Εγκλωβισμένοι είμαστε στη ματαιότητα της μικρής μας ύπαρξης, ανίκανοι να προσφέρουμε πραγματικά
Η Χριστίνα Φοίτου μεταφέρει στον καμβά με τον απόλυτα δικό της τρόπο συναισθήματα και τραυματικά βιώματα. Η έκθεσή της, με έργα μικρών και μεγάλων διαστάσεων, όπου η παραστατική ζωγραφική συνδυάζεται με αφαιρετικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία, είναι αφιερωμένη στις γυναίκες.
Κόκκινο, επειδή οι γυναίκες ματώνουμε, μαύρο για το σκοτάδι γύρω μας ή αυτό που βρίσκεται μέσα στο μυαλό μας, πράσινο για τις φωτεινές στιγμές στην ψυχή μας. Η ίδια απαντάει σε μερικές ερωτήσεις σχετικά με την έκθεσή της «Από σώμα σε σώμα»;
- Φτιάχνεις έργα που εκφράζουν συναισθήματα, όνειρα, επιθυμίες, κρυμμένα μυστικά. Μιλάς στο θεατή για τη μοναξιά, την θλίψη, την ταπείνωση, το φόβο και για τις αντοχές απέναντι σε μία ασύστολη βία. Πολλά έργα σου μοιάζει να απεικονίζουν μαρτύρια στην κόλαση. Πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι τελικά η πορεία της γυναικείας ψυχής αλλά και η ίδια η πραγματικότητα που βιώνει μια γυναίκα;
Η οδύνη που κάθε γυναίκα βιώνει άλλοτε εσωτερικά κι άλλοτε φανερά, δεν μεταφράζεται τόσο ως ποσότητα, αλλά περισσότερο ως ποιότητα, ως ένταση. Είναι μια λεπτή ποιότητα που συνοδεύει αισθήσεις και συναισθήματα, τις οποίες κουβαλάμε σαν αποσκευές, μας σηματοδοτούν και μας χαρακτηρίζουν. Η γυναίκα, έως και σήμερα, δεν έχει πάρει ό,τι της αξίζει πραγματικά, ούτε έχει βρει τη θέση της· στην πραγματικότητα βιώνει καταστάσεις απ´ την παιδική της ηλικία που χαράζουν την ψυχή της, διαιωνίζοντας πρότυπα και προσδοκίες και καθορίζοντας τον ρόλο και τον ψυχισμό της. Ως γυναίκα κι εγώ έχω κληθεί να ανταποκριθώ σε όσα οι γύρω μου περίμεναν από εμένα ως κόρη, γυναίκα, εργαζόμενη, σύζυγος , μητέρα, συμπιέζοντας πολύ συχνά το αληθινό μου εγώ, ώσπου κάποια στιγμή τόλμησα να εκραγώ. Και αυτή τη στιγμή της έκρηξης τη συνιστώ σε όλες τις γυναίκες, κι ας δυσαρεστηθούν οι καλομαθημένοι γύρω μας. Φυσικά η απάντησή μου σε αυτή την ερώτηση δεν αγγίζει τις γυναίκες που βιώνουν τεράστιες ολοφάνερες οδύνες στον μουσουλμανικό κόσμο, σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, σε σπίτια που βασιλεύει η ενδοοικογενειακή βία αλλά και στον εργασιακό τους χώρο. Και δεν το αγγίζω γιατί είναι αυτονόητο το τι πιστεύουμε.
- Οι γυναίκες σου είναι συνήθως φιμωμένες και σε στάσεις τέτοιες (κουλουριασμένες, με το κεφάλι σκυμμένο, με την πλάτη γυρισμένη στο θεατή) ώστε το σώμα τους να μαρτυρά σημάδια κακοποίησης. Ταυτόχρονα, εκφράζεις με πολύ ιδιαίτερο τρόπο την έννοια της μητρότητας. Τι σημασία δίνεις εσύ στο γυναικείο σώμα και με ποια αφορμή γεννήθηκε ο τίτλος της έκθεσης «Από σώμα σε σώμα»;
Το γυναικείο σώμα για μένα, πέρα από όμορφο, είναι και ιερό. Όποιο σχήμα και αν έχει, όσο βάρος, φάρδος, ύψος και αν διαθέτει, όποια πρότυπα εποχής κι αν καλείται να υπηρετήσει, δεν παύει να με σαγηνεύει. Είναι το κάλλος της λειτουργίας του και των όσων μπορεί να εμπνεύσει και να γεννήσει στο οποίο δεν μπορώ να αντισταθώ. Το αγαπώ και απαιτώ τον απόλυτο σεβασμό του, εξανίσταμαι και μισώ την κακοποίησή και εκμετάλλευσή του, τον εκχυδαϊσμό του. Ο τίτλος της έκθεσης γεννήθηκε πολύ αυθόρμητα. Κάθε έργο μία γυναικεία εξιστόρηση, κάθε έργο μία συναισθηματική αφήγηση, κάθε σώμα μια ιστορία, από σώμα σε σώμα ξετυλίγεται το νήμα των όσων θέλω να φωνάξω μέσα απ´ αυτήν την ενότητα.
- Στάθηκα πολύ ώρα στο έργο σου με τίτλο «Απουσία». Μια γυναίκα καθιστή σε έναν πολυεπίπεδο χώρο, μια καρέκλα με ριγμένο πάνω της ένα λευκό πανί και στον τοίχο μια φωτογραφία όμορφης οικογενειακής στιγμής (όπου, μάλιστα, απεικονίζεις την οικογένεια που εσύ έχεις δημιουργήσει). Ποιος ή ποιοι είναι, τελικά, οι απόντες σε αυτό το σκηνικό;
Στο έργο αυτό, ενώ όλοι απεικονιστικά είναι παρόντες, ουσιαστικά εξυμνούνται ως απόντες. Είναι μια ωδή στα χαμένα μας όνειρα, στις χαμένες μας σχέσεις, στους χαμένους μας τόπους αλλά και στη χαμένη μας παιδική ηλικία. Η απώλεια αυτή συμβολίζεται από τον άδειο, φθαρμένο, αραχνιασμένο χώρο. Η γυναίκα ξαποσταίνει αναπολώντας για μια τελευταία φορά, κοιτάζοντας προς τη φωτεινή πλευρά του δωματίου (ίχνη ελπίδας), προτού εγκαταλείψει τη ζωή που έζησε εκεί. Μια οικογενειακή φωτογραφία ευτυχισμένης στιγμής έχει απομείνει εκεί, στην φθαρμένη κορνίζα, ζωντανή ίσα ίσα για να θυμίζει τις όμορφες στιγμές που βιώθηκαν, ενώ ο σκυλάκος έχει καταλάβει την αγαπημένη του θέση στη καρέκλα, περιμένοντας την με την εγκαρτέρηση της πίστης που τον χαρακτηρίζει. Εκείνη όμως θα πιστέψει σε κάτι καινούριο, τώρα που όλα τα παλιά έχουν περάσει, έχουν τελειώσει; Τώρα που όλοι ουσιαστικά είναι απόντες;
- Τι συμβολίζουν στα έργα σου οι πολύχρωμες πεταλούδες; Τη χαρά της ψυχής; Την ελευθερία; Την ξεγνοιασιά;
Και την ελπίδα θα πρόσθετα…
- Στον κατάλογο της έκθεσης, στις σημειώσεις σου σχετικά με το έργο με τίτλο «Όνειρο» γράφεις: «Παιδί. Εύκολο να είσαι ή ανέφικτο; […] Όταν το να είσαι διαφορετικός δεν είναι πάντα θελκτικό και πρέπει να παλέψεις για να κατοχυρώσεις την υπόστασή σου, ναι αυτή, την παιδική!» Πιστεύεις ότι η διαφορετικότητα και η παιδική μας υπόσταση σταματούν να βάλλονται σήμερα ή αυτό συνεχίζει να συμβαίνει με διαφορετικούς ίσως και χειρότερους τρόπους; Πες μου τη δική σου εμπειρία.
Το να σκέφτεται ή να πιστεύει κανείς πως σήμερα – λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, της εύκολης πρόσβασης στην πληροφορία, την ενημέρωση, μόρφωση κλπ. – η διαφορετικότητα και η παιδικότητα, δηλαδή η αθωότητα, υφίστανται διαφυλαγμένες το θεωρώ το λιγότερο αφελές. Η διαφορετικότητα «κάνει τζιζ», ενοχλεί, δημιουργεί αμηχανία, επιφυλακτικότητα, νοσηρή περιέργεια. Δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να αποδεχτεί και να αγαπήσει το διαφορετικό. Δεν το αφήνουμε να μας εκπλήξει ούτε να μας ενθουσιάσει. Μας είναι ευκολότερο να το έχουμε έξω απ’ τη ζωή μας, και το πολύ-πολύ το παρατηρούμε από μακριά. Πόσοι από εμάς ενίοτε ξεσπάμε πάνω στο διαφορετικό επιβεβαιώνοντας την ισχύ και δύναμή μας; Κανένα έλεος, πέρα από την ύπαρξη μεμονωμένων εξαιρέσεων, ανθρώπων που στηρίζουν τη διαφορετικότητα και δίνονται με πάθος στην υπηρεσία της. Εγκλωβισμένοι είμαστε στην ματαιότητα της μικρής μας ύπαρξης, κοιτώντας τους εαυτούς μας μόνο, ανίκανοι να προσφέρουμε πραγματικά.
Η διαφορετικότητα και η παιδική μας υπόσταση βάλλονται διαχρονικά, μεγαλώνοντας σταδιακά χάνουμε την αυθεντικότητα μας, στεγνώνουμε ψυχικά και συναισθηματικά. Η δική μου εμπειρία έχει να κάνει πρωτίστως με την εμπειρία του να μεγαλώνω παιδί με αναπηρία σε μικρή πόλη. Εκεί όπου η περιέργεια αντικαθιστά το πηγαίο, ειλικρινές ενδιαφέρον, αλλά κι εκεί όπου έχεις την ευκαιρία να παρατηρήσεις το ανθρώπινο δράμα σε όλη του την έκταση γιατί τα νούμερα δεν είναι απρόσωπα, εκεί που αντιλαμβάνεσαι το μέγεθός σου, τι σημαίνει αγωνίζομαι και τι αξίζει πραγματικά…
Last modified: 17/01/2018