Σοφία Δατσέρη: Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της ελληνικής τέχνης

Η Σοφία Δατσέρη δουλεύει με λαδοπαστέλ σε χαρτόνι, χρησιμοποιώντας πολλά και διαφορετικά χρώματα, φροντίζοντας να μην μένει κενό το φόντο της, ενώ προβληματίζεται πάνω στον ιδιαίτερο χαρακτήρα που μπορεί να έχει η ελληνική τέχνη.
Πριν ασχοληθεί με τη ζωγραφική, έκανε γλυπτική σε πέτρα. Το γεγονός αυτό επηρέασε την τεχνική της: απλώνει στρώματα λαδοπαστέλ πάνω στο χαρτί κι έπειτα με ένα μαχαιράκι ξύνει χρώμα από κάποια σημεία ενώ σε άλλα το αφήνει. Γι αυτό και τα έργα φαίνονται να διαθέτουν μία πλαστικότητα.
Το έργο της μπορούμε να το χωρίσουμε σε τρεις κατηγορίες: στα έργα της που είναι εμπνευσμένα από την ελληνική λογοτεχνία (Αναφορά στον Βιζυηνό), σε αυτά όπου αξιοποιεί στοιχεία της μινωϊκής τέχνης (Inside Me) και της ελληνικής λαϊκής τέχνης – με την επίδραση που δέχτηκε από Ανατολή και Δύση – ( Alarm Clock) και, τέλος, σε έργα που απεικονίζουν απλά πράγματα της καθημερινότητας (Το Καπέλο).
Ζωγραφίζοντας την Αναφορά στον Βιζυηνό, δίνει την ατμόσφαιρα των κειμένων ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής λογοτεχνίας: οι παραδόσεις και τα βιώματα της λαϊκής ζωής στην ιδιαίτερη πατρίδα του που διοχετεύεται στα διηγήματά του μεταφέρονται στον καμβά της με έντονα χρώματα και έμφαση στην παραδοσιακή φορεσιά. Το συγκεκριμένο έργο αναφέρεται στο βιβλίο «Το μόνο της ζωής του ταξίδιο» όπου ο ήρωας ήθελε να ταξιδέψει αλλά δεν τα κατάφερε ποτέ. Η ζωγράφος λοιπόν τον «βάζει» να φεύγει επιτέλους πάνω στο άλογο του.
Η ίδια λέει: «η λογοτεχνία μου δίνει έτοιμη μία μυθοπλασία την οποία αποδίδω ζωγραφικά. Πολλές φορές όμως μου αρέσει να συνεχίζω την ιστορία από το σημείο που την άφησε ο συγγραφέας.
Το έργο Ιθάκη για παράδειγμα παρουσιάζει τη συνέχεια του ποιήματος «Ιθάκη» του Καβάφη: ο Καβάφης πάει να βρει τον Οδυσσέα στην Ιθάκη, κάθονται κάτω από μια ελιά και παίζουν σκάκι. Πίσω βλέπουμε το υφαντό της Πηνελόπης που το τέλειωσε πια, και πιο πίσω ένα καράβι (ως υποψία για ένα επόμενο ταξίδι του Οδυσσέα γιατί εγώ δεν πιστεύω ότι γύρισε στην Ιθάκη και δε ξανάφυγε ποτέ!)».
Η Σοφία Δατσέρη εμπνέεται επίσης από μινωικά μοτίβα όπως από τους σφραγιδόλιθους της Φαιστού. Πριν ζωγραφίσει τέτοιου είδους μοτίβα, μελετάει πολύ.
Το αποτέλεσμα μοιάζει σύγχρονο αλλά η βάση της έμπνευσης είναι καθαρά αρχαιοελληνική: «Σε αυτήν την περίπτωση νιώθω ότι λειτουργώ κάπως αταβιστικά, νιώθω δηλαδή πως τα μοτίβα αυτά  τα κουβαλάω μέσα μου και ξεπηδούν ως αρχέγονη μνήμη που με καθοδηγεί. Βέβαια, καθώς τα επεξεργάζομαι προσπαθώ να κάνω τους Έλληνες να τα ξαναδούν με αγάπη».
Όσον αφορά την ελληνική λαϊκή τέχνη που ενσωματώνεται στα έργα της, αποτελεί για τη ζωγράφο πηγή έμπνευσης χάρη στην απόλυτη απουσία επιτήδευσης που τη χαρακτηρίζει η Σοφία Δατσέρη σημειώνει: «Ο λαϊκός καλλιτέχνης δεν ενδιαφερόταν για το αν το ένα τσολιαδάκι του π.χ, ήταν ολόιδιο με το διπλανό του. Του έφτανε που δημιουργούσε απλώς κάτι για να ομορφύνει την καθημερινότητα του. Γι αυτό και όλα τα έργα μου προσπαθώ να είναι «επιμελώς ατημέλητα» από τεχνικής άποψης. Αποφεύγω όμως εντελώς το φολκλόρ στοιχείο».
Τέλος, αυτό που χαρακτηρίζει τη δουλειά της είναι η αποτύπωση του μυστηρίου της καθημερινότητας από την οποία δανείζεται συμβολισμούς. Αντί να ζωγραφίζει ανθρώπους, προτιμά να υποδηλώνεται η παρουσία τους μέσα από τα οικεία πράγματα της καθημερινότητας.
Έτσι συχνά στα έργα της βλέπουμε ένα ρολόι που υποδεικνύει τη φθορά, έναν σκύλο που σημαίνει  μοναξιά, μια πολυθρόνα που μαρτυρά ονειροπόληση. Με επιρροές από την τέχνη που ξεπηδά αυθόρμητα και ανεπιτήδευτα μέσα από το λαό, η τέχνη της αντικατοπτρίζει και συγκεντρώνει όχι μόνο το παρόν, αλλά και το παρελθόν της ομαδικής έκφρασης του καλλιτεχνικού πλούτου της χώρας μας, ενώ παράλληλα μας θυμίζει την «ελληνικότητα», το βασικό χαρακτηριστικό που διαπερνά τις καλλιτεχνικές προσπάθειες της «γενιάς του ΄30».

Last modified: 20/12/2017