Gabriel Grama: Μας έφερε από την πατρίδα του τη βασιλοπούλα Sanziana

Η  σύγχρονη  τέχνη  χωρίς  παράδοση  είναι  σαν  πυραμίδα  χωρίς  βάση.  Εύκολα  γκρεμίζεται …

Το όνειρο του να δει την Ακρόπολη, τον έφερε στην Αθήνα. Εκεί πάνω στο βράχο της παγκόσμιας κληρονομιάς αποφάσισε ότι προορισμός του ήταν να ζήσει στην πόλη που οι εικαστικές τέχνες αποθεώθηκαν πριν από 25 αιώνες. Τώρα ο Gabriel Grama προσπαθεί να παντρέψει τον πολιτισμό της πατρίδας του, της Ρουμανίας με αυτόν της νέας του πατρίδας. Μας υποδέχτηκε και μιλήσαμε για τη δουλειά του στη γκαλερί ena όπου παρουσίασε τη νέα του έκθεση «People – άνοδος ή πτώση;». 

Η μπλε δίνη acrilic on canvas 1015×1024

• Τα έργα φιλοτεχνήθηκαν στο διάστημα 2017-2018. Τι αποτέλεσε για σένα πηγή έμπνευσης;

Η ενότητα People είναι η συνέχεια της «Airspace» και της «Contemporary primitivism»  που παρουσίασα το 2009 και το 2015 στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μάλιστα η τελευταία μου ατομική που έγινε στη Φλωρεντία με ιταλικό υπότιτλο Primitivismo Contemporaneo, είχε προαναγγείλει τη σημερινή ενότητα. Η πηγή έμπνευσης είναι η ίδια, όπως και στα προηγούμενα έργα: τα προσωπικά βιώματα, η λαϊκή και η ανατολίτικη φιλοσοφία και τέχνη, η ελληνική μυθολογία, τα ρουμανικά παραμύθια και έθιμα. Εδώ πρόσθεσα κάτι καινούργιο: την ανθρώπινη παρουσία σε μαζική μορφή, το ανθρώπινο σώμα σαν lait motiv που επαναλαμβάνεται και μπλέκεται με τους  μυθολογικούς ήρωες που ο ίδιος δημιούργησε, με τα ζώα του και τις παραδόσεις του. Το παζλ που δημιουργείται πολλές φορές φτιάχνει κάτι άλλο, ένα σώμα ή ένα άγαλμα, μια κόρη ή έναν άγνωστο περαστικό.

• Επιλέγεις σαν ζωγραφικό σου μέσο το μολύβι και τα ακρυλικά. Για ποιο λόγο;

Η βάση μου είναι η γλυπτική. Σπούδασα 9 χρόνια σχέδιο και γλυπτική, πράγμα που με κράτησε μακριά από τα χρώματα. Μετά τις σπουδές μου, όμως, ασχολήθηκα πολλά χρόνια με την αγιογραφία όπου χρησιμοποιούσα κυρίως αυγοτέμπερα και ακρυλικά χρώματα. Το σχέδιο είναι η βάση της γλυπτικής και όχι μόνο. Γι’ αυτό το γκρι μολύβι αλλά και το χρωματιστό είναι τα βασικά εργαλεία μου.

• Η ρουμανική παράδοση με τα παγανιστικά της έθιμα παίζει μεγάλο ρόλο στη δουλειά σου. Το ίδιο και η αρχαία ελληνική τέχνη. Μίλησέ μας για τη σχέση σου με αυτές τις μορφές τέχνης.

Τη μισή μου ζωή την πέρασα στη Ρουμανία. Από εκεί προκύπτουν όλα τα παραμύθια και τα έθιμα που έβλεπα παιδί στο χωριό της γιαγιάς μου. Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων ήτανε το αγαπημένο μου. Εκεί έβλεπα το παραδοσιακό καρναβάλι με τις ζωόμορφες μάσκες από γούνες με κέρατα και κουδούνια (κατσίκα, αρκούδα, αλογάκια), τους παραδοσιακούς χορούς, τους βλάχικους γάμους κλπ. Αργότερα, πολλά από αυτά τα ανακάλυψα και στην ελληνική μυθολογία ή στην λαογραφία. Έτσι έκανα έναν παραλληλισμό μεταξύ τους και κατάλαβα πόσο κοντά είναι οι δύο χώρες, όχι μόνο θρησκευτικά αλλά και πολιτιστικά.

• Ανάλυσέ μας όσο μπορείς καλύτερα τρία έργα της έκθεσης που είναι για σένα τα πιο σημαντικά.

Τα έργα Κόρη και Κούρος παρουσιάζουν τον παραλληλισμό που μόλις ανέφερα. Η Κόρη έχει και δεύτερο τίτλο, «Sanziana», που ήταν η βασιλοπούλα των ρουμανικών παραμυθιών που μου διάβαζε η γιαγιά μου. Επίσης, ο ελληνικός Κούρος φέρνει και το όνομα «Fat-Frumos», δηλαδή το όμορφο παλικάρι που πάντα ήταν ο θετικός ήρωας, ο υπερασπιστής του καλού στα παραμύθια. Σε αυτά τα δύο χρησιμοποίησα μαζεμένη γκάμα χρωμάτων, σχεδόν ασπρόμαυρη για να θυμίζει τα ελληνικά αγάλματα.  Ένα τρίτο έργο είναι η «Αναρρίχηση» όπου ο άνθρωπος «πιάνεται» από τον διπλανό του για να ανέβει, να βρει φως, να έχει καλύτερη μοίρα. Πολλές φορές το κάνει χωρίς κανόνες, άλλοτε χρησιμοποιεί τους δικούς του ήρωες και τα μυθολογικά πλάσματα ως μέσον και δεν διστάζει να φορέσει και ο ίδιος τις μάσκες τους για να προχωρήσει. Υπάρχουν παράλληλα οι υπόλοιποι – οι κανονικοί και τίμιοι – άνθρωποι που συμπληρώνουν όλο αυτό το παζλ. Συνολικά, όμως, η ανθρώπινη μάζα ανεβαίνει προς τα πάνω και ευτυχώς βελτιώνεται. Όταν υπάρχει αταξία και χάος, η Πτώση είναι αναπόφευκτη. Αντίθετα, στα περισσότερα έργα βλέπουμε την Άνοδο, ένα αισιόδοξο εν τέλει μήνυμα που ελπίζω να περάσει μέσα από τα έργα μου.

Gabriel Grama στο έργο του Κόρη και Κούρος

• Σε έχει απασχολήσει πολύ η προσπάθεια του ανθρώπου για μια καλύτερη ζωή. Μίλησέ μας για τη δική σου εμπειρία.

Πολλά από τα έργα παρουσιάζουν και τα βιώματά μου. Είχα ξεκινήσει όχι μόνο από το μηδέν, άλλα και από πιο κάτω, αν μπορώ να το πω αυτό. Από αριστούχος φοιτητής με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών της πόλης Ιάσιο και ενώ ακολούθησα το όνειρο να δω από κοντά την Ακρόπολη της Αθήνας, στα 23 μου αποφάσισα να μείνω για μερικά χρόνια στην Ελλάδα. Δύσκολα χρόνια όπου κανένας δεν με ήξερε και φυσικά έπρεπε να δουλέψω σκληρά και διπλάσια για να αποδείξω την αξία μου. Ευτυχώς δεν είχα απομακρυνθεί από τις εικαστικές τέχνες και αυτό με κράτησε «ζωντανό». Έφτιαχνα εικόνες, διακοσμητικές τοιχογραφίες ή πορτρέτα για βιοποριστικούς λόγους. Σιγά – σιγά το 2006 έλαβα μέρος  σε μια ομαδική έκθεση και, αργότερα, το 2009 πήγα στο πρώτο μου καλλιτεχνικό συμπόσιο. Αμέσως μετά  έκανα και την πρώτη μου ατομική έκθεση στη γκαλερί Designers Dot Gallery στην Αθήνα. Μόλις αναγνώρισα της σπουδές, έγινα μέλος του ΕΕΤΕ και το 2010 μπήκα για πρώτη φορά στην εκπαίδευση ως καθηγητής εικαστικών. Από τότε έλαβα μέρος σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, καλλιτεχνικά συμπόσια σε πολλά μέρη όπως Ινδία, Σουηδία, Ιταλία, Μολδαβία, Ρουμανία κλπ. Θα πρέπει να πω εδώ ότι, ειδικά τα τελευταία χρόνια, στάθηκε δίπλα μου το Υπουργείο πολιτισμού της Ρουμανίας μέσο του Πολιτιστικού Ινστιτούτου (ICR) που με υποστήριξε αρκετές φορές με υποτροφίες στις εκθέσεις στο εξωτερικό. Την μεγαλύτερη, βέβαια, υποστήριξη την είχα και εξακολουθώ να την έχω από τη γυναίκα και το γιο μου.

Κατευθύνσεις (Directions) σχέδιο pencil on paper

• Ποια η σχέση της σύγχρονης τέχνης με την παράδοση στις μέρες μας;

Νομίζω ότι η παράδοση είναι η ρίζα μας. Για μένα δεν μπορεί να υπάρξει σύγχρονη τέχνη χωρίς παρελθόν. Η σύγχρονη τέχνη χωρίς παράδοση είναι σαν μια πυραμίδα χωρίς βάση. Εύκολα γκρεμίζεται.

• Τελικά όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ζωγραφίζεις και που πολλές φορές είναι και ζωόμορφοι αποτελούν μέρος του DNA μας; Πώς ένα πρόσωπο μπορεί να αποτελείται από τόσα άλλα;
  

  Ο Gabriel Grama με την Ήρα Παπαποστόλου

Τα ζωώδη χαρακτηριστικά μας έπειτα από χιλιάδες γενιές έχουν εξαφανιστεί. Επικράτησαν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, η αγάπη και η θέληση για μια καλύτερη μοίρα, τουλάχιστον για τις επόμενες γενιές.  Όπως και στα άλλα έργα, προσπάθησα να χτίσω εικόνες με ανθρώπινα σώματα εν πτώση ή σε ανοδική πορεία.

• Ποιο σκέφτεσαι ότι θα είναι το επόμενό σου βήμα μετά από την συγκεκριμένη έκθεση; Τι σχέδια έχεις για το μέλλον;

Είμαι χαρούμενος με αυτή τη δουλειά και συνεχίζω να δουλεύω πάνω σ’ αυτήν. Μου αρέσει αυτό που κάνω τώρα και άρεσε και στους επισκέπτες της έκθεσης. Μάλιστα έχω προτάσεις να «ταξιδέψουμε» την έκθεση και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με πρώτο σταθμό το Βουκουρέστι, που έχει αυτό το εξάμηνο και την προεδρία ΕΕ. Οπότε ο αγώνας συνεχίζεται ευχάριστα και με καλή διάθεση.

Last modified: 23/04/2019