Iris van Herpen: Η τέχνη και η μόδα συνδέονται με τις βαθύτερες επιθυμίες μας

Ευανθία Τζιμούρτα

Διεθνή - Ελεύθερα Θέματα

Στην Εβδομάδα Μόδας στο Παρίσι αδιαμφησβήτητα ξεχώρισε η φουτουριστική «γλυπτική» συλλογή Couture της Iris van Herpen, Shift Souls. Κάθε ένα από τα 18 σύνολα ήταν εμπνευσμένο από υβρίδια ανθρώπων – ζώων. Περιείχαν ογκώδεις σφαίρες, περίτεχνες κυματοειδείς μορφές με εντυπωσιακές λεπτομέρειες κομμένες με λέιζερ.
Η ζεστή χρωματική παλέτα της συλλογής κυμαινόταν από αποχρώσεις του indigo και μοβ έως ωχρό και κίτρινο και περιείχε σχέδια που δημιούργησαν οπτικές ψευδαισθήσεις «στρεβλωμένου σώματος».
Από την πρώτη της εμφάνισή το 2007, Iris van Herpen ασχολήθηκε με την επινόηση νέων μορφών και μεθόδων εκφραστικής, συνδυάζοντας παραδοσιακές τεχνικές ύφανσης με υψηλής τεχνολογίας ψηφιακές κατασκευές, δημιουργώντας ενδύματα με ένα δικό της μοναδικό αισθητικό όραμα.
Όπως αναφέρει η ίδια, σκοπός της είναι ναι συνδυάσει το παρελθόν και το μέλλον σε μια ξεχωριστή έκδοση του «σήμερα» χρησιμοποιώντας την τεχνολογία και την παραδοσιακή Couture τεχνική.
Η Ολλανδή σχεδιάστρια, είναι αναγνωρισμένη διεθνώς ως μια από τις πιο ταλαντούχες με πρωτοποριακή άποψη σχεδιάστριες μόδας. Άλλωστε θεωρείται πρωτοπόρος στη χρήση της 3D εκτύπωσης ως τεχνική κατασκευής ενδυμάτων και της χρήσης της τεχνολογίας γενικότερα ως μια από τις κατευθυντήριες αρχές στο έργο της.

Μιλώντας για τη σχεδιαστική της φιλοσοφία η Iris van Herpen λέει: «Η μόδα είναι πολύ περισσότερο από μια βιομηχανία, είναι ένας διάλογος μεταξύ του έσω μας και του έξω μας. Μερικές φορές ένα ένδυμα είναι εντελώς σε αρμονία με το σώμα και χορεύουν. Μερικές φορές είναι το αντίθετο, το ρούχο αποφασίζει πώς κινείται το σώμα, ψάχνω για εκείνο το χώρο της διαταραχής και της διαίσθησης. Σχεδιάζω ένα άγνωστο χώρο για μια πιο ποικιλόμορφη και συνειδητή μόδα για το μέλλον.
Τόσο η τέχνη όσο και η μόδα συνδέονται με τις βαθύτερες επιθυμίες, τις διαθέσεις μας και τις πιο προσωπικές μας εκφράσεις. Κάθε συλλογή είναι η αναζήτηση μου για να φτάσω πέρα από τη συνήθη κατανόηση της φυσικής πραγματικότητας, στη δύναμη να επικοινωνώ με ανθρώπους σε βαθύτερο επίπεδο, σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, όπως ο ήχος ή η οσμή».
Η van Herpen ενδιαφέρεται έντονα για την διεπιστημονική προσέγγιση στις δημιουργίες της που ξεπερνά τη μόδα. Για το λόγο αυτό, συνεργάζεται συχνά με διάφορους καλλιτέχνες όπως οι Jolan van der Wiel και Neri Oxman και αρχιτέκτονες όπως οι Philip Beesley και Benthem και Crouwel Architects. Το ενδιαφέρον της για την επιστήμη και την τεχνολογία την οδήγησε να έρθει σε επαφή με το CERN (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών) και το MIT (Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης).
Το έργο της Van Herpen έχει παρουσιαστεί σε διάφορες εκθέσεις μουσείων, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης αναδρομικής εκδήλωσης το 2015, στο High Museum of Art στην Ατλάντα. Έξι από τα φορέματά της αποκτήθηκαν από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη και επτά από εκτέθηκαν στο εξαιρετικά επιτυχημένο show του 2016 «Manus x Machina: Fashion in an Age of Technology». Μεταξύ άλλων δημιουργίες της Van Herpen έχουν εκτεθεί στο Μουσείο Victoria & Albert στο Λονδίνο, στο Μουσείο Cooper Hewitt στη Νέα Υόρκη και στο Palais de Tokyo στο Παρίσι.

Η Iris van Herpen έχει βραβευτεί επανειλημμένως για το έργο της. Πρόσφατα έλαβε το βραβείο Johannes Vermeer, το κρατικό βραβείο για τις τέχνες (2017), το βραβείο ANDAM Grand Prix (2014) και το μεγάλο βραβείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – STARTS (2016).
Η ξεχωριστή αισθητική της Van Herpen προσέλκυσε αρκετούς προοδευτικούς μουσικούς και ηθοποιούς, όπως η Björk, που για τα μουσικά της video και τις περιοδείες της, η Van Herpen δημιούργησε διάφορα φορέματα. Επίσης, συνεργάστηκε με τις Cate Blanchett, Tilda Swinton, Cara Delvingne, Daphne Guinness, Miley Cyrus, Gwendoline Christie, Fan Bing, Lady Gaga, Naomi Campbell, Solange Knowles, Natalia Vodianova και Grimes. Έχει αναλάβει να ντύσει την Scarlett Johannson στην ταινία «Luc»» και τη Beyoncé για το βίντεο «Min». Σαν πρώην χορεύτρια μπαλέτου η ίδια, η Van Herpen δημιούργησε επίσης κοστούμια για την Όπερα του Παρισιού, για το μπαλέτο της Νέας Υόρκης σε συνεργασία με το χορογράφο Benjamin Millepied και την σχολή χορού Sasha Waltz στο Βερολίνο.

Η Björk ντυμένη από την Iris van Herpen στο κονσέρτο της στο Jools Holland

Όπως αποκαλύπτει η θηλυκότητα και η γυναικεία μορφή είναι ο καμβάς της για να οραματιστεί το αόρατο και οφείλει πολλά στο κλασσικό χορό που έκανε μικρή. Με το χορό, έμαθε πολλά για το σώμα: για τη συμβιωτική σχέση ανάμεσα στο μυαλό και το σώμα, τη μεταμόρφωση της κίνησης, την «εξέλιξη» του σχήματος και πώς μπορώ να πλάσω μια γυναικεία μορφή.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ ρούχου και σώματος είναι αυτό που την γοητεύει και τη συναρπάζει όπως και η φιλοσοφία της δυαδικότητας, αυτό το ying και το yang είναι o πυρήνας σε ό,τι κάνει. Τα ατελείωτα μυστήρια μέσα στη φύση δημιουργούν τεράστια επίδραση στη δουλειά της,
«Βλέποντας το νερό για παράδειγμα, με κάνει να νιώθω ασήμαντη ως καλλιτέχνης, καθώς η φύση είναι ο πιο έξυπνος καλλιτέχνης, αλλά συγχρόνως οι μεταμορφώσεις της είναι η μούσα μου∙ να δω νέες μορφές ομορφιάς και αποπλάνησης. Η δημιουργική μου διαδικασία είναι η εξερεύνηση νέων μορφών θηλυκότητας… Ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες και συνεργασίες με καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και επιστήμονες, δημιουργώ μια διεπιστημονική προσέγγιση όπου βρίσκω μια ενισχυμένη θηλυκότητα»

Η τελευταία της συλλογή, συνδυάζει, φύση, τεχνολογία, επιστήμη και μυθολογία. Και όλα αυτά τα αποτυπώνει με φουτουριστική οπτική.
Όπως και στα περισσότερα show της, έτσι και στο Παρίσι και παρουσίασε φορέματα που αναπαράγουν τα πτερύγια και τα ηχητικά κύματα πτηνών κατά την πτήση. Συνεργάστηκε και με άλλους καλλιτέχνες και επιστήμονες τόσο για το σχεδιασμό των ρούχων όσο και για το φωτισμό που συνοδεύει την παρουσίαση.
Ένα κομμάτι, που έγινε σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη και πρώην μηχανικό της NASA Kim Keever, παρουσίαζε φωτογραφίες των «χρωματιστών ατμών νέφους» (vaporous coloured clouds) που εκτυπώνονται πάνω σε ημιδιαφανή οργάντζα και σε στρώσεις για να δημιουργήσουν θολά σχέδια. Η Van Herpen αποκάλυψε ότι η αρχική έμπνευση προήλθε από την Harmonia Macrocosmica, ένα άτλαντα αστεριών της πρώτης δεκαετίας του 2000, από το Γερμανό – Ολλανδό χαρτογράφο Andreas Cellarius, καθώς και από ιστορικές αναπαραστάσεις μυθολογικών και αστρολογικών πλασμάτων.

Iris van Herpen

Η Van Herpen θεωρεί το θέμα των υβριδικών πλασμάτων σημαντικό, εκκινώντας από τις πρόσφατες εξελίξεις στη γενετική μηχανική.
«Με τις προόδους στην μηχανική DNA και τις πρώτες επιτυχημένες δημιουργίες υβριδίων ανθρώπων – ζώων που ονομάζονται cybrids, τα μυθολογικά όνειρα της ανθρωπότητας από την αυγή του πολιτισμού μετατοπίζονται στον καμβά της επιστήμης… Ενώ οι επιστημονικές και δεοντολογικές επιπτώσεις των cybrids εξακολουθούν να είναι ασαφείς, αυτή η συλλογή εκφράζει το γεγονός ότι η πραγματικότητα είναι μπροστά μας».
Τα ενδύματα συνόδευαν μια σειρά από τρισδιάστατα κοσμήματα προσώπου που έγιναν σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Delft, που δημιουργήθηκαν με 3D σάρωση των προσώπων των μοντέλων και χαρτογράφηση του σχήματος βασισμένου στις μετατοπίσεις πυκνότητας του προσώπου.
Για το φινάλε της επίδειξης, η Van Herpen συνεργάστηκε με τον ολλανδό καλλιτέχνη Verstand για μια εγκατάσταση που χρησιμοποίησε τοίχους από φώτα λέιζερ για να δημιουργήσει ένα «όνειρο» από κινούμενα νέφη στην οροφή του χώρου.
«Η Iris ήθελε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον ονείρου με σύννεφα που είχαν σχέση με τα υφάσματα της συλλογής. Τα σχέδια έγιναν σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Kim Keever» δήλωσε ο Vertage στο Dezeen.
«Για τις Shift Souls, εξέτασα την εξέλιξη του ανθρώπινου σχήματος, την ιδεαλιστική του διαχρονικότητα και την υβριδοποίηση των θηλυκών μορφών μέσα στη μυθολογία», διευκρίνησε η Van Herpen. «Ειδικά η φαντασία και η ρευστότητα μέσα στην αλλαγή ταυτότητας στην ιαπωνική μυθολογία μού έδωσε την έμπνευση να εξερευνήσω το βαθύτερο νόημα της ταυτότητας και πόσο άυλη και μεταβλητή μπορεί να γίνει μέσα στην τρέχουσα συνάφεια των ψηφιακών μας σωμάτων».