Όλγα Γουλανδρή: Υπάρχουν στιγμές που η πέτρα αποκτά ζωή

Γη, νερό, αέρας, φωτιά. Αρμονία. Παρελθόν και μέλλον. Πέτρα και ψηφίδες. Υλικά σκληρά. Μονοπάτια των χρωμάτων, δρόμοι του φωτός. Ένα εσωτερικό ταξίδι. Ανάμνηση. Ύλη. Περιπλάνηση σε μικρόκοσμους. «Tesserae Contemporary». Με αφορμή την έκθεση της στη Gallery Genesis η ιστορικός τέχνης Όλγα Γουλανδρή μιλάει για τη Μωσαϊκή Τέχνη και τη δουλειά της. Η Όλγα Γουλανδρή έχει συμμετάσχει σε αρκετές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το έργο της θεωρείται αντιπροσωπευτικό τού Έλληνα καλλιτέχνη στο Σύγχρονο Μωσαϊκό. Το 2014, η κυβέρνηση της Χιλής, την τίμησε με πρόσκληση της, να συμμετάσχει, μαζί με άλλους διεθνείς καλλιτέχνες, στην αναμόρφωση μέρους της πόλης του Σαντιάγο.

 – Πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη Μωσαϊκή Τέχνη;
Σπούδασα Ιστορία τέχνης. Δέκα χρόνια αργότερα,  βρέθηκα σε κάποια σεμινάρια κατασκευής ψηφιδωτών και έπιασα για πρώτη φορά τα εργαλεία για να κόψω και να μορφοποιήσω στη συνέχεια τα υλικά. Ήταν τότε που είπα ότι αυτό θα το κάνω για όλη μου τη ζωή∙ θα γίνει το επάγγελμα μου. Ξεκίνησα λοιπόν με βυζαντινή ψηφοθέτηση κάτι που μου δίδαξε πειθαρχία, υπομονή και επιμονή. Μέσα από την μελέτη αποκόμισα ιδέες και γνώσεις από την ιστορία και την κουλτούρα της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας. Είναι όμορφο το να ανακαλύπτεις τη λεπτότητα και τη μαεστρία των καλλιτεχνών της περιόδου αυτής μέσα από τη διαδικασία της αντιγραφής.

– Τι είναι για εσάς το ψηφιδωτό;
Το ψηφιδωτό για εμένα είναι ένα πάθος, μια ανάγκη, ένα μέσο το οποίο μου επιτρέπει να κοιτώ διαφορετικά τον κόσμο γύρω μου, τους ανθρώπους που συναντώ, την οικογένειά μου. Μέσα από αυτό νιώθω πιο κοντά σε αυτούς. Στη ζωή συναντώ τη χαρά, το θυμό, τη δημιουργία, τη γέννηση, ένα σύνολο από ατελείωτες στιγμές που επιτρέπουν μια σειρά από συνθέσεις. Αυτές τις στιγμές τις γράφω στο κονίαμα, στο σχιστόλιθο, στο μάρμαρο, στο γυαλί και στα πολλά άλλα υλικά με τα οποία εκφράζομαι. Αυτό ακριβώς μου προσέφερε το  ψηφιδωτό, μια άλλη οπτική. Τίποτα δεν είναι ίδιο πλέον. Οι πέτρες δεν έχουν την ίδια υπόσταση, έχουν φωνή. Παρατηρώ την φύση, τις γραμμές που σχηματίζονται από τα κλαδιά, τις συνθέσεις του ορίζοντα, τα χρώματα του μπλε στη θάλασσα.

– Θα ανοιγόσασταν και σε άλλες εκφραστικές μορφές; (π.χ. ζωγραφική, γλυπτική, κατασκευές)
Όπως άλλοι καλλιτέχνες εκφράζονται με μπογιά και πινέλο, εγώ έχω επιλέξει να εκφράζομαι με ψηφίδα. Μερικά έργα μου ωστόσο δεν θεωρούνται απαραίτητα μωσαϊκά, θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει και ως γλυπτά. Η ίδια μου η τεχνική είναι μικτή. Θα ασχολούμουν με οτιδήποτε θεωρήσω ότι με εκφράζει. Έχω σκεφτεί ότι θα με ενδιέφερε κάποια στιγμή να ασχοληθώ παραδείγματος χάρη με το video art ή τη φωτογραφία. Δεν πιστεύω ότι θα μπορούσα ποτέ να αφήσω όμως το ψηφιδωτό, λατρεύω τα υλικά και τα εργαλεία.

– Φαίνεται από τα έργα σας ότι αγαπάτε τα έντονα χρώματα και τα επιλέγεται για τη δουλειά σας. Τι συμβολίζουν για εσάς;
Πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς φως και χρώμα; Tο φως είναι φτιαγμένο από χρώματα, πολλαπλασιάζεται και διαθλάται. Το φως είναι το πιο σαγηνευτικό στοιχείο σε ότι κοιτάμε, εμφανίζει και εξαφανίζει την ύπαρξη αυτών που βλέπουμε και πώς αυτά κατασκευάζονται.  Οι αρχαίοι πρόγονοί μας ήταν σίγουρα γοητευμένοι από τα χρώματα και με ένα ενστικτώδη, αυθόρμητο, παιδικό τρόπο δημιούργησαν χρώματα από πηλό με φυσικές οξειδώσεις. Αργότερα χρησιμοποίησαν χρώμα σε σχέση με γεγονότα, σύμβολα, σκέψεις, συναισθήματα και ατμόσφαιρα. Το χρώμα και το φως για εμένα είναι ένα οπτικό έναυσμα για πρόκληση και δημιουργία.

-Ποιος κινεί τα νήματα κατά τη δημιουργία ενός έργου, η λογική ή το συναίσθημα;

Σαφώς και το συναίσθημα είναι αυτό που οδηγεί το χέρι μου τη στιγμή της δημιουργίας κάθε έργου. Ωστόσο πρέπει να αναφέρω ότι συγκεκριμένα το μωσαϊκό όπως το κάνω εγώ έχει ορισμένες τεχνικές δυσκολίες που περιορίζουν τον αυθορμητισμό του κάθε συναισθήματος. Μου αρέσει να παίζω στα έργα μου με τον αρνητικό χώρο και τη θέση των ψηφίδων.

-Υπάρχουν συγκεκριμένα θέματα με τα οποία δουλεύετε; Ποια θέματα είναι αυτά θα σας  αγγίζουν, τι σας εμπνέει;

Τα θέματα που προσπαθώ να αποτυπώσω είναι συνθέσεις εικόνων από τη φύση οι οποίες αναμιγνύονται με συναισθήματα. Εντοπίζω το θέμα και το έχω στο μυαλό μου για αρκετό καιρό, το επεξεργάζομαι πολύ πριν αρχίσω να το δουλεύω, δεν δημιουργώ απολύτως αυθόρμητα.  Συμβαίνει πολλές φορές να ξεκινάω να δουλεύω ένα έργο και να καταλήγω σε κάτι διαφορετικό από την αρχική ιδέα.  Φυσικά σχεδιάζω πρώτα, αλλά όσο περνάει ο καιρός,  μέχρι να ολοκληρωθεί, το έργο ωριμάζει διαφορετικά στο μυαλό μου.

-Το ταξίδι της ανακάλυψης δεν έγκειται στην αποτύπωση νέων πραγμάτων αλλά στο να έχεις  νέα μάτια, στο να βλέπεις διαφορετικά. (Marcel Proust, 20^ος αώνας). Ο Baudelaire το 19^ο αιώνα έλεγε ότι πρέπει να πας στο άγνωστο για να βρεις το καινούριο. Ο καλλιτέχνης σήμερα έχει αυτή την νέα ματιά; Πόσο σημαντικό είναι για εσάς το να βλέπει κανείς διαφορετικά, να υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις;

Με γοητεύει στη σύγχρονη τέχνη ο ακτιβισμός. Μια προσωπικότητα που θαυμάζω είναι ο Ai WeiWei. Ακτιβιστής και δυναμικός προκαλεί με τα έργα του. Δείχνοντας την παρακμή καταφέρνει να φτιάξει κάτι όμορφο∙ μωσαϊκά από σκέψεις και αναμνήσεις.

-Πείτε μας λίγα λόγια για την έκθεση σας Tesserae Contemporary στην Gallery Genesis.

Στην έκθεση Tesserae Contemporary παρουσιάζω έργα και γλυπτά σύμφωνα με τις αρχές της σύγχρονης μωσαϊκής τέχνης. Στόχος μου είναι να πάω το ψηφιδωτό μια ψηφίδα παρακάτω. Τα έργα είναι τρισδιάστατα και έχουν αρκετές λεπτομέρειες. Είναι δύσκολο να αποτυπωθεί η δουλειά μέσα από εικόνα και γι αυτό με μεγάλη μου χαρά υποδέχομαι ανθρώπους που θέλουν να την δουν από κοντά. Στη γκαλερί ο επισκέπτης μπορεί να αγγίξει τα έργα και να νιώσει όλη την υφή και την αίσθηση που αφήνουν τα υλικά με τα οποία έχω παίξει.

-Στον κατάλογο της έκθεσης, έχετε κάνει μια ιδιαίτερη φωτογράφιση όπου χρησιμοποιείτε ανθρώπους να κρατάνε τα έργα σας. Μιλήστε μας για την ιδέα αυτή.
Στις φωτογραφίες μπορεί να δει κανείς πέρα από ένα δείγμα των έργων, απλούς ανθρώπους να τα κρατάνε και να τα μεταφέρουν. Μέσα από τη φωτογράφιση του καταλόγου ήθελα να περάσω ακριβώς αυτό το μήνυμα∙ το σύγχρονο ψηφιδωτό είναι για όλους. Οι επισκέπτες που θα έρθουν στη γκαλερί να δουν την έκθεσή μου, έχουν τη δυνατότητα να αγγίξουν τα έργα και να νιώσουν με αυτό τον τρόπο την υφή των υλικών που έχω χρησιμοποιήσει. Ο επισκέπτης παύει να είναι απλός θεατής και παρατηρητής, αγγίζει, νιώθει, επεξεργάζεται, έρχεται πιο κοντά στο έργο.

-Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια.
Θα ήθελα κάποια στιγμή να προχωρήσω στην συγγραφή ενός βιβλίου σχετικά με τη σύγχρονη μωσαϊκή τέχνη. Να επισημάνω ότι δεν υπάρχει κάποιο ανάλογο εγχειρίδιο στην ελληνική γλώσσα.

Last modified: 21/12/2017