STMTS: Η ζωγραφική δεν έχει πεθάνει. Είναι στο χέρι του κάθε καλλιτέχνη να της δώσει μια φρέσκια ματιά

Μαρία Ξυπολοπούλου

Φιλόλογος – Συντ. Θεμάτων Πολιτισμού

Ο STMTS (Σταμάτης Μήτσιος) γεννήθηκε το 1993 στην Αθήνα και είναι τελειόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) της Αθήνας. Από πολύ νεαρή ηλικία, έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις και πραγματοποιήσει συνεργασίες σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Έργα του έχουν εκτεθεί στο National Hellenic Museum (Σικάγο,ΗΠΑ), Μουσείο Μπενάκη, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών κ α., επίσης έχει συνεργαστεί με την Carpisa, Εκδόσεις Πατάκη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Δίκτυο Δικαιωμάτων του Παιδιού κ.α.. Κυρίως ασχολείται με την ζωγραφική, εικονογράφηση και από το 2012 με την τέχνη του δρόμου. Τα έργα του STMTS στο δρόμο είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα και χαρακτηριστικά στην πόλη της Αθήνας, καθώς έχουν δημιουργήσει ενδιαφέρον και αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο, με δημοσιεύσεις τους στους New York Times, The Guardian, Reuters, Washingthon Times, Russia-24, Spiegel κ α., με πιο γνωστό του έργο που έχει γίνει viral και σύμβολο τα τελευταία χρόνια, το «I Love Life».
Ο STMTS μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και μετά από σκληρή δουλειά, προσωπική έρευνα, επιμονή και αφοσίωση στα όνειρα και στους στόχους του έχει καταφέρει να εξελίξει την τεχνική του, να προσεγγίσει νέα εκφραστικά μέσα και να διαμορφώσει ένα δικό του, ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ύφος. Σε αυτή την προσωπική εικαστική γλώσσα που έχει αναπτύξει ο νεαρός δημιουργός, κυριαρχούν οι γραμμές.
Βασικές επιρροές που συναντάμε στη ζωγραφική του προέρχονται από τη χαρακτική και την street art και ενίοτε υπάρχουν και στοιχεία που παραπέμπουν σε pop art ή comics.
Όλοι όσοι έχουν γνωρίσει τη δουλειά του στους τοίχους των δρόμων της πόλης αλλά και όσοι ενδιαφέρονται να την μάθουν με αφορμή την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, έχουν την ευκαιρία να δουν διαφορετικές εκφάνσεις και ενότητες έργων. Κεντρικός θεματικός πυρήνας της νέας σειράς του STMTS παραμένει η παιδική φιγούρα, καλώντας μας να δούμε και εμείς τον κόσμο μέσα από την αθωότητα και την αγνότητα που χαρακτηρίζει τη μάτια των «μικρών» που συναντάμε στα έργα του, σαν ο κόσμος να στηρίζεται μόνο στην ανάσα των παιδιών που χαμογελούν. Πίσω από τα παιδικά πρόσωπα λογχεύει, ωστόσο, ο προβληματισμός και η ανησυχία ενός επίσης νέου παιδιού για τις προεκτάσεις της κοινωνικό-οικονομικής και προσφυγικής κρίσης, φαινόμενα που όπως θα σημειώσει και ο ίδιος έπλητταν ανέκαθεν τον κοινωνικό ιστό. Αξίζει να σημειωθεί , ότι οι πεποιθήσεις του και η δυναμικότητα της εικαστική του γραφής δεν στηρίζονται σε κανένα συγκροτημένο δόγμα, αλλά αρκούνται απλώς και μόνο στη δική του αναγνώριση των γεγονότων της εποχής και της γενιάς του.

Κεντρικός πυρήνας της νέας σου δουλειάς είναι το πέρασμα των γραμμών όπως ο τίτλος αναφέρει Crossing the lines. Θα θέλαμε να μας μιλήσεις για αυτή τη σειρά έργων.

Στην έκθεση Crossing the lines οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη δουλειά μου έτσι όπως έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο υφολογικά όσο και στο επίπεδο της τεχνικής. Κεντρικός θεματικός πυρήνας παραμένει η παιδική ηλικία, ωστόσο, υπάρχουν και κάποια λίγα έργα με πιο κλασσική θεματολογία, όπως για παράδειγμα γυναικεία πορτρέτα και νεκρές φύσεις. Στόχος, λοιπόν, σε αυτή την πρώτη ατομική μου παρουσίαση, είναι το κοινό να γνωρίσει διαφορετικές εκφάνσεις της δουλειάς μου αλλά και να διαπραγματευτώ από τη δική μου πλευρά τα όρια του σύγχρονου και του ακαδημαϊκού. Ο τίτλος έρχεται να δώσει έμφαση στην σημασία που έχουν στη δουλειά μου, αρχικά σε επίπεδο τεχνικής, οι γραμμές. Η γραμμή – το όριο έρχεται λοιπόν να αναφερθεί, όμως, τόσο στην τεχνοτροπία όσο και στην ιδέα των συνόρων, ορατών και μη. Πρόκειται για μια ευρεία έννοια που θα μπορούσε να παραπέμψει ασφαλώς στην τρέχουσα συγκυρία ( οι εικόνες των προσφύγων στα κλειστά σύνορα, οι συνεχείς αποχωρήσεις των Ελλήνων από τη χώρα αναζητώντας μια καινούρια ζωή σε κάποιο άλλο μέρος) αλλά και σε πιο θεωρητικής φύσεως ζητήματα όπως είναι τα όρια των «πρέπει» που κατακλείνουν την καθημερινότητά μας καθώς και τα όρια στην Τέχνη. Αρκεί ίσως να αναρωτηθούμε , γιατί θα πρέπει ένας καλλιτέχνης να περιοριστεί ή να «κλειστεί» στη χρήση ενός συγκεκριμένου εκφραστικού εργαλείου ( γλυπτική, χαρακτική, ζωγραφική, εγκαταστάσεις, βίντεο κ.ο.κ.) ; Η ιδέα του εγκλεισμού εμπεριέχεται λοιπόν και αυτή στην έννοια των συνόρων και των γραμμών.

Είσαι από τους καλλιτέχνες που εντάσσουν τόσο το ζήτημα της κοινωνικής όσο και της προσφυγικής κρίσης στην δουλειά τους. Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη σημασία στην επικαιροποίηση των καλλιτεχνικών δημιουργιών; Λογχεύει ο κίνδυνος της εφημερότητας των έργων;

Δεν θα μπορούσα να πω ότι με απασχολεί απόλυτα το «τώρα» . Θα έλεγα ότι ασχολούμαι με την εποχή μου γενικότερα, ψάχνοντας να βρω θέματα που έχουν κυρίως ένα σύγχρονο χαρακτήρα. Ανέκαθεν με ενδιέφεραν τα κοινωνικά θέματα και τα ενέτασσα στη δουλειά μου. Πραγματεύομαι ζητήματα της γενιάς μου , τα οποία , ωστόσο, υπήρχαν και παλιότερα. Αναφερόμενοι στην κοινωνική και προσφυγική κρίση, αρκεί να σκεφτούμε πόσες φορές στο παρελθόν μας έχει απασχολήσει και πάλι η προσφυγιά, τα σύνορα και η θέση του παιδιού. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια προσφυγική και κοινωνική κρίση.

Αλήθεια, τι πιστεύεις ότι είναι αυτό αυτό που κάνει ένα έργο τέχνης να είναι ή να μην είναι εφήμερο;

Η ύλη. Τα έργα στο δρόμο π.χ. θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εφήμερα. Όσον αφορά τη θεματολογία, η Ιστορία έχει δείξει πως γίνονται συχνά κύκλοι, και πολλές φορές μάλιστα βλέπουμε να ανατρέπονται θεωρήσεις που είχαμε παλιότερα για κάποιο έργο. Θα έλεγα λοιπόν ότι στην Τέχνη, η ύλη – και όχι το θέμα – είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τον εφήμερο χαρακτήρα ενός έργου.

Καλλιτέχνης εν καιρώ κρίσης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για μια γόνιμη περίοδος για την τέχνη σήμερα; Η κρίση λειτουργεί εν τέλει θετικά ή αρνητικά;

Η κατάσταση της κρίσης δυστυχώς λειτουργεί αρνητικά οικονομικά. Ωστόσο, προσφέρει ποικίλα ερεθίσματα και εμπνέει δημιουργικά. Στην δική μου περίπτωση, με βοήθησε να ανακαλύψω καλύτερα τον εαυτό μου και να αξιολογήσω τις διάφορες καθημερινές περιστάσεις. Εκτίμησα και αποδοκίμασα, αντίστοιχα, πράγματα και απέβαλλα έναν επιδερμικό τρόπο αντιμετώπισης των καταστάσεων, ο οποίος είναι προσφιλής, συχνά, στις νέες γενιές.

Η παιδική φιγούρα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της δουλειάς σου. Σε παλαιότερες συνεντεύξεις, μιλώντας για την θεματική αυτή επιλογή, έχεις αναφερθεί χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων στην «επαναστατικόητα» της παιδικής – νεανικής ηλικίας.

Το παιδί αποτελεί μια συμβολική μορφή στη δουλειά μου. Αναφέρεται στην αδυναμία, την αθωότητα και την αγνότητα που χαρακτηρίζει αυτή την ηλικιακή ομάδα. Μέσα από τα σχέδιά μου προσπαθώ να δημιουργήσω έναν κοινωνικό σουρεαλισμό, υιοθετώντας, πολλές φορές, μια χιουμοριστική διάθεση. Πώς θα ήταν ένας κόσμος όπου τα παιδιά και γενικότερα όσοι θεωρούνται ως αδύναμοι , θα είχαν την δύναμη και την γνώση να αντιμετωπίσουν όσους στηρίζουν την δύναμή τους στη βιτρίνα ενός ψεύτικου εαυτού; Η επαναστατικότητα αναφέρεται στην διάθεση αφύπνισης και σε καμία περίπτωση στην χρήση βίας. Τα έργα μου έχουν κοινωνικό και όχι πολιτικό χαρακτήρα.

Συστήθηκες στο αθηναϊκό κοινό ως street artist. Τι είναι αυτό που σε δραστηριοποιεί να παρεμβαίνεις καλλιτεχνικά και μάλιστα σε σύντομα χρονικά διαστήματα στους τοίχους των δρόμων της πόλης;

Από πολύ μικρή ηλικία με γοήτευε η κουλτούρα του δρόμου. Παρεμβαίνω εικαστικά στο δρόμο μόνο όταν θεωρώ ότι έχω κάτι να πω που πρέπει να επικοινωνήσει με τον κόσμο. Δεν με ενδιαφέρει η ποσότητα των έργων στους τοίχους των δρόμων της πόλης αλλά ο χαρακτήρας που θα έχουν αυτά τα έργα και προσπαθώ να είναι αυθεντικός. Κάθε παρέμβαση που κάνω υπακούει ωστόσο σε μια βασική αρχή : σεβασμός στις ξένες περιουσίες.

Σήμερα, η συζήτηση γύρω από το εάν η ζωγραφική αποτελεί μέρος της σύγχρονης τέχνης ή περισσότερο ένα παραδοσιακό εκφραστικό μέσο, είναι όλο και πιο έντονη. Ως νέος καλλιτέχνης, και μάλιστα έχοντας αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση και με την χαρακτική, τι πιστεύεις πάνω σε αυτούς τους διαχωρισμούς που αφορούν τα εκφραστικά μέσα και την εκάστοτε επικαιροποίηση τους;

Σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ ότι η ζωγραφική έχει πεθάνει. Είναι στο χέρι του κάθε καλλιτέχνη να της δώσει μια φρέσκια ματιά. Υπάρχουν κύκλοι στην ιστορία της Τέχνης και της ζωγραφικής όπως υπάρχουν και διαφορετικές αντιλήψεις σήμερα σχετικά με το θέμα αυτό. Είναι στη διάθεση του κάθε καλλιτέχνη το πώς θα διαχειριστεί ένα εκφραστικό μέσο , και φυσικά, δεν είναι εύκολο πάντα να το διαχειριστείς.

Τα έργα της τέχνης δρόμου απαιτούν συνήθως μια ιδιαίτερη ταχύτητα στην παραγωγή τους. Αυτό έρχεται να συγκρουστεί ή να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δουλειάς που παράγεται στο εργαστήριο;

Μου αρέσει εξίσου η διαδικασία της street art όσο και αυτή του εργαστηρίου. Οι συνθήκες και τα ζητούμενα είναι άλλα σε κάθε μια από τις δύο αυτές περιπτώσεις. Προσπαθώ πολλές φορές μάλιστα να τις συνδέω κάτι που μπορούν να δουν οι επισκέπτες και στην έκθεση. Στο εργαστήριο συνήθως εκμεταλλεύομαι το γεγονός ότι έχω περισσότερο χρόνο για να ανακαλύψω τον κόσμο μου.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε συχνά την θεσμοποίηση της τέχνης του δρόμου μέσα από την συνεργασία πολλών street artists με εκθεσιακούς χώρους γκαλερί καθώς και μέσα από την εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα έργα αυτά από συλλέκτες. Θα ήθελες να μας μιλήσεις για τα όρια μεταξύ της θεσμικής τέχνης και της τέχνης του δρόμου ; Μέσα από την προσωπική σου εμπειρία, ποιά πιστεύεις ότι είναι η λειτουργία ενός έργου στους τοίχους της πόλης και ποια η σχέση που αναπτύσσεται με το κοινό; Λαμβάνοντας υπόψη την ακτιβιστική προέκταση της street art.

Βασικό χαρακτηριστικό της τέχνης του δρόμου είναι ο εφήμερος και ακτιβιστικός χαρακτήρας των έργων. Σίγουρα ένα έργο λειτουργεί διαφορετικά εκτεθειμένο στον τοίχο ενός δρόμου όπου έρχεται να αλληλεπιδράσει με ένα μεγάλο μέρος των πολιτών , από ότι σε στον τοίχο μιας γκαλερί όπου θα έρθει σε επαφή μαζί του ένα μικρότερο και πιο ειδικευμένος, ίσως, κοινό.
Δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να βάζουμε όρια μεταξύ του πού και πώς θα εκτεθεί ένα έργο τέχνης, όπως και για το ποιο εκφραστικό μέσο θα επιλέξει ένα καλλιτέχνης. Είναι σημαντικότερη η αυθεντικότητα που θα χαρακτηρίσει τη δουλειά που θα εκτεθεί, όπου και αν εκτεθεί, καθώς και τα ζητούμενα που θέτει ο δημιουργός, από ότι οι ιδιαίτερες συνθήκες που αφορούν την προβολή του έργου.

H δουλειά σου έχει γνωρίσει ιδιαίτερη ανταπόκριση και στο εξωτερικό, ωστόσο κυνηγάς με την ίδια ζέση και επιθυμία να επικοινωνήσεις τα έργα σου και με το αθηναϊκό κοινό.

Μετά από μια σειρά συμμετοχών – από το 2012 – σε ομαδικές εκθέσεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό έφτασε η ώρα να παρουσιάσω τη δουλειά μου και σε ατομικό επίπεδο. Ήθελα να ξεκινήσει λοιπόν αυτό από την Αθήνα και χαίρομαι που μου δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστώ με αξιόλογους ανθρώπους στη χώρα και την πόλη που μεγάλωσα και ζω, καθώς και να παρουσιάσω την δουλειά μου σε μια από τις πιο ιστορικές γκαλερί της πόλης μας. Αυτή η έκθεση μου δίνει το έμβασμα για να συνεχίσω και με επόμενες ατομικές παρουσιάσεις και στο εξωτερικό

Το χαρακτηριστικό βαθύ γνώρισμα της σημερινής κρίσης είναι ότι δεν πλήττονται εξίσου όλες οι κατηγορίες του πληθυσμού. Η κρίση φέρει κατεξοχήν αντινεανικό χαρακτήρα. Πολλοί μάλιστα θα μιλήσουν για τη «χαμένη γενιά». Η ιστορία έχει δείξει ωστόσο, ότι οι γενιές που θεωρήθηκαν ως «χαμένες» εν τέλει ανέδειξαν σημαντικούς και αξιόλογους εκπροσώπους. Πόσο εύκολο είναι για έναν νεαρό καλλιτέχνη να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα σε καιρούς κρίσης; Πόσο μάλλον όταν η κρίση – δυστυχώς – δεν περιορίζεται μόνο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά έχει εισχωρήσει βαθιά στις κοινωνικές δομές, έχει πάρει τη μορφή μιας σοβαρής κρίσης αξιών και ιδεών;

Ίσως πράγματι η γενιά μας να βιώνει πιο έντονα την κρίση από παλαιότερες γενιές. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε την τρέχουσα κατάσταση με αγωνιστικότητα και πάνω απ όλα ασκώντας αυτοκριτική στον εαυτό μας. Μπορεί οι δυσκολίες να έχουν αυξηθεί, ωστόσο, έχουμε στην ευχέρεια μας μια σημαντική φαρέτρα σύγχρονων εργαλείων όπως είναι για παράδειγμα το διαδίκτυο μέσω του οποίου μπορεί να ανοίξει ένας καλλιτέχνης σε μεγάλο εύρος τους ορίζοντές του και να πετύχει σημαντικές συνεργασίες. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Όσο δουλεύεις, κυνηγάς τα όνειρά σου και ψάχνεις θα υπάρχουν πάντα διέξοδοι.