Η Κέλλυ, η Λία, η Εύη. Τρεις νέες καλλιτέχνιδες άνοιξαν τα φτερά τους και παλεύουν να κερδίσουν το όνειρο. Οι σπουδές τελείωσαν, οι δάσκαλοι έσκυψαν πάνω σε άλλους πιο νέους φοιτητές να δώσουν γνώση. Είναι η ώρα που το ταλέντο, η φαντασία, η γνώση θα σηματοδοτήσουν την πορεία της κάθε μιας!…
Η Μαρία Ξυπολοπούλου μας συστήνει τις τρεις νέες εικαστικούς που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο δύσκολο μα μαγικό χώρο της τέχνης: την Κέλλυ Βαρδάκα, τη Λία Κουτελιέρη και την Εύη Ρουμάνη
Καθώς πρέπει να συστηθούμε στους αναγνώστες πέστε μας λίγα λόγια για σας και τη δουλειά σας.
Κέλλυ: Γενικά το εκφραστικό μέσο που χρησιμοποιώ στην δουλειά μου είναι η φωτογραφία. Αυτή την περίοδο όμως η δουλειά μου έχει περισσότερο σχέση με το video art παρά με τη φωτογραφία, γιατί μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να εισάγω την κίνηση μέσα στην εικόνα. Η τελευταία μου δουλειά έχει να κάνει με μια σειρά από ολιγόλεπτα βίντεο, που έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους το σταθερό κάδρο μέσα στο οποίο υπάρχει μια ανεπαίσθητη κίνηση. Η συγκεκριμένη δουλειά λειτουργεί για εμένα ως ένα είδος προσωπικού ημερολόγιου. Πρόκειται για μια καταγραφή τόσο του προσωπικού όσο και του δημόσιου χώρου, υπό το πρίσμα μιας προσωπικής οπτικής γωνίας, μέσα από την οποία προσπαθώ να εκφράσω τις εσωτερικές μου ανησυχίες.
Σε παλιότερη δουλειά μου ασχολήθηκα με το θάνατο ως θεματική, καθώς εκείνη την περίοδο η ιδέα του θανάτου δεν μου ήταν οικεία, κάθε άλλο με φόβιζε. Έτσι το επέλεξα ως θέμα στην πτυχιακή μου εργασία, ώστε μέσα από αυτή τη δημιουργική διαδικασία να μπορέσω να απελευθερωθώ κατά κάποιο τρόπο. Πρόκειται λοιπόν για μια θεματική που προκύπτει από μια βαθύτερη εσωτερική ανάγκη να προσεγγίσω, έστω και ψευδαισθησιακά, το μυστήριο του θανάτου. Στην ουσία πρόκειται για έναν αριθμό φωτογραφιών, σκηνοθετημένων, με έντονη έμφαση στην ανθρώπινη φιγούρα – κάποτε φλουταρισμένη ή αποσπασματική – με ποικίλα ρομαντικά και συμβολικά στοιχεία, τα οποία εντέλει αναδεικνύουν έναν εσωτερικό, μονήρη και μελαγχολικό σύμπαν. Ο θάνατος αποτελεί μια θεματική ωστόσο που συνεχίζει να με απασχολεί ακόμα.
Κατά καιρούς έχω καλύψει επίσης φωτογραφικά χώρους που είτε αφορούν άδεια -εγκαταλελειμμένα γραφεία μιας πάλαι ποτέ δυναμικής εταιρίας των δεκαετιών του ´70 – ´80, που παρουσιάζονται με τον τίτλο «Offices», είτε χώρους νυχτερινής διασκέδασης που θα μπορούσε να χαρακτηρισθούν έως και περιθωριακοί και που παρουσιάζονται κάτω από τον γενικότερο τίτλο «Cabaret». Αναλυτικότερα, πρόκειται για ψυχρές, ελάχιστα σκηνοθετημένες φωτογραφικές διατυπώσεις χώρων με έντονο το κοινωνικό-ανθρωπολογικό ενδιαφέρον, ενώ και οι δύο ενότητες επιμένουν στην ανάδυση επιμέρους εσωτερικών αρχιτεκτονικών ή και διακοσμητικών στοιχείων, έχοντας ως κύρια πρόθεση όχι απαραίτητα την άμεση στιγμάτιση κοινωνικών ή οικονομικών δεδομένων, αλλά πολύ περισσότερο την έστω «επίπλαστα» αμερόληπτη καταγραφή δημοσίων χώρων που μεταφορικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως «υπόγειοι» είτε με την έννοια της εγκατάλειψης είτε ως τόποι αμφίβολης κοινωνικής δικτύωσης.
Στις προαναφερθείσες ενότητες η ανθρώπινη μορφή είναι απούσα ενώ οι ίδιες οι φωτογραφίες συνθέτουν ένα εν δυνάμει αρχειακό υλικό, απλής καταγραφής με παράλληλα φορμαλιστικές προθέσεις.
Γενικότερα, με ενδιέφερε να μελετήσω την αντίθεση που χαρακτήριζε τους χώρους αυτούς: την έντονη ανθρώπινη παρουσία στο παρελθόν με την ανθρώπινη απουσία στο τώρα. Μεταφορικά και συμβολικά υπάρχει και σε αυτό το project η έννοια του θανάτου ενώ πρόκειται για χώρους με ιδιαίτερη ενέργεια. Και στις τρεις ενότητες, παρόλα αυτά, είναι έντονη η έννοια της απουσίας.
Λία: Τα έργα μου κινούνται θεματικά γύρω από δύο φιλοσοφικές έννοιες που με απασχολούσαν ανέκαθεν, τον ανθρωπισμό και τον ιδεαλισμό.
Για εμένα ο ανθρωπισμός έχει να κάνει με το παρόν, με το σήμερα. Θεωρώ ότι έναν καλλιτέχνη πρέπει να τον απασχολεί το περιβάλλον που δραστηριοποιείται σε πραγματικό χρόνο. Υπάρχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος- όσον αφορά την ανάγκη παρέμβασης και τις ιδέες- στη κρίση που διανύουμε σήμερα, για να δραστηριοποιηθεί ένας δημιουργός, καθώς δεν είναι μόνο οικονομική , ταυτόχρονα πρόκειται για μια κρίση πνευματικών αξιών , κρίση πολιτική και ευρύτερα κοινωνική. Η έννοια του ιδεαλισμού αφορά στις διαχρονικές οικουμενικές αξίες και αλήθειες που απασχολούν την ανθρώπινη σκέψη. Ενδεικτικά να αναφερθώ στην ιδέα του θανάτου, στην ιδέα της ζωής, ποιά είναι η αρχή μας, και ποιος είναι εν τέλει ο κόσμος που μας περιβάλλει.
Όσον αφορά τα έργα μου είναι κυρίως ζωγραφικά. Ξεκίνησα να δουλεύω χρησιμοποιώντας σουρεαλιστικά στοιχεία. Τώρα η δουλειά μου χαρακτηρίζεται από πιο σαφείς αναφορές στην ανθρώπινη μορφή και διανόηση. Επιδιώκω πλέον να θέτω προβληματισμούς με κυρίως πολιτική και κοινωνική διάσταση. Αυτή την περίοδο δουλεύω έργα που αφορούν στη τέχνη και τη σχέση της με τις θετικές επιστήμες. Το τελευταίο διάστημα έχω καταπιαστεί με τη μελέτη των θετικών επιστημών . Μάλιστα πραγματοποίησα πρόσφατα ένα ταξίδι στο Cern της Ελβετίας που διοργάνωσε το σχολείο που δουλεύω. Πρόκειται για ένα ταξίδι που αποτελεί μια εμπειρία ζωής και με επηρέασε πολύ στην εικαστική μου δουλειά. Συνόδεψα τους μαθητές που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν τη κατεύθυνση των θετικών επιστημών. Είχα λοιπόν την ευκαιρία μαζί με τα παιδιά να παρακολουθήσουμε διάφορα προγράμματα και πειράματα. Όλες αυτές οι εικόνες του μικρόκοσμου που συνθέτουν τον μακρόκοσμο και αφορούν τις πρωταρχικές μορφές ζωής μου δημιούργησαν ιδέες και μου έδωσαν το έναυσμα λοιπόν να ασχοληθώ σε βάθος με το κομμάτι των θετικών επιστημών.
Συνδυάζω γενικώς όλα τα μέσα, τη ζωγραφική, τις εγκαταστάσεις, τον ήχο, την εικόνα, τη προβολή, κάθε μέσο είναι και ένα εργαλείο για εμένα. Βέβαια απαιτείται και τεχνογνωσία, πολλές φορές έτσι έρχομαι σε συνεργασία με ειδικευμένους ανθρώπους όπως είναι π.χ. οι τεχνικοί ήχου. Είναι σημαντικό πιστεύω ένας καλλιτέχνης να μαθαίνει να συνεργάζεται και με άλλες ειδικότητες.
Εύη: Ξεκίνησα να δουλεύω με αρχειακές εικόνες. Συνέλλεγα ανέκαθεν εικόνες από παλιά βιβλία, συνήθως ιστορικά. Πριν την πτυχιακή ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι οι εικόνες που διάλεγα είχαν κοινά σημεία μεταξύ τους , υπήρχε κάποιος συσχετισμός. Αυτές λοιπόν τις αρχειακές εικόνες τις ζωγραφίζω, τις περνάω στον καμβά ώστε να βγουν από το χώρο που ανήκουν, να αποδομηθούν, κάνοντας ταυτόχρονα χρωματικές παρεμβάσεις. Σχολείο στρατός. Μέσα από το φωτογραφικό μου αρχείο και μετά από προσωπική μελέτη εντόπισα ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία στην εκπαίδευση των ανθρώπων και των ζώων. Με προβλημάτισε το πώς εκπαιδεύεται ο παπαγάλος για να μιλήσει, το σύνδεσα με τα κοινωνικά πειράματα που γίνονται με σκοπό να μελετήσουν τον άνθρωπο από το ζώο. Θεωρώ τις διαδικασίες αυτές ακραίες και μέσα από το έργο μου τις συσχετίζω με τον τρόπο που πολλές φορές εκπαιδεύεται και ο ίδιος ο άνθρωπος. Συχνά όσα μαθαίνουμε πλαισιώνονται από εικόνες οι οποίες ενίοτε λειτουργούν προπαγανδιστικά.
Οι γυμναστικές επιδείξεις είναι μια καθιερωμένη ετήσια σχολική διαδικασία. Στο αρχείο μου έχω εικόνες από ναζιστές που στοιχίζονται κατά τον ίδιο τρόπο στη σειρά. Η σύνδεση η οποία κάνω μεταξύ των δύο αυτών περιπτώσεων έγκειται στο πώς προσπαθούμε να βγάλουμε μια οργανωμένη εικόνα και πώς λειτουργεί αυτό ψυχολογικά.
Τι σας οδήγησε στα εικαστικά μετά τις ανθρωπιστικές σπουδές; Πώς αποφασίσατε να συνεχίσετε με τις καλές τέχνες; (η ερώτηση απευθύνεται στην Κέλλυ και τη Λία)
Κέλλυ: Από μικρή θυμάμαι τον εαυτό μου να ζωγραφίζει. Δεν γνώριζα όμως ότι υπάρχει κάποια δημόσια σχολή όπου μπορούσε κάποιος να κάνει σπουδή πάνω στην ζωγραφική. Όταν έδινα πανελλήνιες υπήρχε σημαντική έλλειψη ενημέρωσης από το σχολείο σχετικά με τις σχολές που ασχολούνται με τη τέχνη. Κάπως έτσι λοιπόν ξεκίνησα σπουδάζοντας Κοινωνική Ανθρωπολογία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου γνώρισα μια κοπέλα που προετοιμαζόταν για να δώσει εξετάσεις στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Τη ρώτησα αμέσως για την διαδικασία. Τελειώνοντας τις σπουδές μου στην Κοινωνική Ανθρωπολογία, άρχισα και εγώ να προετοιμάζομαι για τις καλές τέχνες.
Λία: Ήταν προσωπική επιλογή το να ακολουθήσω τις κοινωνικές επιστήμες. Η ιδέα να συνεχίσω έπειτα με σπουδές στην Καλών Τεχνών και να εστιάσω στα εικαστικά ήρθε απροσδόκητα. Ζωγράφιζα από μικρό παιδί. Σε ένα στάδιο των σπουδών μου, κατά την πρακτική άσκηση, ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με κοινωνικές ομάδες όπως ήταν οι ηλικιωμένοι, άτομα με ειδικές ανάγκες και παραβατικοί νέοι. Στο πρόγραμμα αυτό εντάσσονταν και καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως για παράδειγμα εργαστήρια γκράφιτι. Είχα την ευκαιρία να συζητήσω με έναν καθηγητή από την Καλών Τεχνών λοιπόν ο οποίος μου επεσήμανε την κλίση που είχα στη ζωγραφική. Του εξέφρασα τον προβληματισμό μου σχετικά με το εάν ήταν ήδη αργά να ασχοληθώ με τα εικαστικά και εκείνος με προέτρεψε να δώσω εξετάσεις για τη σχολή. Κάπως έτσι λοιπόν ο δρόμος μου μετά το πτυχίο της Κοινωνικής Λειτουργού με οδήγησε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών από την οποία και αποφοίτησα το 2010.
Τελικά, συνδυάζονται τα εικαστικά με τις ανθρωπιστικές επιστήμες;
Κέλλυ: Σαν τομέας οι κοινωνικές επιστήμες δεν έχουν εύκολη επαγγελματική αποκατάσταση. Έχουν όμως απίστευτο ενδιαφέρον. Αν και στην αρχή μου φαινόντουσαν πολύ διαφορετικά αντικείμενα τα εικαστικά με τις κοινωνικές επιστήμες, στην πορεία κατάλαβα πως ναι τελικά γίνεται να τα συνδυάσω. Το αντικείμενο των αρχικών σπουδών μου ήταν η κατάρτιση επιστημόνων σε κοινωνικά και πολιτισμικά φαινόμενα και η ανάλυση των γενικών και ειδικών αρχών που διέπουν τις πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Έτσι λοιπόν, προσπαθώ να συνδυάσω τις γνώσεις που έχω και από τις δύο σχολές, έτσι ώστε να παρουσιάζω τη δουλειά μου από μια σκοπιά τόσο εικαστική όσο και ανθρωπολογική.
Λία: Τόσο μέσα από τις κοινωνικές επιστήμες όσο και μέσα από την εκπαίδευση , δουλεύοντας με διάφορες ομάδες, έχω χρησιμοποιήσει την καλλιτεχνική δραστηριότητα. Η καλλιτεχνική δραστηριότητα επιτρέπει στον δρώντα να εκφραστεί (άρα και να δει ο υπεύθυνος κάποιες αντιδράσεις του ατόμου), να ξεφύγει αλλά και να απελευθερωθεί. Ειδικά όταν ασχολείσαι με παιδιά παύεις να είσαι απλά ένας εικαστικός, είσαι ταυτόχρονα και παιδαγωγός. Καλείσαι πέρα από το να βοηθήσεις το παιδί να προσπεράσει τη δυσκολία να σχεδιάσει ένα δέντρο πολλές φορές να λύσεις και τις διαφορές που προκύπτουν μεταξύ των ομάδων παιδιών. Τα σύγχρονα σχολεία είναι πολυπολιτισμικά. Ο παιδαγωγός πρέπει να συμβάλλει ώστε τα παιδιά να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα του άλλου και να νιώσουν τη διαφορετικότητα ως κάτι το οικείο και όχι ως κάτι το εχθρικό.
Είναι εύκολο να είσαι εκπαιδευτικός και ταυτόχρονα να δουλεύεις και σαν εικαστικός κυνηγώντας συμμετοχές σε εκθέσεις και διάφορα proje; Μπορούν να συμβαδίσουν αυτές οι δύο ταυτότητες, του εκπαιδευτικού και του ελεύθερου επαγγελματία;
Λία: Προσπαθώ να ρυθμίζω το χρόνο μου έτσι ώστε να μπορώ να ασχοληθώ και με τα δύο παράλληλα. Εάν η δουλειά μου ως εκπαιδευτικός ήταν σε καθημερινή βάση σίγουρα θα μου έτρωγε πολύ περισσότερη ενέργεια. Αφιερώνω γενικά χρόνο στη μελέτη μου καθώς και στο να ετοιμάζω δουλειά , με ενδιαφέρει να παρουσιάζω σαν καλλιτέχνης και εικαστικό έργο.
Σαν νέα εκπαιδευτικός, Λία, θεωρείς ότι σήμερα ενθαρρύνεται η τέχνη στην εκπαίδευση;
Λία:Τα παιδιά πρέπει να αντιληφθούν ότι το σχολείο δεν σημαίνει μόνο διάβασμα. Πρέπει να χαίρονται όλες τις δραστηριότητες που εντάσσονται στο σχολικό πρόγραμμα. Εγώ προσωπικά, θεωρώ ότι σαν εικαστικός του σχολείου όπου εργάζομαι έχω το χρέος να ενημερώνω και τους γονείς όταν ένα παιδί έχει ιδιαίτερη κλίση στα εικαστικά. Ωστόσο, υπάρχει συχνά ο προβληματισμός των γονιών για τα εικαστικά και για το πόσο αποτελούν ένα επάγγελμα που θα επιφέρει κέρδος και θα εξασφαλίσει στο παιδί ένα σίγουρο μέλλον.
Είναι μια περίοδος όπου εκδηλώνονται στη κοινωνία φαινόμενα ρατσισμού, βίας καθώς και φυλετικών διακρίσεων. Ποια στάση θεωρείτε πως πρέπει να κρατούν οι άνθρωποι των τεχνών ;
Κέλλυ: Είναι καθήκον του καλλιτέχνη να ασκεί συνέχεια κριτική σε όλα αυτά τα θέματα και να τα θίγει με τέτοιο τρόπο που να προβληματίζει το θεατή. Είναι καθήκον του καλλιτέχνη να μην τα ωραιοποιεί ούτε να τα απλοποιεί. Δεν πρέπει να φοβάται να ασχοληθεί με αυτά τα θέματα. Πολλές φορές τα θεωρεί ταμπού και τα αποφεύγει. Τίποτα όμως δεν θα αλλάξει στην κοινωνία όταν αυτά βρίσκονται στο περιθώριο και κανείς δεν παίρνει την απόφαση να τα θίξει. Μέσα από το έργο του ένας καλλιτέχνης μπορεί να αναδείξει την ομορφιά του διαφορετικού και να τονίσει ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί και μοναδικοί . Για εμένα γενικά ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι ριζοσπαστικός , να εντοπίζει τα προβλήματα και να τα θίγει μέσα από το έργο του κάνοντας έτσι τη δική του επανάσταση.
Λία: Η στάση που θα επιλέξει να κρατήσει ένας καλλιτέχνης είναι στην πραγματικότητα ο τρόπος με τον οποίο ζει και δραστηριοποιείται ο ίδιος. Στο σχολείο εστιάζω σε πρώτη φάση στην καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής γιατί αυτό θα φανεί και αργότερα στις συναναστροφές του παιδιού και στον τρόπο που θα λειτουργεί μεγαλώνοντας και ως μέλος της κοινωνίας. Ο καλλιτέχνης έτσι όπως τον έχω στο μυαλό μου πρέπει να έχει ανοιχτό πνεύμα, να μην διακατέχεται από στερεότυπα. Πολλές φορές έχω την αίσθηση ότι αναλωνόμαστε στα κοινωνικά πρέπει και στα ‘’ καλούπια’’ και τις ‘’ταμπέλες’’ που ορίζονται από άλλους χωρίς να μπούμε στη διαδικασία να κρίνουμε και να σκεφτούμε.
Εύη: Ο καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει μια θέση απέναντι στα πράγματα που τον απασχολούν. Εγώ προσωπικά είμαι κατά όλων αυτών των φαινομένων. Μέσα από τη δουλειά μου δεν προτείνω λύση αλλά φροντίζω έτσι ώστε έμμεσα να περνάει από το έργο μου κάποια μήνυμα. Κάθε καλλιτέχνης παίρνει έμμεσα θέση στο μικρόκοσμό του. Προσωπικά θίγω θέματα σχετικά με την διαφορετικότητα και την επιδιωκόμενη από το φασισμό και ρατσισμό ομοιομορφία. Δεν αποκλείω λοιπόν από το περιεχόμενο της δουλειάς μου τα ζητήματα αυτά που αφορούν την κοινωνία σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Η εικόνα του καλλιτέχνη στη σύγχρονη Ελλάδα. Είναι ο καλλιτέχνης «παραμελημένος» κοινωνικά σήμερα; Είστε τρεις νέες κοπέλες, αλήθεια, πόσο εύκολα είναι τα πράγματα;
Κέλλυ: Η ελληνική κοινωνία πάντα νοσούσε απλά με την κρίση ήρθαν τα προβλήματα στην επιφάνεια. Επιβιώνει δυστυχώς ακόμα η στερεοτυπική ιδέα ότι ο καλλιτέχνης, όσον αφορά τα εικαστικά, είναι ένας άνθρωπος που ζωγραφίσει από χόμπι. Δυσκολεύεται ένα μέρος της κοινωνίας να καταλάβει ότι ο εικαστικός ζωγραφίζει γιατί ωθείται από μια βαθύτερη εσωτερική του ανάγκη για να εκφραστεί και όχι για να βιοποριστεί πρωτίστως από αυτή τη δουλειά. Νιώθω συχνά πως δεν αντιμετωπίζεται το επάγγελμα του εικαστικού και γενικότερα ο καλλιτέχνης με σεβασμό. Δηλαδή το να είναι κανείς καλλιτέχνης δεν λαμβάνει την εκτίμηση που θα του άρμοζε. Στο εξωτερικό λόγω διαφορετικής παιδείας ο καλλιτέχνης πιστεύω πως αντιμετωπίζεται διαφορετικά.
Λία: Νομίζω ότι στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία ο καλλιτέχνης δεν βρίσκεται στη θέση που βρίσκεται αντίστοιχα ο καλλιτέχνης σε άλλες χώρες. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα επίπεδα της ζωής όμως στην Ελλάδα τη δεδομένη στιγμή. Θεωρώ ότι αν κάποιος θέλει να υπάρχει μέλλον στη δουλειά του θα πρέπει δυστυχώς να το αναζητήσει εκτός συνόρων. Η εικαστική γλώσσα είναι παγκόσμια γλώσσα υπό αυτή την έννοια ο καλλιτέχνης έχει μέλλον. Είμαι υπέρ του εξωτερικού. Η σύγχρονη Ελλάδα έχει πάρει την κάτω βόλτα, είναι σαν ένα κακοδιατηρημένο κτήριο στο οποίο συνεχώς γίνονται προσθήκες. Πρέπει να γκρεμιστεί από τα θεμέλια και να χτιστεί από την αρχή. Δεν υπάρχει αλλιώς σωτηρία.
Εύη: Θεωρώ ότι δεν υπάρχει σαφής κοινωνικός ρόλος του καλλιτέχνη. Η κοινωνία βαδίζει δυστυχώς προς το κακό. Η κρίση έφερε ακριβώς στην επιφάνεια όλα εκείνα που κάλυπτε η οικονομική ευμάρεια που βιώναμε μέσα από τον καταναλωτισμό όπως την πρότεινε το οικονομικό σύστημα. Πρέπει ωστόσο να πούμε ότι για κανέναν δεν είναι εύκολα τα πράγματα, χρειάζεται πολύ δουλειά από όλες τις κοινωνικές ομάδες και η κατάσταση είναι δύσκολη για κάθε άνθρωπο σε όποιο επαγγελματικό χώρο και αν ανήκει. Ήμαστε μια χώρα που δεν έχει δώσει πολύ σημασία στις τέχνες , τουλάχιστον όχι τόση όση έχουν δώσει άλλες χώρες .
Πόσο δύσκολο είναι να περάσει η τέχνη στο ευρύ κοινό ;
Κέλλυ: Όταν ήμουν Erasmus στην Βαρκελώνη μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός ότι έβλεπα παντού οικογένειες με παιδιά στα μουσεία. Ο ρόλος του σχολείου καθώς και της οικογένειας είναι σημαντικός όσον αφορά τη διαμόρφωση της εικαστικής παιδείας. Πιστεύω επίσης πως σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο εκπαιδευτικός. Λίγοι εκπαιδευτικοί σήμερα επιλέγουν να πραγματοποιήσουν επισκέψεις τόσο σε εικαστικά δρώμενα όσο και σε θεατρικά ή μουσικά.
Λία: Κάποιοι δεν γνωρίζουν ότι τα εικαστικά δρώμενα έχουν ελεύθερη είσοδο κάτι που δεν συμβαίνει ας πούμε σε άλλες τέχνες. Υπάρχει τουλάχιστον η δυνατότητα τα εικαστικά να είναι προσιτά, να μπορεί δηλαδή κανείς να τα παρακολουθήσει ελεύθερα και δωρεάν. Θα πρέπει ωστόσο να καλλιεργηθεί η παιδεία όσον αφορά το κομμάτι της σύγχρονης τέχνης. Θεωρείται συχνά ακατανόητη κάτι που οδήγησε στο να συνοδεύεται το έργο από κάποιο σύντομο κείμενο. Ωστόσο πιστεύω πως είναι σημαντικό και το ίδιο το έργο να μιλάει από μόνο του, χωρίς να έχει πάντα την ανάγκη κάποιου επεξηγηματικού κειμένου.
Εύη: Είναι ιδιαίτερα δύσκολο πιστεύω προσωπικά γιατί δεν υπάρχει κατάλληλη εικαστική παιδεία. Χρειάζεται ακόμα προσπάθεια. Είναι ένα πρόβλημα που ξεκινάει από το σχολείο. Η εξοικείωση από μικρή ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο. Το να καταλάβει το παιδί πως η τέχνη είναι ένα κομμάτι που μορφώνει, προκαλεί συναισθήματα αλλά και ευχαρίστηση.
Πιστεύετε ότι το μέλλον των τεχνών γενικότερα βρίσκεται στο διαδίκτυο τόσο σε επίπεδο ζύμωσης ιδεών όσο και διάδοσης του έργου των δημιουργών;
Κέλλυ: Προσωπικά το διαδίκτυο και πιο συγκεκριμένα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με έχουν βοηθήσει πολύ. Αυτό γιατί μου δίνεται η δυνατότητα να έρθω σε επαφή με καλλιτέχνες του εσωτερικού και του εξωτερικού, να δω τα έργα τους, να παρακολουθώ τη δουλειά τους, να εμπνέομαι και να μαθαίνω. Άλλες φορές μάλιστα κοινοποιώ και προωθώ τη προσωπική μου δουλειά, ωστόσο, πάντα με ενδιαφέρει και η ανθρώπινη επαφή.
Λία: Εγώ θεωρώ ότι το διαδίκτυο είναι ο καλύτερος τρόπος ενημέρωσης γενικότερα όσον αφορά τις μέρες μας. Η πληροφορία είναι λιγότερο ελεγχόμενη από ότι στα άλλα μέσα πληροφόρησης όπως για παράδειγμα είναι η τηλεόραση. Μέσω του διαδικτύου ο καλλιτέχνης προβάλλει καλύτερα επίσης το έργο του, αποφεύγει τους μεσάζοντες που υπήρχαν παλιότερα.
Εύη : Θεωρώ ότι το διαδίκτυο διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο ώστε να διαδοθεί ευρύτερα μια πληροφορία και συνεπώς και το έργο ενός δημιουργού αφού η ερώτηση αναφέρεται συγκεκριμένα σε αυτό. Ειδικά οι νέες γενικές που το χειρίζονται με μεγαλύτερη ευκολία μπορούν να επωφεληθούν πολύ από αυτό. Μέσα από το διαδίκτυο μπορεί να αναπτύξει κανείς επαφή με όλες τις μορφές τέχνης, να ενημερωθεί αλλά και να παρακολουθεί δουλειές άλλων δημιουργών.
Πόσο ο σημερινός άνθρωπος του άγχους, της αβεβαιότητας και τους έντονου ανταγωνισμού βρίσκει καταφύγιο στην τέχνη;
Κέλλυ: Όλες οι μορφές τέχνης προσφέρουν στον άνθρωπο κάτι το ιδιαίτερο, ανοίγουν ορίζοντες , ενθαρρύνουν έναν άλλο τρόπο σκέψης και προτείνουν μια διαφορετική οπτική προσέγγιση για τη ζωή. Η επαφή με την τέχνη βοηθάει τον άνθρωπο να αναπτύξει και κάποιες παραπάνω ευαισθησίες.
Λία: Διδάσκοντας το μάθημα των καλλιτεχνικών στο σχολείο όπου εργάζομαι στοχεύω στην καλλιέργεια του αισθητικού κριτηρίου των μαθητών, στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας απέναντι στα πράγματα αλλά και στο να διδάξω ορισμένες αντικειμενικές αρχές ως προς την τέχνη γιατί σήμερα με τη σύγχρονη τέχνη ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθεί το αντικειμενικό κριτήριο και να θεωρηθούν όλα τέχνη. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως σήμερα ο κόσμος στέκεται διαφορετικά απέναντι στο έργο τέχνης από ότι σε άλλες εποχές. Δεν μπορείς να εξαπατήσεις το αισθητικό του κριτήριο.
Εύη: Η τέχνη ως διαδικασία και ενασχόληση προσφέρει στη συνολική παιδεία ενός ανθρώπου , από την πιο μικρή έως και την μεγαλύτερη ηλικία, μπορεί να θέσει προβληματισμούς σε κάποιον που πριν αποφασίσει να ασχοληθεί να μην τον είχαν προβληματίσει. Ο καθένας μπορεί να μάθει μέσα από την τέχνη, όχι απαραίτητα διδακτικά αλλά ως άνθρωπος μέσα σ ένα κοινωνικό σύνολο.
Τελικά, καλλιτέχνης γίνεσαι ή γεννιέσαι; Υπάρχουν πιστεύετε προϋποθέσεις που διαμορφώνουν την καλλιτεχνική ταυτότητα;
Κέλλυ: Γενικά νομίζω ότι δεν ονομάζεται κάποιος καλλιτέχνης αν απλά καταφέρει να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών μόνο. Πρέπει να έχει μέσα του το ένστικτο και την ανάγκη της δημιουργίας. Είναι κυρίως κατά πόσο ο ίδιος ο καλλιτέχνης θα κάτσει μόνος του να δει πώς έχει η κατάσταση, να μελετήσει ,να παρατηρήσει τον κόσμο γύρω του και ύστερα να αποδώσει ότι τον απασχολεί μέσα από την δημιουργία. Το πιο σημαντικό είναι να μην αφήσει κανείς την δημιουργική διαδικασία γιατί ύστερα θα τον αφήσει και εκείνη. Η ανάγκη της δημιουργίας είναι πάνω από όλα εσωτερική. Ωστόσο δεν υπάρχει σήμερα πιστεύω η κατάλληλη εικαστική παιδεία από τους εκπαιδευτικούς θεσμούς ώστε να μπορεί κανείς εύκολα μόνος του να εξελιχθεί. Οι σχολές τέχνης και οι ακαδημαϊκοί θεσμοί λειτουργούν πολύ καθοδηγητικά όσον αφορά τους καλλιτέχνες κάτι που είναι πολύ σημαντικό αλλά δεν αναιρεί την προσωπική δουλειά που χρειάζεται από τον καθένα προσωπικά. Ο καλλιτέχνης πιστεύω πως πρέπει να παρακολουθεί και τις δουλειές των άλλων συναδέλφων του, να μελετάει την ιστορία της τέχνης, να προβληματίζεται, να εκφράζει τους προβληματισμούς του και το πώς αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, να προτείνει τη δική του οπτική καθώς και να μελετάει και άλλες οπτικές και να μην εγκλωβίζεται γενικότερα στο εγώ του.
Λία: Όντας καλλιτέχνης εκτίθεσαι στη δημόσια σφαίρα, παίρνεις λοιπόν θέση απέναντι στα πράγματα, οφείλεις να έχεις συνεπώς κάτι να πεις. Καλλιτέχνης για εμένα είναι κάποιος όταν η δουλειά του, το έργο του παύει να αφορά μόνο τον εαυτό του και αρχίζει να αφορά και τους άλλους . Στην αρχή σίγουρα χαροποιείται κανείς όταν βλέπει ότι η δουλειά του αρέσει στους άλλους ωστόσο εγώ θεωρώ ότι πρέπει πέρα από το να αρέσει μια δουλειά να έχει να πει και κάτι, να περάσει τα δικά της μηνύματα, τα μηνύματα του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης για εμένα πρέπει να είναι ένας σύγχρονος φιλόσοφος που στοχεύει στο να προβληματίσει και να προτείνει κάτι που θα προχωρήσει τις καταστάσεις. Ο καλλιτέχνης θα πρέπει επίσης να είναι ένα βήμα θεωρώ πιο μπροστά από την εποχή του. Πιστεύω ότι ανακαλύπτεις ότι εκφράζεσαι μέσω της τέχνης από μικρή ηλικία ανεξάρτητα αν στη πορεία της ζωή σου θα το ακολουθήσει επαγγελματικά ή εάν θα επιλέξεις να το καλλιεργήσεις παραπάνω.
Εύη: Δεν γνωρίζω αν είναι το ένα ή το άλλο , αυτό που πιστεύω προσωπικά είναι πως φτάνεις να γίνεσαι καλλιτέχνης από μια εσωτερική ανάγκη . Οδηγείσαι μέσα από συνθήκες. Το να είναι κανείς καλλιτέχνης είναι μια στάση απέναντι στα πράγματα. Πρόκειται για μια θέση που θα πάρει κανείς μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία.
Πόσο και πώς επηρεάζει η δημιουργία την ψυχική σας διάθεση; Τι είναι η τέχνη για εσάς;
Κέλλυ: Για εμένα η τέχνη είναι μέρος της καθημερινότητάς μου. Η έμπνευση μπορεί να έρθει ακόμη και στις πιο απίθανες στιγμές. Συνηθίζω να έχω πάντα μαζί μου μια μικρή φωτογραφική μηχανή και όταν περπατάω να παρατηρώ λεπτομέρειες-που κάποιος μέσα στο άγχος της καθημερινότητας να μην τις παρατηρεί-και να τις φωτογραφίζω. Η δημιουργία , η ανάγκη για δημιουργία είναι κάτι που βγαίνει αβίαστα, μάλιστα πολλές φορές οι ώρες δημιουργίας λειτουργούν ως μια μορφή αυτό- ψυχανάλυσης. Έχω προσέξει τον εαυτό μου πως όταν δεν έχω ελεύθερο χρόνο να κάνω πράγματα που μου αρέσουν πραγματικά ενώ έχω ιδέες την ίδια στιγμή, να θλίβομαι από αυτό. Η δημιουργία με γεμίζει χαρά και ηρεμία. Όταν μπορώ να δημιουργώ νιώθω ολοκληρωμένη. Σαν καλλιτέχνης πολλές φορές αντιλαμβάνεσαι πράγματα που δεν μπορεί ο μέσος άνθρωπος να τα αντιληφθεί, όχι γιατί είναι ανίκανος αλλά γιατί δεν έχει εξασκηθεί στην παρατήρηση και τη προσέγγιση του κόσμου με αυτό τον τρόπο, με αυτή τη ματιά.
Λία: Σίγουρα αισθάνεσαι ότι κάνεις αυτό που σου αρέσει περισσότερο. Περνάω μεγάλα διαστήματα που μελετάω επάνω στο θέμα που με ενδιαφέρει και άλλα που μόνο δημιουργώ. Αποφεύγω να διακόπτω το δημιουργικό μου οίστρο. Η τέχνη είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζομαι πιο ολοκληρωμένα. Είναι αιτία κι αφορμή για δράση.
Εύη: Η τέχνη είναι η καθημερινότητά μου. Χαίρομαι που δουλεύω πάνω σε αυτό που αγαπώ και είναι κομμάτι της ζωής μου.
«Η ειλικρίνεια στη τέχνη είναι ο μόνος κανόνας» Rodin. Τελικά υπάρχουν κανόνες στην τέχνη;
Κέλλυ: Αναλόγως τι εννοούμε κανόνες. Εάν μιλάμε για παράδειγμα για αυτό που ονομάζουμε «συνταγή» επιτυχίας ώστε να γίνει ένας καλλιτέχνης επιτυχημένος, θεωρώ ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας. Ο κάθε καλλιτέχνης είναι μοναδικός και είναι αυτός που θα θέσει τους δικούς του κανόνες στη δουλειά του. Όσον αφορά τώρα την ειλικρίνεια στη τέχνη, πιστεύω πως εάν κάποιος καλλιτέχνης δεν είναι ειλικρινής δεν θα καταφέρει να αγγίξει με το έργο του τον θεατή.
Λία: Δεν υπάρχουν κανόνες. Ο κάθε καλλιτέχνης επιλέγει το υλικό εκείνο που θα εξυπηρετήσει καλύτερα το στόχο του. Ειδικά σήμερα που υπάρχει η δυνατότητα για συνδυασμό διαφορετικών μέσων. Ωστόσο η ειλικρίνεια είναι βασική προϋπόθεση.
Εύη: Ο κάθε καλλιτέχνης βάζει τους δικούς του κανόνες ανάλογα με τους προβληματισμούς του και με το τι θέλει να πει μέσα από το έργο του. Πρέπει πιστεύω να είσαι ειλικρινής απέναντι στο έργο σου, τι θέλει αυτό από εσένα και τι εσύ από αυτό. Είναι κάτι που ισχύει σε όλες τις μορφές τέχνης.
Last modified: 15/09/2014