… «μια διαρκής αναζήτηση αυτού που ενυπάρχει πέρα, πριν και μετά από εμάς»
Γράφει η Μαρία Καραχρήστου,
Εικαστικός – Kαλών Τεχνών Φλωρεντίας
Με αφορμή την ατομική έκθεση του Παναγιώτη Βούλγαρη στην FokiaNou Art Space με τίτλο [B6] συζητώ μαζί του για τον τρόπο που λειτουργεί σαν καλλιτέχνης, για τις εσωτερικές, ψυχικές αναζητήσεις καθώς και τις εξωτερικές, οπτικές απεικονίσεις του έργου του. Ενδιαφέρον παρουσιάζει πως η εργαλειοθήκη και οι μέθοδοι μελέτης, είναι το ίδιο το έργο.
-
Μίλησε μου για τη μεθοδολογία, τον τρόπο που κάνεις Τέχνη, τα εργαλεία σου.
Περπατάω και ενώνω σημεία, καταγράφω τα χιλιάδες βήματα, τις διαδρομές και τις αποστάσεις. Χρησιμοποιώ υλικά όπως κλωστές και χαρτοταινίες για να σημάνω στο χώρο με εφήμερες παρεμβάσεις στη φύση και στην πόλη. Ενίοτε δημιουργώ αστερισμούς από διαδρομές και έργα που απλώνονται σε μια έκταση τοπογραφικά όπως έκανα κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο νησάκι του Γκόζο, στη Μάλτα τέτοια εποχή το 2018 ώς resident artist της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Valletta 2018. Χρειάστηκαν 212.524 βήματα για να δημιουργηθεί μια σειρά έργων που συνθέτουν ένα ευρύτερο σύνολο πάνω στο νησί. Μέρος τους είχε τη συμβολή παιδιών από τα σχολεία της περιοχής, ενώ το μεγαλύτερο κομμάτι των παρεμβάσεων έγινε από μένα περπατώντας και ορίζοντας διαδρομές από έργα, για να τα ανακαλύψουν και να τα βιώσουν έπειτα οι κάτοικοι της περιοχής σαν να διαβάζουν ένα χάρτη.
Το 2016 στα χωριά του ορεινού Ρεθύμνου πραγματοποίησα κάτι αντίστοιχο σε μικρότερη όμως κλίμακα. Με άξονα τη Μονή Αρκαδίου, όπου δημιουργήθηκε μια εγκατάσταση προσομοίωση του τοπίου που την περιβάλλει, ανέπτυξα μια σειρά εφήμερων έργων περιμετρικά της. Έγιναν παρεμβάσεις σε ιστορικά αρχοντικά γειτονικών χωριών αλλά και σε στάνες προβάτων, όλα επίσης στα πλαίσια ενός προγράμματος καλλιτεχνικής φιλοξενίας.
Η καταγραφή του αριθμού των βημάτων, των διαδρομών ή και των ωρών που διαρκεί μια εφήμερη παρέμβαση, όπως έγινε τελευταία στο Λυκαβηττό είναι σημαντικό στοιχείο της δουλειάς μου. Κάποιες φορές μια διαδρομή που πραγματοποιώ σε έναν τόπο με την πληροφορία που συλλέγω, μετατρέπεται σε ένα δεύτερο χρόνο σε εγκατάσταση. Για παράδειγμα η «Πλαγιά» που παρουσιάζω στην έκθεση, αποτελείται από 25.500 μέτρα κλωστής και είναι η αποτύπωση των χιλιομέτρων που περπάτησα σε πέντε διαφορετικές μέρες στην πρόσφατη καραντίνα, κάνοντας τις παρεμβάσεις από χαρτοταινία στο Λυκαβηττό.
Κορμοί ελιάς δέχτηκαν τα πρώτα πλέγματα από λευκές κλωστές, που άρχισα να δημιουργώ σαν φωτεινές γραφές αφημένες στο τοπίο. Αγαπώ και με ενδιαφέρουν τα φυτά για αυτό και τα έχω χρησιμοποιήσει σε αρκετά από τα έργα μου. Έτσι όταν δεν δημιουργώ στη φύση προσπαθώ να την φέρω στο εσωτερικό ενός χώρου, εκθεσιακού και μη. Έχω κατά καιρούς δουλέψει με φύλλα άκανθου, ασφόδελους και άλλα αγριολούλουδα, παρκινσόνιες καθώς και διάφορα παχύφυτα. Επίσης σε ορισμένα έργα σημαντική ήταν η συμβολή του κοινού στην πραγμάτωση και εξέλιξή τους, όπως στην εγκατάσταση «Endless Summer» που έγινε το καλοκαίρι του 2019 στο εγκαταλελειμμένο Ξενία της Σερίφου. Οι επισκέπτες της έκθεσης μοιράστηκαν με μολύβι στους τοίχους του κτηρίου τις σκέψεις και τις αναμνήσεις τους, συμπληρώνοντας την αρχική μου παρέμβαση.
Επίσης η ακτίνα συναντάται σε πολλά έργα μου, από τα τελευταία του Λυκαβηττού και αυτά της Μάλτας, μέχρι την εγκατάσταση στο Μοναστήρι των Ουρσουλίνων στην Τήνο το 2017, όπου σχεδόν καιγόμενες από το έντονο φως ακτίνες από μεταξωτή κλωστή, έμπαιναν από τα παράθυρα για να δημιουργήσουν ένα ευρύτερο πλέγμα φωτός στο εσωτερικό του ιστορικού κτηρίου.
Θέλω να φτιάχνω έργα που με ένα τρόπο βάζουν τον άνθρωπο να μετρηθεί και να διαλογιστεί μπροστά σε μια μεγαλύτερη και προϋπάρχουσα δομή. Μπορούν να λογιστούν σαν ταπεινές, τουλάχιστον ως προς τα υλικά και τη ζωή των έργων, απόπειρες αντίληψής, κατανόησης και συμπερίληψης σε αυτή. Ένα βασικό στοιχείο που επίσης τα διακρίνει είναι η σχέση τους με το φως, το αναζητούν, ορίζονται από αυτό και ενίοτε το ορίζουν, το καταγράφουν ή και σβήνουν από αυτό.
Το μέτρημα και το φως, ο βηματισμός και η φύση, η επούλωση και η αποκατάσταση του τοπίου ή ενός κτίσματος, η κλίμακα και η γεωμετρία, το εύθραυστο και προσωρινό στοιχείο των έργων μου συνιστούν μια διαρκή αναζήτηση αυτού που ενυπάρχει πέρα, πριν και μετά από εμάς.
-
Η αρχιτεκτονική, ποια κομμάτια της σου χρησίμευσαν στην παραγωγή του έργου σου, γενικά;
Έχω φτιάξει έργα σε διάφορα είδη κτηρίων, από παλιά μέγαρα και μοναστήρια μέχρι στάνες που με γοητεύουν ιδιαίτερα, μελετώντας την πληροφορία που μου παρέχουν ώστε να ενσωματωθεί στην παραγωγική διαδικασία ενός έργου, το ίδιο μπορεί να γίνει για ένα ευρύτερο δίκτυο κτηρίων ή τοποθεσιών όπου οι παρεμβάσεις μου έρχονται και τις ενώνουν. Όπως ανέφερα και παραπάνω σε πολλές περιπτώσεις λειτουργώ κάπως τοπογραφικά, δημιουργώ πυκνωτές όπου δεν υπάρχουν και ενισχύω υπάρχοντες, φτιάχνω σύνολα και ευρύτερες δομές.
Η πρόσφατη σειρά παρεμβάσεων στο Λυκαβηττό είναι μια τέτοια περίπτωση, ένα σύνολο σημειακών παρεμβάσεων σε αυτή την έκταση πρασίνου στο κέντρο της πόλης, να εξαπλώνεται συνεχώς καταργούμενο, επαναλαμβανόμενο και σε παραλλαγές μέσα σε ένα διάστημα τεσσάρων μηνών.
Με ενδιαφέρουν οι δομές στη φύση, στη πόλη, στα κτήρια, η μελέτη τους, η αποτύπωσή τους, το πώς θα γίνω μέρος τους και αυτές των έργων μου. Επίσης σε περιπτώσεις παλιών και εγκαταλελειμμένων κτηρίων χρησιμοποιώ τα υλικά μου για να επουλώσω αυτό που έχει φθαρεί και να αναπληρώσω ότι έχει οριστικά χαθεί, για το μικρό χρονικό διάστημα ζωής της παρέμβασής μου, όπως το 2012 στις κατεστραμμένες κολώνες του ερειπωμένου κτηρίου του ΙΚΑ στην οδό Πειραιώς. Είναι μια στιγμιαία αρχιτεκτονική χειρονομία αποκατάστασης χωρίς την φιλοδοξία του χρόνου, ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει γενικότερα τμήμα της δουλειάς μου.
-
Στην πρόσφατη έκθεση σου, με ποιόν τρόπο επεξεργάστηκες τα έργα και το χώρο, ποια ήταν η αφορμή για τα έργα;
Την περίοδο της τελευταίας καραντίνας και συγκεκριμένα από το Νοέμβριο του 2020 έως το Φλεβάρη του 2021, πραγματοποίησα μια σειρά εφήμερων παρεμβάσεων στο Λυκαβηττό, όπου λόγω γειτνίασης με το σπίτι μου πήγαινα για να κάνω χρήση του κωδικού Β6, την γνωστή κατ’ εξαίρεση μετακίνηση πολίτη για άσκηση. Αυτός ο κωδικός έγινε η αφορμή για τα συγκεκριμένα έργα, εντέλει τα ονομάτισε όπως και την ατομική μου έκθεση που παρουσίασα στη FokiaNou Art Space.
Στο Λυκαβηττό έχοντας μαζί μου ως μόνο υλικό μια χαρτοταινία, εντόπιζα ένα ή περισσότερα σημεία που με ενδιέφεραν, δημιουργώντας εφήμερα γεωμετρικά έργα, που χρονομετρούσαν τη παραμονή μου στη περιοχή και με το πέρας της, αφαιρούνταν για να οδηγηθούν στην ανακύκλωση.
Η διάρκειά ζωής τους προέκυπτε από τα βήματα και το χρόνο που διέθετα περπατώντας στο Λυκαβηττό ανά μέρα, κάποια έργα έμειναν στη θέσης τους για 45 λεπτά ενώ άλλα για 6 ώρες, που ήταν ο μεγαλύτερος χρόνος που κατέγραψα. Με το κινητό μου γινόταν φωτογραφική καταγραφή και άμεση αναμετάδοση τους μέσω facebook και Instagram, με τη μορφή ιστοριών και δημοσιεύσεων ώστε οι άνθρωποι που βρισκόντουσαν κλεισμένοι στα σπίτια τους, να έχουν πρόσβαση στη δημιουργία νέων έργων στο δημόσιο χώρο εκείνη τη δύσκολη περίοδο.
Επίσης χρήστες του κωδικού Β6 ήρθαν σε απευθείας επαφή με τις παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν εκείνη τη περίοδο στη περιοχή του Λυκαβηττού καθώς περπατούσαν ή έτρεχαν. Για λίγες ώρες αυτά τα έργα οργάνωναν αυτές τις τυχαίες κινήσεις γύρω τους, βρισκόμενα σε διάλογο με τα δέντρα, τους βράχους, τα φυτά και την πόλη στο βάθος, ενώ ανέπτυσσαν μια διαρκή και έντονη σχέση με το φως, ενίοτε το συσσώρευαν κάτω από τα δέντρα και άλλοτε σχεδόν εξαϋλώνονταν από αυτό.
Μια επιλογή από το φωτογραφικό υλικό αυτών των παρεμβάσεων παρουσιάστηκε στην έκθεση με τίτλο [Β6] με την μορφή ενός αιωρούμενου χάρτη. Ο επισκέπτης μπορεί να εισέλθει στο χώρο, σαν να βρίσκεται κάτω από δέντρα, περιβαλλόμενος από τις εικόνες των λιτών γεωμετρικών συνθέσεων από χαρτοταινία σε απαλή κίνηση ενώ ένα φως αναβοσβήνει σαν βηματισμός. Ένα βίντεο μικρής διάρκειας, συνοδεύει τη συγκεκριμένη εγκατάσταση συνεισφέροντας στην όλη εμπειρία και το στοιχείο του ήχου από το Λυκαβηττό.
Μια δεύτερη εγκατάσταση προσομοιάζει μια πλαγιά του λόφου και είναι φτιαγμένη από 25.500 μέτρα κλωστής. Πρόκειται για ένα έργο που καλεί τους ανθρώπους να περπατήσουν κατά μήκος του, να το αγγίξουν και έπειτα να βρούνε ένα καταφύγιο στο εσωτερικό του, όπου τους αποκαλύπτεται μια επιλογή χαρακτηριστικών φυτών του Λυκαβηττού όπως το πεύκο, η μυρτιά, το κυπαρίσσι και η κουτσουπιά. Είναι ένας φωτεινός τόπος περισυλλογής που σε ένα βαθμό μεταφέρει τη δική μου αίσθηση του να βρίσκεσαι και να δημιουργείς στη φύση, να την περπατάς και να τη βιώνεις καταμεσής της πόλης.
Ένα ακόμη βίντεο μεταφέρει τον επισκέπτη στιγμιαία σε μια ημέρα των παρεμβάσεων, αυτή με τη μεγαλύτερη διάρκεια συνεισφέροντας και σε αυτή την εγκατάσταση τους ήχους της φύσης, των πουλιών και των βημάτων μου που έχουν καταγραφεί φτιάχνοντας τα έργα. Κατά διαστήματα εμφανίζεται ο ανησυχητικός ήχος σειρήνων καθώς τα έργα αυτά είχαν φτιαχτεί στη πλευρά του Λυκαβηττού που γειτνιάζει των μεγάλων νοσοκομείων της πόλης. Δυο έντονα αντιθετικές καταστάσεις αλλά πέρα για πέρα πραγματικές, ο Λυκαβηττός ήταν αναπνοή, ανάταση και ελευθερία σε μια περίοδο που αυτά είχαν εκλείψει από την πόλη.
-
Ποια βιβλία θεωρείς σπουδαία και ποια μουσική ακούς όταν δουλεύεις;
Αγαπώ ιδιαίτερα τη λογοτεχνία όποτε θα αναφέρω ένα βιβλίο που με μάγεψε με το πρώτο ανάγνωσμα και έκτοτε επιστρέφω διαρκώς, πρόκειται για το Paradiso του Χοσε Λεσάμα Λίμα. Επίσης ξεχωρίζω το αριστούργημα του Μέλβιλ, τον Μόμπι Ντικ καθώς και τους Υπνοβάτες του Χέρμαν Μπρόχ. Βρίσκω εξόχως απολαυστικό το Γαλάζιο Τετράδιο του Δανιήλ Χάρμς και το Εκουαδόρ, το ταξιδιωτικό ημερολόγιο του Ανρί Μισώ. Ας πούμε πώς θα τα έπαιρνα μαζί μου σε ένα ταξίδι μαζί τα βιβλία των Μαργκερίτ Ντιράς και Βιρτζίνια Γουλφ, ίσως και τον Επικίνδυνο Οίκτο του Τσβάιχ που πρόσφατα ολοκλήρωσα και θέλω να το αρχίσω πάλι, υπέροχο. Ακούω πολύ μουσική, από κλασσική και ambient μέχρι electronica, ο κατάλογος θα ήταν τεράστιος αν έπρεπε να αναφέρω ονόματα. Όμως όταν φτιάχνω έργα έξω συνήθως συγκεντρώνομαι στους ήχους που υπάρχουν εκεί.
-
Δώσε μου ένα καταφύγιο σου και μια απειλή.
Ο Λυκαβηττός στάθηκε ένα πολύτιμο καταφύγιο σε αυτή την πρωτόγνωρη περίοδο της πανδημίας με τους περιορισμούς και τις δυσκολίες που επέφερε. Έγινε ο τόπος όπου συνέχισα δημιουργικά να υπάρχω, σε ένα απέραντο και πανέμορφο πεδίο δράσης που ξυπνώντας κάθε πρωί αδημονούσα να το επισκεφτώ με μια χαρτοταινία και το κινητό στη τσέπη. Μια απειλή βιώσαμε έντονα όλοι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο που άλλαξε δραματικά η ζωή μας λόγω της πανδημίας και ελπίζω σταδιακά να την αφήσουμε αμετάκλητα πίσω μας.
Last modified: 05/11/2021