Παναγιώτης Γκρίζος: Υπάρχει μια λεπτή γραμμή που χωρίζει το όνειρο από τον εφιάλτη

Μαρία Ξυπολοπούλου

Φιλόλογος – Συντ. Θεμάτων Πολιτισμού

Αριστούχος απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, ο Παναγιώτης Γκρίζος συνεχίζει μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του να δημιουργεί καινούριες σειρές έργων και να σχεδιάζει τα επόμενα βήματα με αισιοδοξία και ενθουσιασμό. Η ενασχόληση του με την τέχνη προέκυψε από πολύ νωρίς καθώς είχε την τύχη να έχει την απαραίτητη στήριξη και ενθάρρυνση από τον περιβάλλον του ώστε να προχωρήσει και να εξελίξει την εικαστική του δουλειά πραγματοποιώντας έτσι το επαγγελματικό του όνειρο. Τα απογεύματα βρίσκουν τον νεαρό καλλιτέχνη στο εργαστήριό του στον Άγιο Ιωάννη όπου μας υποδέχτηκε, να πειραματίζεται με τα υλικά και να αναμετράται καθημερινά με τον καμβά προσπαθώντας να οδηγηθεί σε νέες συνθέσεις.

Πώς αποφάσισες να απομακρυνθείς από την παραστατική ζωγραφική που σήμερα μοιάζει να κερδίζει το ενδιαφέρον σε πολλά επίπεδα;

Μετά από κάποιες ασκήσεις που έκανα πάνω στις διαφάνειες και στις έντονες αραιώσεις χρώματος ανακάλυψα μια διαδικασία με εντελώς διαφορετικούς κανόνες από αυτούς της παραστατικής ζωγραφικής. Βασιζόμενος πολλές φορές στην τύχη και έχοντας πειραματική διάθεση, άρχισα να αφήνω τον εαυτό μου ελεύθερο την ώρα της δημιουργίας με αποτέλεσμα σύντομα να αρχίσουν να προκύπτουν συνθέσεις που με την αραίωση του χρώματος άλλαζαν συνεχώς και εναλλάσσονταν μέχρι να επιλέξω να σταματήσω την διαδικασία αυτή. Με την παραστατική ζωγραφική από κάποια στιγμή και μετά τα συνθετικά στοιχεία αποκτούν το χώρο τους και δεν αλλάζουν δραστικά, πράγμα που με έκανε να χάνω το ενδιαφέρον μου και πολλές φορές να εγκαταλείψω το έργο πριν την ολοκλήρωση του. Σε αυτήν τη διαδικασία τής συνεχούς εναλλαγής και αταξίας, κάθε κίνηση μετράει και έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την σύνθεση. Στην προσπάθεια ελέγχου του «χάους» προκύπτει σχεδόν κάθε φορά κάτι καινούργιο που με κρατάει σε εγρήγορση και με προκαλεί να συνθέσω την ίδια εικόνα περισσότερες από μία φορές. Μετά από αυτή την διαδικασία το έργο πρέπει να στεγνώσει οπότε ουσιαστικά να μεταμορφωθεί για άλλη μια φορά ώστε να φτάσει στην τελική του μορφή, αυτή που βλέπεις και θα δει και σε μια έκθεση ο θεατής. Αυτό το τελικό στάδιο ενός έργου είναι και αυτό που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο ρίσκο. Το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο. Άλλο ένα στοιχείο λοιπόν που δεν υπάρχει από ένα σημείο και έπειτα στην παραστατική ζωγραφική: το στοιχείο της αβεβαιότητας και της ψευδαίσθησης του ελέγχου.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της νέας αυτής σειράς είναι η αλλαγή της χρωματικής παλέτας. Βέβαια, ανατρέχοντας σε ακόμη παλαιότερη δουλειά σου, διαπιστώνουμε ότι το χρώμα σε ενδιέφερε ανέκαθεν, πριν επιλέξεις να παρουσιάσεις το 2014 τη σειρά με τα μαύρα μελάνια.

Στη βάση κάθε μελανιού υπάρχει ένα συμπληρωματικό χρώμα που συνήθως εμφανίζεται με την έντονη αραίωσή του. Ακόμα και στα έργα της πτυχιακής μου εργασίας λόγο της χρήσης διαφόρων τύπων μαύρων μελανιών μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι κάποια έργα τείνουν προς αποχρώσεις της ώχρας και κάποια άλλα προς πιο πρασινωπές ποιότητες. Κατά τη διάρκεια της σπουδής μου στη Σχολή Καλών Τεχνών αντιλήφθηκα πως χρησιμοποιώ το χρώμα περισσότερο σαν εργαλείο σχεδίασης και συνέχισα να ακολουθώ αυτήν τη λογική μέχρι και σήμερα. Στη νέα σειρά αφηρημένων έργων πειραματίστηκα με τη δημιουργία μονοχρωματικών εν μέρει συνθέσεων που μπορούν να σταθούν χωρίς τη χρήση του μαύρου χρώματος ως εργαλείο έντασης.

Άλλοτε αφαιρετικά (σειρά έργων από μελάνι) και άλλοτε φιλοτεχνημένα με περισσότερες λεπτομέρειες, τα μυστηριώδη τοπία αποτελούν τον πυρήνα της δουλειάς σου. Μοιάζουν σαν ψυχογράφημα ενός εσωτερικού κόσμου και λειτουργούν ως κάλεσμα στον θεατή να κοιτάξει και αυτός με τη σειρά του μέσα του.

Νομίζω στη δουλειά μου όλα πηγάζουν από την εσωτερική ανάγκη να δημιουργήσω ένα περιβάλλον. Ένα χώρο που περιβάλει και καμία φορά λόγω της μεγάλης διάστασης καταλήγει ακόμα και να εγκλωβίζει τον θεατή. Η βασική ιδέα είναι να παρέχω ένα μικρόκοσμο, ένα μέρος που κάποιος μπορεί να ξεφύγει για λίγο από την πραγματικότητα και μπορεί να λειτουργήσει για κάποιους σαν ένα ασφαλές μέρος (Safe zone), μια φαντασιακή φούσκα δηλαδή ή και σαν λαβύρινθο με το στοιχείο τής δοκιμασίας που περνάει κάποιος όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα ξένο προς αυτόν περιβάλλον, με κανόνες και συνθήκες που δεν γνωρίζει και δεν έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του να προσαρμοστεί. Η διάδραση αυτή προκύπτει ποικιλόμορφα στο θεατή ανάλογα με τα προσωπικά του βιώματα από αυτό το μεγάλο περιβάλλον της ζωής που εντασσόμαστε όλοι ανεξαιρέτως. Τα έργα με περισσότερη λεπτομέρεια λειτουργούν σαν νότες αφήγησης και συντροφεύουν το θεατή σε αυτή τη διαδρομή προς το εσωτερικό και το φαντασιακό.

Στην τελευταία σειρά έργων που φιλοτεχνείς, ο θεατής μοιάζει να κινείται ανάμεσα σε διφορούμενες εικόνες που άλλοτε παραπέμπουν σ ένα ονειρικό και άλλοτε σ’ ενα εφιαλτικό περιβάλλον. Πρόκειται αναμφίβολα για μια δουλειά ευρηματική με πολλή φαντασία.

Υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή που διαχωρίζει το όνειρο από τον εφιάλτη και συνήθως ως άνθρωποι χρειαζόμαστε αυτούς τους διαχωρισμούς και τις έντονες αντιθέσεις για να διαχειριστούμε πιο ξεκάθαρα της καταστάσεις. Πιστεύω πώς το όνειρο και ο εφιάλτης, όπως και τα περισσότερα δίπολα στην ουσία είναι ενιαία, σαν ένα νόμισμα με δύο πλευρές που εμφανίζονται σαν τελείως διαφορετικές καταστάσεις αλλά τελικά στη βάση τους είναι το ίδιο όπως παραδείγματος χάρη ένα χαμόγελο προσδίδει την εντύπωση της χαράς αλλά την ίδια ακριβώς στιγμή παρουσιάζει την απειλητική παρουσία των κυνοδόντων μας. Στη δουλειά μου εξερευνώ συνθήκες σαν και αυτές.Mία βασική ιδέα που διακατέχει τη ζωγραφική μου είναι αυτή της ζώνης ασφαλείας και του τέλματος. Το πώς το άνετο περιβάλλον που δημιουργούμε για τους εαυτούς μας, μας κάνει τελικά να νιώθουμε ασφαλείς και την ίδια στιγμή μας εγκλωβίζει σαν αδιέξοδο. Ένα περιβάλλον μπορεί να παρουσιάζεται ονειρικό αλλά σε μια πιο κοντινή ανάγνωση μπορεί κάποιος να παρατηρήσει τις ύπουλες ποιότητες του εφιάλτη. Αντίστροφα ένα υπερβολικά ήρεμο έργο μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα έντασης καθώς η απόλυτη ηρεμία ελλοχεύει την άμεση αναστάτωση και αταξία. Αναζητώ να αποδώσω αυτό το χάσμα μεταξύ των πολωμένων άκρων τις αντίληψης μας με εικόνες έτοιμες να κινηθούν ταυτόχρονα και προς τις δύο κατευθύνσεις

Το τελευταίο διάστημα, παράλληλα με την καλλιτεχνική σου πρακτική, δραστηριοποιείσαι και στην εκπαίδευση μέσα από τη διδασκαλία. Θεωρείς πως για να υπάρχουν τόσα εργαστήρια διδασκαλίας τέχνης τελικά η τέχνη είναι έκφραση ή διέξοδος;

Η τέχνη εκτός από διέξοδος είναι και θεραπεία. είναι μία έμφυτη ανάγκη κάθε ανθρώπου που συχνά παραμελείται. Το να δημιουργήσεις σημαίνει να σχεδιάσεις και να ελέγξεις μια κατάσταση, να βάλεις έναν στόχο και να τον ολοκληρώσεις με τον δικό σου τρόπο και σκέψη. Στο σύγχρονο αβέβαιο κόσμο που δεν ξέρεις τί σου ξημερώνει η τέχνη παρέχει ένα χώρο που μπορείς να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου και να έχεις τον απόλυτο έλεγχο καθώς παράγεις κάτι εντελώς προσωπικό με τους δικούς σου όρους και τρόπους ενώ παράλληλα εκφράζεσαι και συνειδητοποιείς πράγματα για τον τρόπο σκέψης σου και τον εαυτό σου.

Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας κάποια από τα μελλοντικά σου σχέδια;

Ιδανικά θα ήθελα εάν μου το επιτρέψουν οι συνθήκες να επιστρέψω σε μεγαλύτερες διαστάσεις αφηρημένων έργων και να δημιουργήσω πάλι «εγκλωβιστικά» έργα παρόμοια σε μέγεθος με αυτά της πτυχιακής μου εργασίας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στην επόμενη σειρά αφηρημένων έργων θα χρησιμοποιώ πλέον μελάνια που έχω παρασκευάσει ο ίδιος καθώς φαίνεται ότι η συγκεκριμένη επιλογή θα συμβάλλει στην εξερεύνηση νέων πλαστικών ποιοτήτων. Τέλος αυτό τον καιρό έχω αρχίσει τα πρώτα βήματα στην κατασκευή μακετών και stop motion animation.