Φεστιβάλ ιστορικής μνήμης στο Ρέθυμνο

 Με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή, το Φεστιβάλ Τέχνης, «Ν. Σ.» στο Ρέθυμνο, παρουσιάζει δυο εικαστικές εγκαταστάσεις σύγχρονης τέχνης, που αλληλοεπιδρούν.
«Κατακείμενος  Όρθιος» της εικαστικής ομάδας «ΕΝ ΦΛΩ» του τρίτου εργαστηρίου ΣΚΤ Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με επιμέλεια της Κατερίνας Καρούλας και «Αγνώριστα λόγια» της Κατερίνας Καρούλια,  απόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Το Φεστιβάλ Τέχνης Ν. Σ. είναι ένας  καλλιτεχνικός θεσμός, που δημιουργήθηκε το 2016 με όραμα την πραγμάτωση μιας γιορτής στον ευρύτερο χώρο της Τέχνης, ώστε να διατηρείται η ιστορική μνήμη μέσα από την κοινωνική και προσωπική μας ιστορία.
«Κατακείμενος όρθιος». Η υποχρεωτικότητα διάβασης του Αιγαίου εκατό χρόνια πριν, καταγράφεται από τις σημερινές γενεές και ειδικότερα από τους εικαστικούς της ομάδας  «ΕΝ ΦΛΩ» », που φανερώνουν πως οργανώνεται η ζωή στο όριο, τότε και τώρα, γράφει η εικαστικός Κατερίνα Καρούλια, Ογδόντα καλλιτέχνες εμπνέονται από τα προσφυγικά κύματα της Μικρασιατικής καταστροφής και ευελπιστούν με αναθέματα ταγμένα να ξορκίσουν δύο πλωτά μέσα. Εξακόσια πενήντα μικρά τάματα, πολύτιμο φορτίο ως θραύσματα μνήμης, επιχειρούν να ανακαλούν την μνήμη των  πρώτων προσφύγων στο Ρέθυμνο του 1922 ενώ, οι καλλιτέχνες-δημιουργοί  προσδοκούν να ενεργοποιήσουν τους επισκέπτες της έκθεσης ώστε να φέρουν και να εναποθέσουν ένα δικό τους θραύσμα μνήμης στην εγκατάσταση. Σε μία αναλογική σχέση, όλη η έκθεση αναζητά αυτά που λείπουν ή ακόμα, αυτούς που λείπουν.
Αυτή η διαδικαστική εικαστική ανάπτυξη  θα συνδημιουργεί μια μεταβλητών διαστάσεων εγκατάσταση, προσεγγίζοντας την μεταβατικότητα   της κοινωνίας ως εν εξελίξει δράμα, ως μια  προσπελάσιμη αφύλακτη διάβαση προς μια άγνωστη κατεύθυνση. Με την κοινωνική αυτή εγκατάσταση δεν διαχωρίζεται η απόγνωση της ανθρώπινης ύπαρξης από την οδύνη της Ιστορίας αλλά εξετάζεται η μεταβατικότητα της μνήμης και του ξεριζωμού. Εξετάζεται η Μικρασιατική καταστροφή ως μία βίαιη αναγκαστική πράξη διαβατήριας πορείας σε ένα διάπλου στο Αιγαίο αχαρτογράφητο, προς την μητρική αντίπερα όχθη των παραλίων ή  προς του θανάτου την αυγή. 
Κι αποτυχίζω την απόγνωση/ κατακείμενος όρθιος, διαβάζουμε στους στίχους του ποιητή Νίκου Καρούζου στο έργο του Νεολιθική Νυχτωδία, αναφερόμενος στην Ελληνική ψυχή  που δεν συμβιβάζεται με την απόγνωση αλλά την ανατινάζει εκ των έσω, μ’ όλο το τίμημα που αυτό συνεπάγεται.

 «Παρακείμενος όρθιος», προτείνει ο Κοντοσφύρης Χάρης, Εικαστικός, Καθηγητής Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας. Οι πρωταγωνιστές στις ιστορίες εκτοπισμού, γράφει, είναι οι μοναδικοί και συγχρόνως οι καθημερινοί άνθρωποι που βιώνουν μια υποχρεωτική, συνήθως δυσνόητη διαταγή μετακίνησης του σώματος τους από ένα γεωγραφικό τόπο σε έναν άλλο. Έτσι αρχίζει μια διαδρομή προσωρινότητας, ενός θανάτου περιπατητικού με μάτια απαθή. Η ιστορία του ξεριζωμού στο Αιγαίο συνεχίζεται έως το 2022 χωρίς τέλος. Τα σπίτια που είναι προσωρινά, οι βάρκες  που παραπλέουν υφάλους ξυστά, η απώλεια προσανατολισμού για τα μητρικά εδάφη, αλλά και η βίαιη αποεδαφοποίηση των σωμάτων, είναι η πραγματικότητα; Ή είναι τα  επαίσχυντα κακολογήματα των κοινωνιολόγων  και των ιστορικών, που πρέπει πρωτίστως να δουν, να ακούσουν και να αισθανθούν  και τις δυο πλευρές; Οι ιστορίες αμφότερων των πλευρών εμφυσούν στις καρδιές φόβο και λαχτάρα, ενώ αντηχούν αυτοχθονισμό, δημώδης, αντιπολιτευτικές και αντιφατικές προσλήψεις.
Στην Κρήτη οι ιστορίες των ξεριζωμένων Ελλήνων, Τούρκων  και Φράγκων είναι υπεράκτιες και εγκαθιδρυμένες. Μια διαδικασία παροπλισμού μεσοπέλαγα∙  ο νοτιάς οργανώνει την επιστροφή και ο βοριάς την εξορία. Ρωτάς για ποιους; « Rüzgar eken fırtına biçer »,  που  στην Ελληνική μεταφράζεται  ως εξής: « Όποιος σπέρνει ανέμους, θερίζει θύελλες ». « Η υπομονή είναι πικρή, αλλά ο καρπός της γλυκός »,  που  στην Τούρκικη μεταφράζεται  ως εξής: « Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır ». Ποια γλώσσα είναι η πιο πνευματώδης; Τα ίδια εννοούμε όλοι; Τα ίδια πράττουμε όλοι; Τα ίδια και τα ίδια! Ηθάλλετα και παθέντα όλοι προς όλους;
Εικαστική ομάδα «ΕΝ ΦΛΩ» γι’ αυτό το project: Στέργιος Αδάμ,  Ευαγγελία Αθανασιάδου, Αντιγόνη Αλεξίου, Κατερίνα Αναστασίου, Σοφία Αντωνακάκη, Έλσα Αντωνοπούλου, Ειρήνη Ασπρίδου, Ολίβια  Αφιώνη,  Βίκυ Βασιλείου, Κωνσταντίνος Βερούτης,  Ζάνα Βόσσου, Νικόλαος Γαβαλλάς,  Ελένη Γάτσιου,  Γιώργος Γεωργιάδης, Γεώργιος Γεωργούλας,   Έννιος-Έρως Γιώγος, Αφροδίτη Γρίζη, Ραφαέλα Δεληγιάννη, Γλύκα Διονυσοπούλου, Ελισσάβετ Διονυσοπούλου, Τζούλη Ζωγράφου, Βασιλική Ηλιακοπούλου, Βασίλης Καβουρίδης, Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Άννα Καραγιάννη, Ζαχάρω Καρακωνσταντή, Γιώτα Καρβουνιάρη, Κατερίνα Καρούλια, Μαρία Κομπατσιάρη, Χάρης Κοντοσφύρης, Δέσποινα Κουβάτσου, Μίνα Κουζούνη, Κωνσταντίνος Κουμλής, Χάρης Κουρουζίδης,  Μαρκέλλα Κουφουδάκη, Ολύβια Κυριακοπούλου, Σοφία Κυριακού, Βερόνικα Κωνσταντίνου, Αικατερίνη Λαμπροπούλου, Βαγγέλης
Με την Υποστήριξη της Διεύθυνση Πολιτισμού – Τουρισμού – Αθλητισμού και Μουσικής Παιδείας Δήμου Ρεθύμνης, του  Φεστιβάλ Τέχνης «Νίκος Σκεπετζής» και του τρίτου εργαστηρίου ΣΚΤ Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Υπό την Αιγίδα Σύλλογος Μικρασιατών Ρεθύμνου

Last modified: 01/10/2022