Σχέδια σχεδόν χρωματιστά

Μελίτα Εμμανουήλ
Καθηγήτρια Ιστορίας Τέχνης, Ε.Μ.Π.

Στην έκθεση με τίτλο «Σχέδια σχεδόν χρωματιστά» (στο The Art Bar Poems &Crimes) τέσσερις φίλοι και αναγνωρισμένοι καλλιτέχνες, ο Νίκος Κασκούρας, ο Τάσος Μισούρας, ο Γιάννης Στεφανάκις και η Μαργαρίτα Βασιλάκου παρουσίασαν έργα τους που είναι βέβαια διαφορετικά, αφού σε αυτά αναγνωρίζεται η ταυτότητα των δημιουργών τους, αλλά που έχουν κοινό χαρακτηριστικό αυτή την ανάγκη επικοινωνίας ή συνδιαλλαγής με τον κόσμο. Πρωταρχικός τρόπος δημιουργικής έκφρασης, το σχέδιο παραμένει ακόμη το πιο αντιπροσωπευτικό μέσο για τον καλλιτέχνη προκειμένου να αναδείξει τις δονήσεις των φαινομένων ή να καταγγείλει με εικαστικό τρόπο πράγματα που αισθάνεται, βλέπει, αλλά που δεν διατυπώνονται πάντοτε με τις λέξεις.

Νίκος Κασκούρας  

Η τέχνη των τεσσάρων καλλιτεχνών είναι κατά κύριο λόγο ανθρωποκεντρική: στο έργο του Νίκου Κασκούρα κυριαρχούν οι μορφές που είναι αποδοσμένες σχηματικά, σχεδόν με μονοκοντυλιά. Στο έργο του αναγνωρίζονται χαρακτηριστικά και θέματα από τον πολιτισμό του Αιγαίου με τα κυκλαδικά ειδώλια, από την  Κασκούρας συχνά δίνει την αίσθηση ότι διαμαρτύρεται οργισμένος, σαν να κονταροχτυπιέται με τον ίδιο του τον εαυτό, ενώ παράλληλα εκδηλώνει με τρυφερότητα τη νοσταλγία του για κάτι που υπήρχε και χάθηκε οριστικά.
Ο Τάσος Μισούρας σχεδιάζει με μεγάλη δεξιοτεχνία εντυπωσιακές ανθρώπινες μορφές, που προέρχονται από κάποιο αλλόκοτο περιβάλλον και κινούνται σε έναν κόσμο γεμάτο μυστήριο. Οι συνθέσεις του έχουν χαρακτηριστεί σουρεαλιστικές, γιατί ο καλλιτέχνης αυτός αποτυπώνει με ακαδημαϊκή ακρίβεια την πραγματικότητα και τη συνδυάζει με το παράλογο και το όνειρο.

Τάσος Μισούρας  

Στα έργα του υπάρχουν απίστευτες «μεταμορφώσεις», οι φιγούρες συχνά δεν έχουν ηλικία, ενώ θα μπορούσαν ανάλογα με την ερμηνεία του έργου να ανήκουν και στα δύο φύλα. Ακόμη, φαίνονται να είναι ζωντανές αλλά και πεθαμένες, φύσεις αγγελικές ή δαίμονες, οι χώροι στους οποίους κινούνται είναι εσωτερικοί αλλά και εξωτερικοί, και η υπόθεση θα μπορούσε να σχετίζεται με την ιστορία, τη μυθολογία, τη θρησκεία αλλά και με τίποτε από αυτά. Ένα είναι βέβαιο, ότι τα έργα του δημιουργούν το δέος, ταράζουν, και δεν φεύγουν από τη μνήμη. Ο ζωγράφος αυτός δημιουργεί μια νέα και πρωτότυπη πραγματικότητα, που έχει συσχετιστεί με τη μαγεία ή και με τον Άλλο Κόσμο και θα μπορούσε να αποτελεί σενάριο μιας κινηματογραφικής ταινίας.

Στα έργα του Γιάννη Στεφανάκι ο άνθρωπος γυμνός και μόνος, περιπλανάται στο αστικό τοπίο. Η εικόνα της πόλης όμως είναι ιδιόμορφη -συχνά δεν υπάρχει διάκριση αν είναι ημέρα ή νύχτα, αλλά και αν πρόκειται για όνειρο ή εφιάλτη. Τα σπίτια είναι ψηλά και με μικρά παράθυρα, ενώ οι κεραίες της τηλεόρασης υψώνονται μέσα στο σκοτάδι. Τα σύννεφα αποκτούν οντότητα και λειτουργούν σαν παρουσίες μέσα στον χώρο.

Γιάννης Στεφανάκις

Η εντύπωση που δημιουργείται στη θέαση αυτών των έργων είναι αμφίσημη: το ίδιο το σχέδιο είναι τρυφερό, ευρηματικό και πρωτότυπο, αλλά η ατμόσφαιρα που δημιουργείται εκπροσωπεί μία διαφορετική μορφή ζωής.  Παραδείγματος χάρη το πορτοκαλί δίνει την αίσθηση της ασφυξίας, το κόκκινο του τοίχου τρομάζει. Το αδιέξοδο τροφοδοτείται και από το σχοινί που συνδέει το σπίτι με το δέντρο, με το φεγγάρι ή με το σύννεφο, αλλά και από τη σκάλα, αντικείμενα και τα δύο με συνθετικό ενδιαφέρον, που μπορούν να ερμηνευτούν ως μέσα διαφυγής, αλλά και να συσχετιστούν με το θάνατο. Ακόμα και η ίδια η φύση συμμετέχει σε αυτό το παιχνίδι των εντυπώσεων. Δύο δέντρα χωρίς να είναι ανθισμένα συμπλέκονται με τα κλαδιά τους, ένα δέντρο αλλού έχει σχεδιαστεί ανάποδα. Τα σχέδια του Γιάννη Στεφανάκι είναι μέσα στην απλότητά τους στοχαστικά και υπαινικτικά για έναν παράδεισο που έχει χαθεί, για τη μοναξιά του ανθρώπου μέσα στο δομημένο χώρο, για τα αδιέξοδα των ανθρωπίνων σχέσεων.

Μαργαρίτα Βασσιλάκου 

Η μοναδική γυναίκα της μικρής ομάδας, η Μαργαρίτα Βασιλάκου, εκφράζει με διαφορετικό τρόπο τον προβληματισμό της. Τα έργα της είναι περίεργα, μυστηριώδη και αυτοβιογραφικά, ίσως περισσότερο από τα έργα των ανδρών συναδέλφων της. Σε αυτά βλέπουμε γυναίκες ωραίες, πολύχρωμες και πολυπράγμονες, που πότε είναι γυμνές και πότε ντυμένες, να παίρνουν πόζες σαν μοντέλα. Είναι μακιγιαρισμένες και άλλοτε κοιτούν γύρω τους με καχυποψία ή ονειρεύονται με κλειστά μάτια. Οι φιγούρες της φαίνονται συχνά να είναι μπλεγμένες στα γρανάζια της σχέσης και του έρωτα: ζητήματα της καρδιάς παρουσιάζονται, άλλωστε εμβληματικά, με την καρδιά σχεδιασμένη επάνω στο σώμα. Όμως οι σχέσεις γίνονται και βασανιστικές, όπως φανερώνουν οι μορφές-άντρες ή γυναίκες- σε στάσεις ή σε συμπλέγματα που θυμίζουν τη Σταύρωση, ένα θέμα που ταράζει και από τους εννοιολογικούς του συσχετισμούς. Τα σχέδια της Βασιλάκου ενώ είναι ανατρεπτικά, απευθύνονται σε ένα ευρύτερο κοινό, γιατί είναι πιο «ανθρώπινα» και οικεία, ενώ επί πλέον προσφέρουν συναίσθημα και αποζητούν την ανταπόκριση. Άλλωστε, οι γυναίκες καλλιτέχνιδες τα τελευταία χρόνια δεν ενδιαφέρθηκαν τόσο για την πρωτοπορία με αποτέλεσμα να ανανεώσουν αυτό που ονομάζεται εικονογραφία και να δώσουν έτσι μία νέα διάσταση στους τρόπους έκφρασης της ίδιας της ζωής.

 

 

 

 

 

 

Last modified: 06/12/2018