Νίκος Κρανάκης: Αν είσαι ειλικρινής ο θεατής το αντιλαμβάνεται αμέσως

« Όταν δημιουργώ καθαρίζω το μυαλό από όλες τις πληροφορίες και το αφήνω να οδηγήσει το χέρι μου αποστασιοποιημένος από οτιδήποτε. Μονό έτσι θεωρώ αποκτάς προσωπική γραφή. Παρουσίασε τον εαυτό σου στο κοινό. Αν είσαι ειλικρινής θα το καταλάβει». Ο Νίκος Κρανάκης μιλά για την τελευταία του έκθεση στην αίθουσα τέχνης ena.

• Ονομάζεις την έκθεσή σου «Έρημα Τοπία». Τι συμβολίζει για σένα το τοπίο; Ποια η σχέση σου με τη φύση με την οποία έχεις ασχοληθεί και στο παρελθόν με διαφορετικό τρόπο;

Έχω αναφερθεί και στο παρελθόν στην σχέση του θεατή με το τοπίο και το παραθέτω όπως το είχα γράψει.
«Ο περιβάλλον χώρος, ο τόπος και ο χρόνος απορροφούν και αποτυπώνουν την ψυχική διάθεση της τελευταίας στιγμής του θεατή και σταδιακά αποδομώντας τον και απαλλάσσοντάς τον από τη θωριά του μυαλού και της λογικής τον παροτρύνει να κοιτάξει τον κόσμο γύρω του με τα μάτια της ψυχής. Επηρεάζει το συναίσθημα του θεατή, φέρνοντας στο προσκήνιο βιώματα και μνήμες καλά κρυμμένες. Τον προτρέπει να κοιτάξει προς το φως σε μια αδιόρατη αλλά συνεχή κίνηση, να παίξει μαζί του και να δει έναν κόσμο όχι όπως είναι αλλά όπως θα ήθελε να είναι. Άλλωστε, κλείνοντας ερμητικά τα μάτια αυτό που μένει, τι άλλο είναι από το φως της τελευταίας θωριάς».
Το τοπίο με την ευρύτερη έννοια δεν είναι ο αυτοσκοπός όταν δημιουργώ αλλά το μέσον που θα προκαλέσει στο θεατή ένα ψυχικό σκίρτημα, μια έκρηξη συναισθημάτων, ανεξάρτητα αν αυτά είναι θετικά ή αρνητικά.
Θεματικά θα μπορούσε να είναι και οτιδήποτε άλλο, αρκεί να καταφέρω να τον ενθαρρύνω να συμμετάσχει. Έτσι θεωρώ ότι εκπληρώνει και τον σκοπό του το δημιούργημα.
Η ανθρώπινη απουσία από το τοπίο είναι εμφανής και αναγκαία. Ο θεατής βρίσκεται εκτός και απέναντί του προκαλώντας τον να συμπληρώσει ο ίδιος την αφαιρετική διάθεση του σχεδίου, δημιουργώντας – συντάσσοντας ο ίδιος έναν χωροχρόνο που αντανακλά την προσωπικότητά του, τις μνήμες και τη διάθεση της στιγμής.
Σε συσχετισμό με μια παλαιότερη σειρά έργων τις «Αντανακλάσεις», στην τωρινή ομολογώ ότι είμαι λιγότερο αφαιρετικός. Η αιτία έγκειται στο γεγονός ότι εσφαλμένα πίστευα ότι η «ματιά» του μέσου θεατή είναι περισσότερο εκπαιδευμένη. Έτσι θέλησα να τον πλησιάσω εγώ.

• Τα μεγάλα σου έργα πραγματικά εντυπωσιάζουν το θεατή και μαρτυρούν πάντα την πολύ προσωπική και αναγνωρίσιμη γραφή σου. Μίλησέ μας λίγο για την τεχνική σου.

Ο εντυπωσιασμός όπως αναφέρεις πιθανόν οφείλεται στο μέγεθος και στη χρωματική ή σχεδιαστική αρτιότητα από τεχνικής άποψης. Μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δεν μπορώ να διακρίνω.
Το ζητούμενο όμως δεν είναι αυτό. Η πρώτη εντύπωση θα περάσει… το έργο μπορεί να μείνει ανεξίτηλο στο χρόνο; Θέλεις να το κοιτάς ξανά και ξανά;
Η τεχνική συμβάλει σε ένα ποσοστό και ελευθερώνει τον καλλιτέχνη κάνοντας τον ικανό να μεταφέρει στο θεατή ακριβώς αυτό που θέλει χωρίς συμβιβασμούς. Χρειάζονται όμως και άλλα πράγματα: Προσωπικότητα, ιδέες, προτάσεις, ανησυχίες, ψυχική και συναισθηματική καλλιέργεια, πείρα βεβαίως και το κυριότερο άποψη.
Προσωπικά δεν κάνω Τέχνη για την Τέχνη όπως πολλοί αναφέρουν και είναι ταγμένοι σ΄ αυτήν. Κάνω τέχνη για τον εαυτό μου. Είναι το κύριο μέσο που χρησιμοποιώ για να εκφράζομαι. Είναι τρόπος ζωής, είναι οξυγόνο. Την άποψη μου για κάθε τι, την εκφράζω μέσα απ΄ αυτήν. Αν η τέχνη έχει να κερδίσει έμμεσα κάτι από εμένα ας το εξετάσουν άλλοι.
Δεν υπάρχει παρθενογένεση. Όλοι έχουμε ερευνήσει παλαιότερους καλλιτέχνες με σημαντικό έργο που έχει επηρεάσει γενιές καλλιτεχνών. Αυτό που με απασχολούσε πάντα ήταν οπτική τους, η πρωτοπορία  και ο τρόπος που σκέφτονταν και αντιλαμβάνονταν τον κόσμο γύρο τους. Με ταύτιση άλλα και με άρνηση πολλές φορές για της απόψεις τους ήθελα πάντα να κρυφτώ στο μυαλό τους και όχι να αντικαταστήσω το χέρι τους. Το να επαναλάβεις ό,τι απέκτησες από τη σοφία τους δεν έχει νόημα. Δεν έχει άξια, θα είναι ξένο.
Έτσι όταν δημιουργώ καθαρίζω το μυαλό από όλες τις πληροφορίες και το αφήνω να οδηγήσει το χέρι μου αποστασιοποιημένος από οτιδήποτε. Μονό έτσι θεωρώ αποκτάς προσωπική γραφή. Παρουσίασε τον εαυτό σου στο κοινό. Αν είσαι ειλικρινής θα το καταλάβει.

• Πώς επέλεξες τους τίτλους των έργων;

Οι περισσότεροι τίτλοι προϋπήρχαν των έργων. Είχα προσχεδιάσει τι θέλω να παρουσιάσω. Από τον γενέθλιο τόπο στα πρώτα χρόνια και σιγά – σιγά απομακρυνόμενος παρατηρώ και καταγράφω τη φύση σε κάθε ευκαιρία. Όχι το φυσικό κάλλος και τις εποχικές εκδοχές της, άλλα τα συναισθήματα που μου έδινε η κάθε στιγμή παρατηρώντας την.
Το συναίσθημα σφραγίζει και αφήνει αναλλοίωτη τη μνήμη του τόπου. Θυμόμαστε μέρη επειδή εκεί περάσαμε όμορφα ή το αντίθετο.
Η επιλογή της χρωματικής γκάμας, κυρίως άλλα και της χειρονομίας, συμβάλει σημαντικά στον προσδιορισμό γεωγραφικά του κάθε τόπου. Έτσι παίρνουμε μια «Πρωινή Ανάσα» και ξεκινάμε το ταξίδι από τις εύκρατες περιοχές με τις «Ρίζες της Γης» ταξιδεύοντας μέσα από «Τα Κανάλια που ενώνουν» και προσπερνώντας το «Σκουριασμένο Ακρωτήρι» που ο άνθρωπος άφησε στη λήθη, ιχνηλατούμε το κρυφό μονοπάτι πάνω στο «Σκληρό βράχο» φτάνοντας στην απόκοσμη «Βόρεια και Νότια πύλη» αναζητώντας το «Τέλος του κόσμου». Είναι σημαντικό εδώ να αναφέρω και το στοιχείο του νερού που υπάρχει σε όλα τα έργα. Είναι ο λόγος που υπάρχουμε.

• Τα έργα σου διαθέτουν ένα μυστήριο. Αυτό το μυστήριο πιστεύεις ότι υπάρχει στη φύση ή είναι κάτι που θέλεις εσύ να της αποδώσεις;

Η έλλειψη ανθρώπινης παρουσίας ή δραστηριότητας μέσα στα έργα μπορεί να δημιουργεί αυτήν την μυστηριακή – μυστικιστική  εντύπωση. Προϋπάρχει του ανθρώπου και ίσως δεν είναι πάντα ευδιάκριτος ο τρόπος που λειτουργεί, μεταλλάσσεται και επιβιώνει. Την προκαλούμε θέτοντάς της λάθος ερωτήσεις γι΄ αυτό και παίρνουμε λάθος απαντήσεις. Όταν συμφιλιωθείς μαζί της και στωικά προσπαθήσεις να καταλάβεις πως λειτουργεί και συνυπάρξεις το μυστήριο λύνεται.

• Τι πιστεύεις ότι είναι αυτό που θα συγκινήσει τελικά το θεατή σε αυτήν τη δουλειά σου; Σε ποιο κοινό απευθύνεσαι;

Το ανέφερα και στην αρχή. Συμμετοχή του θεατή ζητά συνειδητά το κάθε έργο για να ολοκληρωθεί με τη δική του προσωπική πινελιά. Να ακολουθήσει την διαδρομή του καλλιτέχνη, να συμπληρώσει τα κενά της αφαιρετικής του ματιάς και να ανακαλύψει σταδιακά έναν αέναο κόσμο που περιστρέφεται γύρω μας. Δεν απευθύνομαι σε συγκεκριμένο κοινό. Αν αγαπάς αυτό που βλέπεις, το ζεις.

• Η Ίρις Κρητικού, στο κείμενο του καταλόγου που συνοδεύει την έκθεση, αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Ο καλύτερος ίσως τρόπος για να εισχωρήσει κανείς στα μυστικιστικά Έρημα Τοπία του Νίκου Κρανάκη, που ανασκάπτουν ανεξιχνίαστους φυσικούς τόπους και γεννούν συνταρακτικά συναισθήματα, είναι να αφεθεί στην παράλληλη ακρόαση ενός υπέρτατου μουσικού έργου του Γκούσταβ Μάλερ». Ποια η σχέση του έργου σου με την μουσική;

Όλες οι μορφές τέχνης να παρασύρουν τον νου δεν προσπαθούν; Σε μονοπάτια προβληματισμού, στοχασμού, αναζήτησης, άλλα κυρίως ευδαιμονίας. Πολλές φορές συνδράμουν και από κοινού, σε πάνε ακόμη πιο μακριά. Σκέψου τον εαυτό σου να απολαμβάνει ένα ματωμένο ηλιοβασίλεμα και ασυνείδητα να ψελλίζεις ένα μουσικό κομμάτι αγαπημένο. Άθελα σου αναζητάς να φορτίσεις πιο έντονα αυτή την αγαπημένη στιγμή. Πόσοι από εμάς ζωγραφίζουμε ακούγοντας αγαπημένη μουσική και πόσοι τεράστιοι μουσουργοί έγραψαν έργα κοιτώντας έναν πίνακα.

Last modified: 05/11/2018