Νικόλαος Παπαγεωργίου: To συλλέγειν είναι δραστηριότητα  μοναχική

 … όμως είναι μια δραστηριότητα ευγενής που αξίζει να δοκιμάσει κανείς να ζήσει ως εμπειρία

• Πότε ξεκινήσατε τη συλλογή σας; Ποιο ήταν το πρώτο σας απόκτημα; Στην οικογένειά σας υπήρχαν συλλέκτες; 

Δεν μπορώ να αναφερθώ σε συγκεκριμένο χρόνο που ξεκίνησα την συλλογή. Θα έλεγα ότι αυτό έγινε σταδιακά. Άρχισα πάντως να παρακολουθώ τον χώρο της τέχνης το 1995, με την ολοκλήρωση της κατασκευής του σπιτιού μου στην Βουλιαγμένη, σκεπτόμενος όχι την συλλογή έργων τέχνης αλλά την διακόσμηση του νεόκτιστου σπιτιού. Ήταν μια σκέψη κοινή με την σύζυγο μου Ευγενία, η οποία συνεργάζεται και παρακολουθεί την συλλογή, μάλιστα έδειξε την προτίμηση της στα πρώτα δύο έργα. Ένα τοπίο του Μανώλη Χάρου και μία νεκρή φύση του Αντώνη Απέργη. Μεγάλα έργα και τα δύο, διαστάσεων 110*120 εκ. με λάδια σε καμβά.
Η οικογένεια μου με καταγωγή από ορεινό χωριό των Ιωαννίνων δεν είχαν ενδιαφέροντα σχετικά με την τέχνη. Υπήρχε όμως τέχνη πάντοτε σε όλες τις φάσεις της ζωής μου. Παιδί έβλεπα την μία μου αδελφή να ζωγραφίζει συνεχώς. Ακόμη και σήμερα ζωγραφίζει, ερασιτεχνικά, πολύ όμορφα κάδρα. Στις παιδικές, εφηβικές και νεανικές παρέες πάντοτε υπήρχε ένας «ζωγράφος», κάποιος μάλιστα έγινε και πολύ καλός επαγγελματίας ζωγράφος.

•  Ποιο ήταν το κίνητρο που σας έκανε συλλέκτη: η αγάπη για την τέχνη, το είδατε σαν επένδυση, ξεκίνησε ως χόμπι; 

Νομίζω ότι σε κάποιο βαθμό υπήρχαν μέσα μου με κάποιο τρόπο και η αγάπη για την τέχνη και η σκέψη για επένδυση και η ενασχόληση με την τέχνη ως χόμπυ. Αν η αρχή έγινε  αρχή έγινε για να «φτιάξω» τους χώρους του σπιτιού. Θα έλεγα ότι δεύτερη σκέψη ήταν η επένδυση.
Τα έργα τέχνης είναι αξίες στις οποίες μπορεί κανείς να επενδύσει με την προσδοκία μελλοντικών κερδών. Είναι μία σκέψη στην οποία συνήθως σε σπρώχνει όλο το εμπορικό σύστημα της τέχνης (γκαλερίστες, δημοπράτες, ιστορικοί τέχνης, δημοσιογράφοι του χώρου, μερικές φορές και καλλιτέχνες κ.λ.π.). Έτσι μπορούν να δικαιολογήσουν ευκολότερα υψηλές τιμές. Η σκέψη της επένδυσης τότε ήταν αρκετά ανώριμη. Και αυτό γιατί η επένδυση στην τέχνη πέραν της γνώσης στην ίδια την τέχνη χρειάζεται και καλή γνώση του εμπορικού συστήματος ώστε να μπορείς να αποφύγεις τις σχετικές κακοτοπιές ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται να ελέγξεις και το πάθος που συνοδεύει πάντα την δραστηριότητα του συλλέγειν. Το θέμα της επένδυσης  έπαψα να το θεωρώ πρωτεύον σχετικά νωρίς με την έννοια της απόκτησης κέρδους, διατήρησα όμως κάποιες σκέψεις επενδυτικού χαρακτήρα. Προσπαθώ τα έργα της συλλογής να είναι αρκετά ποιοτικά, ώστε να μην απαξιώνονται σε βάθος χρόνου. Έτσι σιγά σιγά συμφιλιώθηκα με την ιδέα ότι έπρεπε κατά κανόνα να απομυθοποιήσω την έννοια της οικονομικής ευκαιρίας υπέρ της έννοιας του ποιοτικού έργου Αυτό διατηρεί την οικονομική αξία της συλλογής και μου δίνει την δυνατότητα στις σπάνιες περιπτώσεις που έργα του παρελθόντος δεν με εκπροσωπούν πλέον να μπορώ με την αξία τους να χρηματοδοτήσω τις νέες μου επιλογές.
Είμαι διπλωματούχος Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ.  Σαν επαγγελματίας εργάσθηκα για δεκαετίες ως τεχνικός σε βιομηχανίες, στον ενεργειακό χώρο αλλά και ιδιωτικά στον χώρο των οικοδομικών κατασκευών. Ο χώρος της τέχνης έκλεινε πάντα την πόρτα στις συσκέψεις, τις μελέτες, τις εξισώσεις, τα υλικά και τις κατασκευές και άνοιγε την πόρτα ενός άλλου κόσμου, συμπληρωματικού της καθημερινότητας μου. Έζησα μια επιτυχημένη επαγγελματική ζωή. Η ενασχόληση με την τέχνη μου έδωσε ποιότητα στην υπόλοιπη ζωή μου. Έτσι είδα την δραστηριότητα και σαν χόμπυ.
Όταν είχα ήδη αρκετές εμπειρίες και έργα σκέφτηκα ότι ήταν σκόπιμο με αυτήν δραστηριότητα να δημιουργήσω ένα ενιαίο σύνολο. Μια συλλογή.

•  Ποια είναι η σχέση σας με τους καλλιτέχνες; Αναπτύσσετε σχέση με τον καλλιτέχνη του οποίου το έργο θαυμάζετε ή μένετε σε μια αυστηρά επαγγελματική σχέση; 

Γνωρίζω σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες, έργα των οποίων έχω στην συλλογή μου. Με όλους έχω καλές σχέσεις και αρκετούς από αυτούς, κυρίως αυτούς που έχω δείξει ιδιαίτερη προτίμηση στα έργα τους, διατηρώ και φιλικές σχέσεις. Αυτό που με ευχαριστεί είναι ότι οι σχέσεις μας είναι ειλικρινείς εκατέρωθεν, χωρίς υστεροβουλία. Εκτιμούν την προτίμηση μου στην τέχνη, την δουλειά τους και στο πρόσωπό τους και τους εκτιμώ για την προσφορά τους στον πολιτισμό και την χαρά που μου δίνουν με την δουλειά τους καθημερινά. Με ενδιαφέρει να γνωρίζω την καλλιτεχνική τους πορεία όχι μόνον για επιβεβαίωση των επιλογών μου αλλά και, κυρίως, για τους ίδιους.

•  Πως επιλέγετε τα έργα: σας επηρεάζει αν είναι Έλληνες ή ξένοι, άντρες ή γυναίκες, ή αν είναι μαθητές κάποιων συγκεκριμένων καθηγητών της ΑΣΚΤ; 

Ο χώρος της τέχνης είναι απέραντος, έτσι μοιραία υποχρεώνεσαι να βάλεις κάποιους περιορισμούς ώστε να έχεις περισσότερες πιθανότητες να κάνεις καλύτερα αυτό που επιλέγεις. Η συλλογή μου αποτελείται αποκλειστικά από έργα σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων. Βέβαια στα τόσα χρόνια της ενασχόλησης μου με την συλλογή αρκετοί πλέον, φίλοι ζωγράφοι, είναι μαζί μας μόνο με το έργο τους, χωρίς την φυσική τους παρουσία. Κατά καιρούς τους τιμούμε με την υπόμνηση της προσφοράς τους.
Για τους καθηγητές αυτό που ενδιαφέρει γενικά είναι πόσο καλοί δάσκαλοι είναι και όχι, βέβαια, τυχόν επιρροή από το έργο τους. Κάποια επιρροή ασφαλώς θα υπάρχει αλλά δεν θα πρέπει να είναι εμφανώς αναγνωρίσιμη. Σε μια τέτοια περίπτωση μάλλον αρνητικά θα το έβλεπα. Κατά κανόνα το θέμα αυτό δεν με απασχολεί και δεν το λαμβάνω υπ’ όψη μου.  Το θέμα των ξένων ζωγράφων με απασχολεί μόνον για γενική ενημέρωση.

•  Πώς ενημερώνεστε: από κάποιον ιστορικό τέχνης – σύμβουλό σας, από τις γκαλερί, από τις μεγάλες foires; Από που αγοράζετε τα έργα: από γκαλερί, από τα ατελιέ των ζωγράφων; Με ποιά συχνότητα αγοράζετε; 

Γνωρίζω αρκετούς ιστορικούς τέχνης, διαβάζω συχνά τα κείμενα τους, αλλά κανένα δεν έχω ως σύμβουλο. Δεν είχα ποτέ. Ίσως η σταδιακή μου ενασχόληση με τον χώρο, με περιορισμένο χρόνο τα πρώτα χρόνια δεν δημιούργησε τις προϋποθέσεις για γνωριμία που να δικαιολογεί τέτοια σχέση. Δεν ξέρω, βέβαια, αν βοηθούσε, με την έννοια ότι αυτό που έχει δημιουργηθεί με εκπροσωπεί απόλυτα σήμερα.
Παρακολουθώ το πρόγραμμα των γκαλερί και τις επισκέπτομαι τακτικά, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που έχω περισσότερο χρόνο στην διάθεσή μου Δεν παρακολουθώ με ιδιαίτερη συνέπεια τις μεγάλες foires, αλλά παρακολουθώ σχετική αρθρογραφία.
Αγοράζω έργα που με ενδιαφέρουν όπου είναι διαθέσιμα. Θα έλεγα ότι έμφαση δίνω κυρίως στις γκαλερί και τις δημοπρασίες. Είναι δύσκολο να μιλήσεις για συχνότητα αφού αυτό εξαρτάται από τα διατιθέμενα έργα και τι οικονομικές δυνατότητες της εποχής.

• Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα ο συλλέκτης έχει την αξία που του πρέπει ως άνθρωπος που προάγει τον πολιτισμό στη χώρα του; Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος σας στην εικαστική σκηνή: έχετε επηρεάσει κάποιες τάσεις; 

Θεωρώ ότι η δραστηριότητα του συλλέγειν είναι δραστηριότητα κατά βάση μοναχική. Ο συλλέκτης, εκπροσωπώντας τον εαυτό του, δημιουργεί την συλλογή που τον εκπροσωπεί. Δεν ξέρω πόσο ενδιαφέρουσα μπορεί να είναι σε τρίτους, ιδιαίτερα σε σημείο να τους επηρεάσει. Θα έλεγα πάντως ότι είναι μια δραστηριότητα ευγενής που αξίζει να δοκιμάσει κανείς να ζήσει ως εμπειρία.
Η επιρροή τάσεων στον χώρο της τέχνης απαιτεί ένα σημαντικό μέγεθος ώστε να έχει αξιόλογο αποτέλεσμα. Από την άλλη μεριά είμαι σίγουρος ότι πολλοί γνωστοί θα λάβουν υπ’ όψη τους μια επιλογή μου και ίσως ρίξουν και μια δεύτερη ματιά.

•  Εκτιμάτε ότι οι κρατικοί φορείς του πολιτισμού ενισχύουν το έργο σας; 

Πιστεύω ότι στον χώρο της πολιτικής και των κρατικών φορέων πολιτισμού σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την δραστηριότητα του συλλέγειν. Ένα υποστηρικτικό θεσμικό πλαίσιο θα ήταν χρήσιμο αλλά, κατά την γνώμη μου, έτσι όπως είναι η κατάσταση στον χώρο της τέχνης υπάρχουν πολλές άλλες προτεραιότητες  με τις οποίες πρέπει να ασχοληθούν και προβλήματα να επιλύσουν, στην Εκπαίδευση, στους θεσμικούς χώρους, στην αγορά. Πιστεύω ότι με την επίλυση αυτών των θεμάτων θα διευκολυνθεί και η λειτουργία του συλλέκτη. Κατά τα λοιπά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον τους είναι στην παραλαβή δωρεών.

•  Η οικονομική κρίση επηρεάζει τη συλλεκτική σας δραστηριότητα; Πως χρηματοδοτείτε τη συλλογή σας; 

Κάθε κρίση επηρεάζει σχεδόν το σύνολο των δραστηριοτήτων ιδιαίτερα των οικονομικών. Την τρέχουσα περίοδο ζούμε σε κρίση διαρκείας, που μεταλλάσσεται αλλά κρατάει πάντα το στοιχείο της οικονομικής κρίσης. Είναι νομίζω, σαφές ότι επηρεάζει το σύνολο των δραστηριοτήτων και τις προτεραιότητες μας με συνέπεια συχνά να μην προβαίνουμε σε ενέργειες που με άλλες συνθήκες θα κάναμε. Από την άλλη μεριά κάθε κρίση έχει ευκαιρίες που χρηματοδοτούνται ανάλογα με τις δυνατότητες της εποχής

•  Ποια είναι η εικόνα του κόσμου για έναν συλλέκτη; 

Συμβαίνει πολλές φορές ο συλλέκτης να επικρίνεται για την ανάλωση πόρων σε είδη που πολλοί δεν θεωρούν αναγκαία. Μια πρόχειρη θεώρηση από ανθρώπους που χρειάζονται στην ουσία περισσότερη ομορφιά και πνευματικότητα στην ζωή τους, περισσότερη τέχνη. Δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο πρέπει να μας επηρεάζει. Την τελεσίδικη εικόνα για ένα συλλέκτη, πάντως, δίνει η συλλογή του και φαίνεται όταν αυτή βγαίνει στην επιφάνεια, όταν εκτίθεται.

— Αρχική εικόνα: Οι συλλέκτες Νίκος και η Ευγενία Παπαγεωργίου σε ένα έργο του Νίκου Λαγού που ανήκει στη συλλογή τους. Το έργο εκτέθηκε στη γκαλερί Ζουμπουλάκη. Φωτογραφία Νίκος Λαγός  

Last modified: 30/03/2022