειά μου και εμένα τον ίδιο ως καλλιτέχνη. Πρόκειται για τη ρωμαϊκή γλυπτική, τις πρωτόγονες μορφές τέχνης, τους Μιχαήλ Άγγελος, Ροντέν, Ρεμπράν, Γκόγια, Ντε λα Τουρ, Μπέικον, Καραβάτζιο, Σίλε και ασφαλώς για τον Φειδία τον οποίο και θεωρώ «θεό της γλυπτικής».

Οι φιγούρες των γλυπτών σας είναι λεπτοκαμωμένες και εκφραστικές. Η δουλειά σας μας φέρνει στο νου συχνά τον Giacometti.
Γνωρίζω καλά και εκτιμώ ιδιαίτερα το έργο του Giacometti, ωστόσο θεωρώ ότι πέραν αυτών των δύο χαρακτηριστικών που σημειώσατε, η δουλειά μου είναι πολύ διαφορετική από τη δική του. Αισθάνομαι να προσεγγίζω, να βρίσκομαι δηλαδή πιο κοντά, στη δουλειά της Germaine Richier, με την οποία και επιδιώκω θα έλεγα να συνδέεται η δουλειά μου.

Πώς επιλέγετε συνήθως να παρουσιάζετε τα έργα σας;
Τα παρουσιάζω συνήθως σε λευκούς χώρους γιατί θεωρώ ότι το λευκό είναι το πιο ουδέτερο χρώμα. Δεν διασπά τη προσοχή του θεατή από το έργο. Δίνω ιδιαίτερη επίσης προσοχή στο μέγεθος των γλυπτών. Προσπαθώ να βρίσκονται σε αρμονία τα έργα με το χώρο στον οποίο εκτίθενται.

Τι σας έχει συγκινήσει περισσότερο στη τέχνη;
Πρόκειται για το έργο του Francis Bacon. Όταν επισκέφτηκα την αναδρομική έκθεση στο Beaubourg   ένιωσα μεγάλη έκπληξη από τη φωτεινότητα των χρωμάτων στα έργα του, τη δύναμη του χρώματος που χρησιμοποιεί τη στιγμή που πηγαίνοντας εκεί περίμενα ότι θα συναντήσω κάτι πιο σκοτεινό. Είναι πολύ διαφορετική εν τέλει η εντύπωση που μπορεί να σου δώσει ένα έργο όταν έχεις την ευκαιρία να έρθεις σε επαφή μαζί του από κοντά. Υπάρχουν ωστόσο και άλλα πολλά έργα τέχνης που μου έχουν προκαλέσει δυνατές συγκινήσεις. Αναφορικά παραθέτω κάποια,  το «γδαρμένο βόδι» του Rembrant (Le bœuf écorché), «Ο Χριστός» Le Christ) του Louis Courajod στο Λούβρο, οι μαύροι πίνακες του Γκόγια, ένα έργο σε μια μονή στη Μαδρίτη που παρουσίαζε ένα μοναχό φιλοτεχνημένο από τον Francisco Zurbaran, μια εγκατάσταση του Κουνέλλη στην ισπανική πόλη Μπιλμπάο και τέλος ο Ηνίοχος των Δελφών.

Βλέποντας τα έργα σας αναρωτιέμαι, υπάρχουν άραγε δυσκολίες και εμπόδια που αντιμετωπίζετε όσον αφορά την έκφραση των ανθρώπινων συναισθημάτων μέσα από αυτά; Δυσκολίες ναι υπάρχουν, εμπόδια όμως όχι, δεν θα το έλεγα. Όλα μπορούν να αναδειχτούν, να εκφραστούν. Απλά κάποια θέματα είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστεί κανείς από κάποια άλλα.  Όλα είναι υπόθεση μέτρου και πρέπει το τελικό αποτέλεσμα για εμένα να ξεπερνάει το θέμα του, την αρχική του ιδέα. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος θα αναφερθώ σε κάποια παραδείγματα. Ο Zoran Music για παράδειγμα αγγίζει την ομορφιά με τη σειρά των έργων του «Nous ne sommes pas les derniers» ( Δεν ήμαστε οι τελευταίοι) παρόλο που ξεκινάει από την ιδέα να δείξει τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ο Σίλε και ο Rustin ξεπερνούν κατά πολύ αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί πορνογραφία χάρη στην ποιότητα που έχουν τα έργα τους. Όσον αφορά εμένα, προσπαθώ να σέβομαι την ιστορία της γλυπτικής, κάτι που μου δίνει την ευκαιρία να προσεγγίσω με ήρεμο τρόπο ότι θα ήθελα. Ωστόσο αυτό συχνά με βάζει σε μια διαδικασία ιδιαίτερα επίπονη όταν δουλεύω, κάτι που ανταμείβεται ευτυχώς με τον καιρό μέσα από τη χαρά που παίρνω όταν βλέπω το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς.

 Όταν ο επισκέπτης αναζητάει την «αλήθεια» σε ένα έργο, ο καλλιτέχνης από τη δική του πλευρά έχει ήδη διαμορφωμένη τη δική του ιδέα για την «αλήθεια» ;
Δεν έχω διαμορφωμένη καμία ιδέα για το τι είναι αληθινό ή για την αλήθεια που κρύβεται στα έργα μου. Όπως ακριβώς και ο θεατής, η αλήθεια είναι αυτό που ψάχνω και εγώ μέσα από τα έργα μου. Νομίζω πως για να ελπίζουμε ότι θα φτάσουμε κάποτε σε αυτή, πρέπει να αφαιρέσουμε ότι θα την κάλυπτε, να είναι απαλλαγμένη από τα περιττά στολίδια, τις υπερβολικές λεπτομέρειες, τις επισημάνσεις που δεν έχουν ουσιαστικά κάτι να προσφέρουν, τις μυθοπλασίες. Είναι σημαντικό να εστιάζει ο καλλιτέχνης στο να δείξει το ουσιώδες. Αυτός είναι νομίζω ο πιο εφικτός δρόμος για να ελπίζουμε ότι καλλιτέχνης και θεατής θα φτάσουν κάποια στιγμή στην «αλήθεια», κάτι που θα τους έχει κάνει να προσεγγίσουν ταυτόχρονα και την ομορφιά.

Υπάρχουν έργα σας σε δημόσιους χώρους όπως παραδείγματος χάρη σε πλατείες. Πώς το κοινό, ο κόσμος, αντιλαμβάνεται πιστεύετε το ρόλο της τέχνης στο δημόσιο χώρο;
Πιστεύω πως αυτό που μετράει όταν τοποθετούμε ένα έργο τέχνης σε ένα δημόσιο χώρο είναι το να προκαλέσει αυτό κάποια αντίδραση από την πλευρά του θεατή, να τραβήξει το γλυπτό, η εγκατάσταση,  το βλέμμα του, να του προκαλέσει σκέψεις και προβληματισμούς, να μην σταθεί δηλαδή ο περαστικός παθητικά μπροστά του ή να το προσπεράσει αδιάφορα. Κάθε έργο τέχνης πρέπει να φέρνει την αλλαγή∙ να αλλάζει τα συναισθήματά μας, τον τρόπο που αγαπάμε, το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, ακόμα και  τους λόγους της ύπαρξης μας. Κάποιοι άνθρωποι το  αισθάνονται δύσκολο όλο αυτό, βίαια θα έλεγα ακόμα, ενώ άλλοι το δέχονται με ευχαρίστηση, οικειοθελώς. Ξέρετε, δεν είναι πάντα εύκολο να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με την αλήθεια του άλλου.

Τι ρόλο παίζουν θεωρείτε οι τιμητικές διακρίσεις και τα βραβεία για ένα καλλιτέχνη, αλλά και ποιος ο ρόλος τους γενικότερα στη τέχνη;
Ανέκαθεν ήταν κολακευτικό για έναν καλλιτέχνη να βραβεύεται. Είναι ένας τρόπος να ξεχωρίζει από έναν άλλο καλλιτέχνη. Όμως δεν πρέπει να το μεγαλοποιούμε, αντίθετα, είναι καλύτερα να αντιμετωπίζουμε τη βράβευση ως μια «παρένθεση» στη πορεία μας, ένα ευχάριστο γεγονός, μια όμορφη στιγμή σίγουρα, και να συνεχίζουμε να δουλεύουμε και να προσπαθούμε για το καλύτερο.

Πώς είναι για έναν καλλιτέχνη να έχει το δικό του μουσείο στο οποίο εκθέτει τα έργα του; Αλήθεια, πώς προέκυψε η ιδέα της ίδρυσης ενός μουσείου που εστιάζει στη δουλειά σας;
Ο ιδιοκτήτης του χώρου στο Lazaret d’Ajaccio και υπεύθυνος σήμερα για το μουσείο Marc Petit,  François Ollandini, ήθελε να φτιάξει ένα μουσείο γλυπτικής στο οποίο θα υπήρχαν περίπου 40 έργα από 20 καλλιτέχνες. Ο χώρος ήταν ιδανικός για γλυπτική καθώς επέτρεπε να εκτεθούν έργα και σε εξωτερικά σημεία. Αυτή ήταν λοιπόν η αρχική ιδέα. Χωρίς να το συνειδητοποιήσει κανείς η ιδέα αυτή εν τέλει εξελίχθηκε έτσι ώστε το μουσείο να γίνει ένας χώρος αφιερωμένος σε έναν μόνο καλλιτέχνη. Το να υπάρχει ένα μουσείο που θα φιλοξενεί τη δουλειά μου ήταν ένα απίστευτό δώρο για εμένα που δεν το είχα φανταστεί ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα. Δέχτηκα την πρόταση με πολύ μεγάλη συγκίνηση. Το να ξέρω ότι τα γλυπτά μου θα παρουσιάζονται σε αυτό το μέρος , εάν όλα συνεχίζουν να πηγαίνουν καλά, με κάνει να νιώθω χαρούμενος.

Ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη γλυπτική;
Εκτιμώ τη δουλειά κάποιων γλυπτών που είναι σήμερα εν ζωή αλλά και διάφορων εικαστικών γενικά, όπως είναι οι Dodeigne, Roulland, Caro, Kiefer, Barcelo. Παρακολουθώ επίσης τη δουλειά των λεγόμενων «καλλιτεχνών του περιθωρίου».

Σκίτσο και γλυπτική. Έχετε εκφραστεί καλλιτεχνικά και μέσα από το σκίτσο. Μιλήστε μας για το σχέδιο ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης και για το ποιες διαφορές εντοπίζετε προσωπικά από την ενασχόλησή σας με αυτό και με τη γλυπτική.
Το σχέδιο απαιτεί απίστευτα μεγάλη συγκέντρωση και δεν επιτρέπει καμία χαλάρωση. Μπορώ να πω ότι με εξόντωσε. Και η πιο μικρή λεπτομέρεια παίζει ρόλο όταν σχεδιάζεις καθώς μπορεί να αφήσει κάποιο σημάδι στο έργο. Ακόμα και ένα έργο τέχνης σχεδίου μπορεί να καταστραφεί σε μερικά δευτερόλεπτα με ένα λάθος χειρισμό. Το σχέδιο είναι μια έφοδος (όσο χρόνο και αν παίρνει) ενώ η γλυπτική ένας μαραθώνιος. Ωστόσο το ένα δίνει τροφή για το άλλο στη δουλειά μου. Κάπως έτσι λοιπόν, πρώτα σχεδίασα το «les fonds Noirs» και έπειτα φιλοτέχνησα το «Les Bois Brûlés».

Ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη τέχνη; Άραγε η χρηματική αξία και η αγορά γενικότερα καλλιεργούν και  καθορίζουν εν τέλει και την αισθητική σήμερα;
Θα χωρίσω την απάντησή μου σε δύο μέρη, στη τέχνη γενικά και στην επίσημη τέχνη που αφορά το κομμάτι των θεσμών.
Η τέχνη συνδέεται άμεσα με την ιστορία της. Ο καθένας βάζει ένα λιθαράκι στο συνολικό οικοδόμημα ανεξάρτητα από το πόσο επαναστατική ή όχι είναι η τέχνη του. Δεν θα ανατρέξω σε πολύ παλιές εποχές όπου συναντάμε τους Manet, Van Gogh, Monet, Soutine, Kokoschka, Klimt, Picasso, Matisse, Music, Rebeyrolle, Bacon, Freud. Ο κατάλογος αλλώστε είναι τεράστιος. Πρόκειται για καλλιτέχνες που άντλησαν στοιχεία τόσο από την προσωπικότητα τους όσο και από το παρελθόν  για να καταφέρουν να αποτυπώσουν  μια εικόνα της εποχής τους. Πιστεύω πως η ζωγραφική εξελίσσεται αλλά οι στόχοι  της παραμένουν οι ίδιοι∙ να εκφράσει την ανθρώπινη ύπαρξη στον κόσμο και να αφήσει πίσω της ένα σημάδι. Συνοψίζονται μάλιστα στο έργο του Gauguin: «Από πού ερχόμαστε, ποιοι ήμαστε, πού πάμε».
Η επίσημη τέχνη ωστόσο δεν είναι και τόσο αυτόνομη από εξωτερικούς παράγοντες. Δεν πιστεύω ότι το καινούριο, που συστηματικά αναζητάει σήμερα να επιβάλει, σημαίνει αυτόματα ότι είναι κάτι ωραίο και καλό. Η άποψή μου είναι πως καθετί καινούριο πρέπει να δοκιμαστεί και ο καιρός είναι αυτός που θα δείξει τα υπόλοιπα. Η επίσημη τέχνη δεν ευνοεί παρά την προβολή των έργων που εξυπηρετούν αποκλειστικά και μόνο τους κερδοσκόπους. Για να γίνω πιο κατανοητός θα αναφερθώ σε κάποια παραδείγματα. Ο Jeff Koons υφίσταται για να πλουτίζει ο Pinault. Το μόνο αλλά και μεγάλο πρόβλημα σε όλο αυτό είναι ότι πέφτει τόσο φως στις εμπορικές δουλειές, που αφήνει στη σκιά τις υπόλοιπες. Συχνά μάλιστα η έλλειψη παιδείας οδηγεί στην περιφρόνηση των μη εμπορικών δουλειών.
Με αυτά τα δεδομένα, ναι πιστεύω πως τα χρήματα επηρεάζουν την αισθητική , αλλά πάντα υπήρχε αυτό απλώς παλιότερα στη σημερινή θέση των θεσμών βρισκόταν η εκκλησία, ο βασιλιάς, ο αυτοκράτορας και ούτω καθεξής. Εάν ίσως κάτι διαφοροποιεί τη σημερινή κατάσταση είναι η κερδοσκοπία, το γεγονός δηλαδή πως το κέρδος τείνει να ρυθμίζει την αισθητική.  Όλοι ξέρουμε πως ότι είναι ακριβό είναι και καλό. ( αστειεύομαι ασφαλώς )

Ποια η σημασία λοιπόν των διάφορων θεσμών στη τέχνη σήμερα; ( για παράδειγμα μουσεία, γκαλερί, φουάρ)
Θεωρώ ότι οι γκαλερί είναι απαραίτητες για τους καλλιτέχνες.

Τι είναι για εσάς έργο τέχνης;
Νομίζω πως η διαφορά ανάμεσα σε ένα έργο καλής πάντα ποιότητας και σε ένα έργο τέχνης είναι πως το δεύτερο είναι αξεπέραστο, έχει διαχρονική αξία.  Όσο περισσότερο το «σκαλίζουμε» , το ψάχνουμε, τόσο ανακαλύπτουμε το βάθος του και συνεπώς αυτό που το κάνει ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Κάθε έργο τέχνης μας κάνει να νιώθουμε πιο πλούσιοι ψυχικά όταν το γνωρίζουμε και καταφέρνουμε να το προσεγγίσουμε. Μας επιτρέπει να νιώσουμε οπλισμένοι με γνώση.

Έχετε επιμεληθεί τη διακόσμηση των σκηνικών θεατρικών παρατάσεων. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η Αντιγόνη. Αλήθεια, πώς είναι για έναν σύγχρονο γλύπτη να «ντύνει» τη σκηνή για ένα αρχαίο έργο; Θα θέλαμε να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας.
Πιστεύω πως η Αντιγόνη του Σοφοκλή έχει διαχρονική αξία. Είναι ένα έργο για το χτες, το σήμερα και το αύριο. Μιλούσαμε προηγουμένως για έργα τέχνης, να λοιπόν, αυτό είναι ακριβώς το ιδανικό παράδειγμα. Αναλόγως με την ηλικία που διαβάζει κανείς το συγκεκριμένο έργο, του επιτρέπεται και μια διαφορετική προσέγγιση σε αυτό. Για πρώτη φορά διάβασα την Αντιγόνη όταν ήμουν  15 ετών, μεγαλώνοντας λοιπόν, παρατήρησα ότι κάθε ανάγνωση ήταν διαφορετική από την προηγούμενη, παρόλο που επρόκειτο για το ίδιο ακριβώς έργο. Η προσέγγιση μου αλλά και η οπτική μου γωνία εξελίσσονται συνεχώς. Δεν έχω νιώσει ποτέ ότι γνωρίζω άψογα το έργο, κάθε φορά με εκπλήσσει εκ νέου.
Η παράσταση που επιμελήθηκα ήταν για το Théâtre de la passerelle στη Limoges. Χρησιμοποίησα γύψο για τα γλυπτά μου και όχι χαλκό με σκοπό  να δημιουργεί το υλικό αντίθεση με το σκοτάδι του χώρου. Στο κέντρο της σκηνής τοποθέτησα ένα ασύμμετρα μεγάλο γλυπτό που παρουσίαζε τον Πολυνίκη. Έπειτα, ανάμεσα στους θεατές ( το συγκεκριμένο θέατρο είναι ένας χώρος που σχηματικά μοιάζει με αρένα) επέλεξα να τοποθετήσω το θρόνο του Κρέοντα στολισμένο με δύο κρανία καθώς και ένα τοίχο που έκρυβε το χορό και πέντε κεφάλια κρεμασμένων ανθρώπων.  Το σημείο που ήταν τοποθετημένος ο θρόνος καθώς και το πήγαινε- έλα των ηθοποιών προς τα εκεί έφερνε το κοινό σε δύσκολη θέση κάποιες στιγμές. Ήταν σαν να εντάσσονταν και οι ίδιοι οι θεατές στο κείμενο κατά κάποιο τρόπο.

Στα αισθητικά δοκίμια του Baudelaire, βλέπουμε τον ποιητή να αναρωτιέται «γιατί η γλυπτική είναι ανιαρή;». Θα ήθελα να μοιραστείτε τη γνώμη σας.
Δεδομένου ότι δεν έχω διαβάσει τα αισθητικά δοκίμια του Baudelaire δεν θεωρώ ότι μπορώ να μιλήσω για κάτι που αφορά ένα απόσπασμα τους. Ωστόσο, το λιγότερο που θα μπορούσαμε να πούμε για τον 19ο αιώνα και τη γλυπτική είναι πως πρόκειται για μια ανιαρή περίοδο. Υπάρχουν πραγματικά έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν εκείνο τον αιώνα. Ενδεικτικά θα ήθελα να αναφέρω κάποιους αξιόλογους καλλιτέχνες  όπως ήταν οι Daumier, Carpeaux και Dalou. Εξάλλου δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως στο τέλος του 19ου αιώνα ο Baudelaire δεν ζούσε για να δει τους Rodin, Degas, Rosso, Lehmbruck που έμελε να αφήσουν και αυτοί το δικό τους σημάδι στην ιστορία της τέχνης του 2ου μισού του αιώνα.

Σύγχρονη Ελλάδα και τέχνη. Αλήθεια, έχετε σκεφτεί ποτέ, να παρουσιάσετε τη δουλειά σας στην Ελλάδα ;
Θα ήμουν ιδιαίτερα χαρούμενος εάν μπορούσα να παρουσιάσω στο μέλλον ίσως τη δουλειά μου στην Ελλάδα αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει προκύψει κάποια ευκαιρία.

Θα θέλαμε να μοιραστείτε μαζί μας τη σχέση σας με την ελληνική τέχνη και γραμματεία.
Ο δυτικός πολιτισμός έχει ως βασική του προέλευση την Αρχαία Ελλάδα. Για τη γλυπτική  συγκεκριμένα η Ελλάδα είναι η μήτρα της, είναι αυτή που έθεσε τις βάσεις. Έχω επισκεφτεί δύο φορές την Αθήνα και την Πελοπόννησο. Φεύγοντας κράτησα μαζί μου δυνατές αναμνήσεις. Ανάμεσα σε αυτές ήταν το αρχαίο αττικό γλυπτό «Ο Μοσχοφόρος», το χάλκινο γλυπτό με τον ιππέα που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας,  ο Φειδίας που βρίσκεται στο μουσείο της Ακρόπολης, ασφαλώς η ίδια η Ακρόπολη στο σύνολό της σαν μνημείο, το αέτωμα του μουσείου της Ολυμπίας, ο Ηνίοχος των Δελφών καθώς και άλλα πολλά απίστευτα τμήματα από γλυπτά που συνάντησα λίγο πολύ παντού. Όταν επισκέφτηκα τις Μυκήνες έμεινα άφωνος. Ήταν από τα μνημεία που με γοήτευσαν περισσότερο και που συνεχίζουν να με γοητεύουν ακόμα. Όσον αφορά την ελληνική γραμματεία, ασφαλώς και δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στον Όμηρο, την Ιλιάδα, την Οδύσσεια , αλλά και τις τραγωδίες του Σοφοκλή και του Αισχύλου.

 Η προσωπική του σελίδα: www.marc-petit.com
Mail:  marcpetitsculpteur@gmail.com

Last modified: 18/05/2018