Σπυριδούλα Πολίτη: Μέσα στην ιδιότητα της αχρηστίας, βρίσκω νοήματα, ελευθερία σκέψης και κίνησης

«Οι σβησμένες σκιές των περασμένων ζουν μέσα μας με πλήθος μορφές: είναι οι κλίσεις μας, είναι οι τροπές της μοίρας μας, το αίμα που σφυροκοπάει κι η αιώνια χειρονομία που ανεβαίνει από τα βάθη των καιρών*…», με υλικά πολύχρωμα, παρά τους καιρούς που πέρασαν, η Σπυριδούλα Πολίτη μας καλωσορίζει στο εργαστήριο της.Στη γωνιά απέναντι ρούχα σε κρεμάστρες, αφημένα σε καρέκλες, καρφωμένα στον τοίχο.
«Η μητέρα μου ήταν μοδίστρα. Ίσως εκεί να οφείλεται και η εξοικείωση με το πανί, με το ρούχο». Βέβαια η καλλιτέχνιδα δεν καταπιάνεται με ρούχα και υφάσματα καινούργια. Χρόνια τώρα ανακατώνει ντουλάπες και πατάρια και μας μυεί σε ένα κόσμο που κάποτε ήταν αποκλειστικά δικός της. Στα προικιά της, στα ρούχα της, στην ταυτότητα της, στα υλικά που δουλεύει.
Η πρώτη ύλη μπορεί να έρχεται από το παρελθόν, αλλά δεν είναι απλά μνήμες, δεν είναι ιστορήσεις και στοχασμοί. Τα πανιά και τα ρούχα της Σπυριδούλας Πολίτη, αποκτούν μια καινούργια υπόσταση, γίνονται πρώτη ύλη για να μας δώσει κάτι καινούργιο.

Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,
κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια. Τίποτε
το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές
δεν έχουν κατ’ εμέ τα κομματάκια αυτά
από υαλί χρωματιστό. Μοιάζουνε τουναντίον
σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή
κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.
Ο Καβάφης δίνει περίλαμπρη αξία στα παλιά γυάλινα θραύσματα που αποκτούν αυτοκρατορική αίγλη και σημασία καθώς στολίζουν το στέμμα του πάμπτωχου Ιωάννη Κατακουζηνού και της Ειρήνης Aνδρονίκου Aσάν. Έτσι και για τη  Σπυριδούλα Πολίτη τίποτε το ταπεινό και αναξιοπρεπές δεν έχουν αυτά τα κομμάτια από πανιά, μάλιστα μπορεί να είναι μια διαμαρτυρία για όσα θλιβερά βιώνει τούτος ο τόπος σήμερα∙ «(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ’ η πτώχεια)» διευκρινίζει ο Καβάφης στο ποίημα «από υαλί χρωματιστό». Τέτοια σύμπτωση!…
Στην αίθουσα τέχνης «έκφραση – γιάννα γραμματοπούλου» έχουμε την ευκαιρία να χαρούμε τη νέα δουλειά της Σπυριδούλας Πολίτη. Τίτλος της έκθεσης «Made by Loula in Gr.» που αντικατοπτρίζει όλο το σκεπτικό των έργων αυτών σε μια εποχή δύσκολη, περίεργη και αλλοπρόσαλλη. Η έκθεση συγκροτείται από μια εγκατάσταση στον κάτω χώρο της γκαλερί και ζωγραφικά έργα στην κεντρική αίθουσα. Έργα που κι αυτά έχουν να κάνουν με ρούχα. Μέσα από τα έργα -μερικά υπερμεγέθη- η καλλιτέχνιδα περνά τους δικούς της συμβολισμούς. Αν λέγαμε πως κάθε ρούχο στον τοίχο της «έκφρασης» έχει τη δική του ιστορία δεν θα ήταν υπερβολικό. Σου θυμίζουν χαρακτήρες, ρόλους, ανθρώπους φιλόδοξους και ματαιόδοξους, χαρούμενους και προβληματισμένους.

• Το κάθε ρούχο γίνεται μόνο μία φορά και χαρακτηρίζει (σφραγίζει – φοριέται – συντροφεύει μια συγκεκριμένη περίοδο τον άνθρωπο) συναισθηματική, οικογενειακή, ερωτική, επαγγελματική κ.ο.κ. Από τη σκοπιά αυτή θα μπορούσαμε να  πούμε  ότι η έκθεση αφηγείται την ιστορία της καλλιτέχνιδας; Τη συναισθηματική ιστορία ίσως.

Το έργο μου σε μεγάλο ποσοστό έχει να κάνει με το βίωμα μου.Πολλές φορές προσωπικά αντικείμενα που βρέθηκαν στο εργαστήριό μου, στάθηκαν αφορμή για μια καινούργια ιδέα. Αυτή τη στιγμή συμβαίνει με τα ρούχα μου, παλιότερα με τα σεντόνια της προίκας μου, ακόμα ποιο παλιά με την ταυτότητα μου. Το ένδυμα είναι μάρτυρας του ανθρώπου παρά την απουσία του, δηλώνει την τάξη του, πνευματική, οικονομική καθώς και την αισθητική του. Αυτό που συμβαίνει με κάθε ρούχο μου, που φέρει εκ των πραγμάτων μια ιστορία, είναι ότι με τις επεμβάσεις μου το τροποποιώ, το μεταλλάσσω, με βάση τις βαθύτερες ανάγκες της ψυχής μου, που δεν τις γνωρίζω και που μου αποκαλύπτονται στην πορεία. Αισθάνομαι να είμαι ο διαμεσολαβητής αυτής της μετάβασης της εικόνας και αυτό είναι που με ευχαριστεί. Δεν αφηγούμαι την ιστορία μου, φτιάχνω μια ιστορία με αφορμή την ιστορία μου.

• Το φόρεμα φεύγει από το σώμα και εμφανίζεται στον τοίχο ως έργο τέχνης ή ως μέρος ενός έργου. Μοιάζει με μια τελετουργική διαδικασία. Ο θεατής αναρωτιέται για το κίνητρο του καλλιτέχνη. Βέβαια το κίνητρο του καλλιτέχνη είναι κάτι που πιθανόν δεν αφορά στο θεατή, αλλά κι αυτός πολλές φορές βρίσκεται μπροστά στο έργο με πολλούς προβληματισμούς και αναζητήσεις. 

Πιστεύω πως η τέχνη είναι μια τελετουργία. Όταν έκοψα το γιακά από ένα πουκάμισο, ύστερα τα μανίκια του και στη συνέχεια τα έραψα και τα ένωσα αυτά τα δύο μαζί με το γιακά, δεν μπορώ να εξηγήσω, γιατί το έκανα ή τι σημαίνει ή πως οδηγήθηκα σε αυτή την πράξη. Στη συνέχεια, επέλεξα ένα γιγαντισμό στη φόρμα, που αυτό με τη σειρά του μου έβγαλε  τους τίτλους, με συνέπεια να αλλάζω τη ζωγραφική συνοχή αλληλουχία και να αυτοαναιρούμαι σαρκάζοντας… Θα μπορούσα να πω ότι είναι μια τελετουργική διαδικασία που εξελίσσεται. Το κίνητρο για όλα αυτά που συμβαίνουν στο έργο, το τοποθετώ απέναντι στη δυσαρέσκειά μου με την πραγματικότητα… Οι καλλιτέχνες σήμερα έχουν μεγάλη ελευθερία έκφρασης σε σχέση με το παρελθόν.
Μπορεί το κάθε αντικείμενο να είναι έργο τέχνης, αρκεί να το ορίσει ο καλλιτέχνης. Η τέχνη είναι ένα καταφύγιο για μένα, που πιστεύω ότι προάγει την «αχρηστία», μέσα από την οποία και γεννήθηκε. Μέσα σε αυτή της την ιδιότητα της αχρηστίας, βρίσκω νοήματα, ελευθερία σκέψης και κίνησης. Απελευθερώνομαι.
Στον κατάλογο της έκθεσης η Σπυριδούλα Πολίτη σημειώνει: «Ζωγραφίζω ρούχα ή επεμβαίνω στα ρούχα μου, γιατί μέσα από αυτή τη διαδικασία αισθάνομαι να αποκαλύπτω, να ανακαλύπτω τον εαυτό μου μέσα στην κοινωνία που ζω και συνομιλώ. Το ένδυμα είναι μάρτυρας του ανθρώπου παρά την απουσία του, δηλώνει την τάξη του, πνευματική, οικονομική καθώς και την αισθητική του.
Μου προκύπτει ένας γιγαντισμός της φόρμας με αποτέλεσμα τα ρούχα να έχουν την επιβλητικότητα που τονίζει την πειθαρχία, την αυστηρότητα, την ανωτερότητα. Στη συνέχεια η επιβλητικότητα μέσα από τα υπερμεγέθη ρούχα που ζωγραφίζω, μου δημιούργησε την ανάγκη να βάζω τίτλους στα έργα. Αυτό που μου αρέσει και που με εκφράζει βάζοντας τίτλους είναι ότι αισθάνομαι να τροποποιώ την μέχρι κάποιο σημείο ζωγραφική διάσταση με αντιφατικά μηνύματα, χιούμορ, αυτοσαρκασμό, ειρωνεία. Αισθάνομαι να αλλάζω τη ζωγραφική συνοχή-αλληλουχία και να αυτοαναιρούμαι, σαρκάζοντας καμιά φορά με ένα τίτλο «τη μεγαλειώδη εικόνα». Όσο για τον τίτλο Made by Loula in Gr., θα μπορούσα να πω πως εκφράζει την σημερινή πραγματικότητά μου, στην Ελλάδα που ζω με τα προβλήματα της».

 *R.M.Rilke: «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή      

Last modified: 17/10/2023