Στέλιος Γκαρίπης: Ο αληθινός συλλέκτης αποζητά την ανάσταση του ωραίου

Με ενδιαφέρει η ζωγραφική που αναδύεται εκεί που η γλώσσα, τα βιβλία μου, αγγίζουν τα όριά τους

• Πότε ξεκινήσατε τη συλλογή σας; Ποιο ήταν το πρώτο σας απόκτημα; Στην οικογένειά σας υπήρχαν συλλέκτες;
  

Τη συλλογή μου την ξεκίνησα στη Δευτέρα Λυκείου, μια μέρα που γυρνούσα από το σχολείο, όταν απέκτησα από μια έκθεση στη δημοτική πινακοθήκη της γειτονιάς μου έναν φτηνό ολόμαυρο αφηρημένο λάδι σε καμβά ενός άγνωστου ζωγράφου, με τα χρήματα από το κρατικό πριμ για το πανελλήνιο ρεκόρ που είχα κάνει στο στίβο. Στην οικογένειά μου, όχι μόνο δεν υπήρχαν συλλέκτες, αλλά το ενδιαφέρον του πατέρα μου, του μεγαλύτερου κτηματομεσίτη εκείνης της εποχής στη Θεσσαλονίκη, ήταν στραμμένο μόνο στην αγορά γης και ακινήτων. 

• Ποιο ήταν το κίνητρο που σας έκανε συλλέκτη: η αγάπη για την τέχνη, το είδατε σαν επένδυση, ξεκίνησε ως χόμπι; 
  

Μετά τα μαθήματα των Αγγλικών στο φροντιστήριο της Βαφοπούλου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, επισκεπτόμουν τις εκθέσεις των γκαλερί και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης κάνοντας συλλογή από τις αφίσες που μου έδιναν απλόχερα οι ιδιοκτήτες των γκαλερί. Χάρη σε αυτά τα βιώματά μου υποστηρίζω σθεναρά σήμερα πως η αγορά τέχνης έχει ανάγκη τις ισχυρές γκαλερί και τις μεγάλες εκθέσεις στα μουσεία.

• Ποια είναι η σχέση σας με τους καλλιτέχνες; Αναπτύσσετε σχέση με τον καλλιτέχνη του οποίου το έργο θαυμάζετε ή μένετε σε μια αυστηρά επαγγελματική σχέση;
  

Επαγγελματικές σχέσεις δεν έχω ούτε με τους πελάτες του δικηγορικού μου γραφείου! Προτιμώ τις φιλικές σχέσεις ιδίως με τους καλλιτέχνες που θαυμάζω διότι προσεγγίζουν όλα τα ζητήματα υπό διαφορετικά πρίσματα. Πάντα επιδιώκω να συζητώ σε ένα δείπνο με καλλιτέχνες τις υποθέσεις του γραφείου μου για να μου δίνουν ιδέες αντιμετώπισης των προβλημάτων. Δεν είναι τυχαίο πως όλοι οι μεγάλοι άνδρες του παρελθόντος, ιδίως οι πολιτικοί, είχαν στενές σχέσεις με καλλιτέχνες. Κάτι παραπάνω ήξεραν…

Μουσείο Μάριος Πράσινος, με έργα της συλλογής του Στέλιου Γκαρίπη

• Πώς επιλέγετε τα έργα: σας επηρεάζει αν είναι Έλληνες ή ξένοι, άντρες ή γυναίκες, ή αν είναι μαθητές κάποιων συγκεκριμένων καθηγητών της ΑΣΚΤ;

Κανένα από αυτά τα κριτήρια. Το κριτήριο για να κινήσει ένα έργο τέχνης το ενδιαφέρον μου είναι ο λατινικός αφορισμός ut pictura poesis σε μια δική μου βιωματική ερμηνεία: με ενδιαφέρει η ζωγραφική που αναδύεται εκεί που η γλώσσα, τα βιβλία μου, αγγίζουν τα όριά τους. Τα έργα της συλλογής μου είναι άμεση συνάρτηση των βιβλίων που διαβάζω την περίοδο που αποκτώ το κάθε ένα από αυτά. Για το λόγο αυτό και δεν έχω πωλήσει ποτέ έργο της συλλογής μου, καθώς κάθε ένα μου θυμίζει και μια περιήγηση πέρα από κάποια όρια. Όταν είναι εφικτό βέβαια, για τα έργα που επιλέγω ζητώ την άποψη ζωγράφων, όπως του αείμνηστου Αλέκου Φασιανού, του Γιώργου Σταθόπουλου, της Νάντιας Σκορδοπούλου προκειμένου να μάθω λίγα πράγματα για την καλλιτεχνική αξία του έργου που έχω ερωτευθεί. Τέλος ρωτώ την άποψη του γιου μου, του Αναστάση, που έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερα υψηλή αισθητική.

• Πώς ενημερώνεστε: από κάποιον ιστορικό τέχνης – σύμβουλό σας, από τις γκαλερί, από τις μεγάλες foires; Από πού αγοράζετε τα έργα: από γκαλερί, από τα ατελιέ των ζωγράφων; Με ποιά συχνότητα αγοράζετε; 
  

Η ενημέρωσή μου είναι ποικιλότροπη: από τις γκαλερί, από τις foire που επισκέπτομαι ανελλιπώς τα τελευταία 25 χρόνια, από τα περιοδικά και εφημερίδες τέχνης. Η συχνότητα αγοράς έργων είναι ανάλογη των έργων που ερωτεύομαι.

• Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα ο συλλέκτης έχει την αξία που του πρέπει ως άνθρωπος που προάγει τον πολιτισμό στη χώρα του; Ποιός πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος σας στην εικαστική σκηνή: έχετε επηρεάσει κάποιες τάσεις; 
  

Κατ’ αρχάς στην Ελλάδα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στους συλλέκτες και ανάμεσα στους συσσωρευτές. Ακολούθως, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί με τις προτάσεις όσων συστήνονται ως συλλέκτες σε μια ρηχή αγορά τέχνης, όπως είναι η ελληνική, καθώς δεν μπορούμε να αποκλείσουμε φαινόμενα ιδιοτέλειας, όπως την προβολή του έργου ενός καλλιτέχνη προκειμένου να αποκτηθούν σε καλύτερη τιμή ή ακόμα και δωρεάν έργα τέχνης… από τον δήθεν συλλέκτη.
Όσον αφορά εμένα προσωπικά, χάρη στην Τέχνη, έχω ζήσει μια καταπληκτική ζωή, αλλά πάντα θα είμαι εκείνος ο μικρός Θεσσαλονικιός που έπαιζε με ολοκάθαρα φρεσκοσιδερωμένα ρούχα στις αλάνες και πηδούσε από τη μία πολυκατοικία στην άλλη. Γεννήθηκα μέσα στα ακίνητα του πατέρα μου, και αν ξεχνούσα την καταγωγή μου, δε θα γινόμουν ποτέ αυτός που είμαι τώρα, ένας αυτοδίδακτος στις τέχνες, τις γλώσσες και τα γράμματα που πλέει να βγει από την επαρχιώτικη υπόσταση… κάθε λεπτό, ακόμα και μέσα στην πιο μικρή γκαλερί, αισθάνομαι την έλλειψη νομιμοποίησής μου στα περιβάλλοντα που με έφεραν οι σπουδές και η δουλειά μου, στους διαδρόμους των Πανεπιστημίων, των Υπουργείων, των Κοινοβουλίων, της Όπερας του Παρισιού ή του Κόβεντ Γκάρντεν, των εργαστηρίων μεγάλων ζωγράφων, των σαλονιών σπουδαίων συνθετών. Καταλαβαίνω αυτό που έλεγε η Σιμόν ντε Μποβουάρ πως έχει εξαπατηθεί, παρότι είχε ζήσει μια ζωή μοναδική… ως εξαπατηθείς λοιπόν δε νομιμοποιούμαι να επηρεάσω κανέναν, αφού δεν έχω καταφέρει να επηρεάσω ούτε εμένα τον ίδιο! Έτσι, στη συλλεκτική μου πορεία έχω κινηθεί από τους old masters έως τους πιο αφαιρετικούς ζωγράφους σύγχρονης τέχνης. Η μόνη σταθερή προτίμησή μου είναι ο Mario Prassinos, του οποίου πρόσφατα και εγκαινίασα το Μουσείο στην Αθήνα, ο οποίος όμως ήταν παγκοσμίως δοξασμένος δεκαετίες πριν τον ανακαλύψω εγώ στο Παρίσι.

• Εκτιμάτε ότι οι κρατικοί φορείς του πολιτισμού ενισχύουν το έργο σας; 
  

Οι κρατικοί φορείς της Ελλάδας είναι δυστυχώς απόντες από τον Πολιτισμό τα τελευταία χρόνια και αυτό καταδεικνύεται από μια απλή αντιπαραβολή του έργου τους με το έργο των πολιτιστικών κρατικών φορέων άλλων χωρών. Ωστόσο αυτή η απουσία δεν πιστεύω πως είναι απαραίτητα κάτι κακό, καθώς έχω την άποψη πως κάθε δημιουργία τίθεται σε κίνδυνο από τη στιγμή που βάζει κανείς στον ορίζοντα την ιδέα του κέρδους… κάτι που ισχύει ακόμα και στην περίπτωση της κρατικής χρηματοδότησης, αφού προϋπόθεσή της της είναι η μορφοποίηση πολιτών σύμφωνα με μια συγκεκριμένη οπτική του καλού πολίτη – όλα τα έργα Τέχνης που υποστηρίζονται από το Κράτος είναι έργα που πρέπει να υπηρετούν αυτή την ιδέα. Από την άλλη πλευρά, των ιδιωτικών δομών, αυτό που λαμβάνεται πρώτα υπόψη, είναι η απόδοση, η κερδοφορία, κάτι που προϋποθέτει ένα πράγμα που θεωρώ ατιμωτικό: να επιδιώκει να αρέσει. Από τη στιγμή που επιδιώκει ένας δημιουργός να αρέσει απομακρύνεται από την ελευθερία. Λόγω επομένως της κρατικής χρηματοδότησης, είχα την απόλυτη ελευθερία να δημιουργήσω κάτι, έναν χώρο αφιερωμένο σε έναν ζωγράφο, το Mario Prassinos, που έχει φύγει από τη ζωή πριν από 35 χρόνια και είχε δραστηριοποιηθεί αποκλειστικά στο εξωτερικό.

• Η οικονομική κρίση επηρεάζει τη συλλεκτική σας δραστηριότητα; Πώς χρηματοδοτείτε τη συλλογή σας;  

Η οικονομική κρίση ενίσχυσε τη συλλεκτική μου δραστηριότητα. Σε μια περίοδο ξαφνικών και σε αργή κίνηση οικονομικών ή κοινωνικών κρίσεων και καταστροφών ποτέ δεν ξέρουμε τι θα φέρει η ζωή… ωστόσο η παράσταση πρέπει να συνεχιστεί… αν τελειώσουν όλα, ας τελειώσουν όμορφα… για το λόγο αυτό και με χρήματα από τη δικηγορία αγόραζα συνεχώς έργα τέχνης κατά την περίοδο της κρίσης.

• Ποια είναι η εικόνα του κόσμου για έναν συλλέκτη; 
  

Πολύχρωμη… ένας αληθινός συλλέκτης, ένας εραστής της Τέχνης, είναι ένας ωραίος άνθρωπος, αφού δεν τον ενδιαφέρει αν το έργο που του αρέσει έχει δημιουργηθεί από Αφρικανό, Εσκιμώο ή Πακιστανό, από ψυχικά ταλαιπωρημένο, αριστοκράτη ή ρακένδυτο. Ένας αληθινός συλλέκτης αποζητά την ανάσταση του ωραίου, σε αντίθεση με έναν επενδυτή της Τέχνης, ο οποίος επιδιώκει μια ανάταση, ξεχνώντας πως ό,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει…

Last modified: 25/02/2022