Όπερα του Παρισιού: Η οροφή του Chagall μας αποκαλύπτεται

Τι θα ήταν η Όπερα Garnier στο Παρίσι χωρίς την οροφή της μεγάλης αίθουσας, αυτό το έργο των 220τμ που φιλοτέχνησε ο Chagall; Αν και επιθυμία του André Malraux, έγινε ωστόσο αντικείμενο ποικίλων κριτικών όταν αποκαλύφτηκε από το δημιουργό του, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1964. Φωτεινό, πλημμυρισμένο χρώματα, το έργο φανερώνει την αγάπη του ζωγράφου για τη μουσική και την ίδια τη ζωή.
Η ιστορία θέλει τον André Malraux να θεωρεί θλιβερή τη μέχρι τότε αίθουσα και γι’ αυτό προτρέπει τον Chagall να φανταστεί μία νέα οροφή για την όπερα. Έτσι ο τότε υπουργός Πολιτισμού, ο οποίος ήταν στενός φίλος και θαυμαστής του σπουδαίου ζωγράφου, καλεί τον Chagall την περίοδο που ο καλλιτέχνης δουλεύει πάνω στα βιτρό για μια συναγωγή της Ιερουσαλήμ. Στο παρελθόν ο Chagall είχε ήδη δουλέψει για το χώρο της όπερας και του μπαλέτου φιλοτεχνώντας τα σκηνικά και τα κουστούμια για «Το Πουλί της φωτιάς», «Δάφνις και Χλόη» καθώς και για το «Μαγεμένο Αυλό».
Το έργο δημιουργήθηκε μέσα σ ’ένα χρόνο και περιλαμβάνει όλα όσα «κάνουν» τον Chagall: χρώματα, φτερωτά όντα, άνθη, μουσικά όργανα… Και μέσα στο πλήθος των λεπτομερειών μπορούμε να βρούμε ακόμη και τον ίδιο τον καλλιτέχνη όπως και τον André Malraux ο οποίος εμφανίζεται στο σημείο που είναι αφιερωμένο στο έργο «Πελλέας και Μελισσάνθη» του Debussy. Αυτή η τοιχογραφία, στην πραγματικότητα αποτελεί φόρο τιμής σε δεκατέσσερις συνθέτες και τα έργα τους.

Chagall και Malraux στην Όπερα του Παρισιού για τα εγκαίνια της οροφής. © BERNARD ALLEMANE INA

Τι υπήρχε προηγουμένως στην οροφή της όπερας; Ένα κλασσικό έργο με τίτλο «Οι μούσες και οι ώρες της μέρας και της νύχτας» του διακεκριμένου Jules-Eugène Lenepveu (1819 – 1898). Η αρχική αυτή οροφή δεν καταστράφηκε αφού το έργο του Chagall τοποθετήθηκε από πάνω με τη βοήθεια είκοσι-τεσσάρων ταμπλό που μπορούν να αφαιρεθούν.
Για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, o Chagall δημιουργεί πενήντα σκίτσα με διάφορες τεχνικές και δύο τελικές μακέτες εκ των οποίων η μία θα αποτελέσει μέρος της τελικής εικόνας (μία μακέτα ενάμιση τετραγωνικού μέτρου της οποίας το μέγεθος στη συνέχεια θα φτάσει τα 220 τετραγωνικά μέτρα). Μια δουλεία που ο τότε 77χρόνος ζωγράφος θα υλοποιήσει με τη βοήθεια τριών βοηθών ζωγράφων: Roland Bierge, Jules Paschal, Paul Versteeg.
Κατά την παρουσίασή του, το έργο θα προκαλέσει ποικίλα σχόλια ενίοτε και αρνητικά. Θα κατηγορηθεί κυρίως ότι σπάει την ενότητα του κτιρίου, όπως τη σκέφτηκε ο Charles Garnier. Για ορισμένους ο ζωγράφος, αγαπημένος του Malraux, θα πλουτίσει πατώντας στις πλάτες των Γάλλων φορολογουμένων. Όμως για το έργο αυτό, ο Chagall δε θα δεχθεί χρήματα.
Αυτή την περίοδο και μέχρι τις 31 Ιανουαρίου, στη Φιλαρμονική του Παρισιού πραγματοποιείται η έκθεση «Marc Chagall, ο θρίαμβος της μουσικής» (Marc Chagall : Le triomphe de la musique). Εκεί ο επισκέπτης, μεταξύ άλλων, έχει την ευκαιρία να ζήσει μια μοναδική εμπειρία θαυμάζοντας τις εικόνες της οροφής του Chagall να προβάλλονται στον τοίχο και να συνοδεύονται από τα μουσικά αποσπάσματα των έργων που αναπαριστούν. Με ένα βίντεο υψηλής ανάλυσης και ζουμ, το οποίο πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Όπερας με το Πολιτιστικό Ινστιτούτο της Google, οι συντελεστές της έκθεσης μας αποκαλύπτουν κυριολεκτικά τα μυστικά της οροφής του Chagall.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καλλιτέχνης το 1952 επισκέφτηκε την Ελλάδα ώστε να αντλήσει έμπνευση για το μπαλέτο «Δάφνις και Χλόη» για το οποίο επιμελήθηκε τα κουστούμια και τα σκηνικά. Ένα εκτυφλωτικά φωτεινό μπλε της θάλασσας θα χαρακτηρίσει τις συγκεκριμένες δημιουργίες του. Το έργο ανέβηκε το 1958 στις Βρυξέλλες και το 1959 στην Όπερα του Παρισιού με χορογράφο το George Skibine.