Νίκος Καναρέλης: Δεν ζούμε σε εποχές που η τέχνη αλλάζει την κοινωνία

Νίκος Καναρέλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Αποφοίτησε από τη σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών το 2004. Το 2010 πραγματοποίησε το μεταπτυχιακό του. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει πραγματοποιήσει τρείς ατομικές εκθέσεις στις gallery Elika και gallery Loraini Alimantiri Gazonrouge, καθώς  έχει πάρει μέρος και σε πολλές ομαδικές.
Συναντήσαμε τον εικαστικό και μιλήσαμε με αφορμή τη δουλειά που παρουσίασε στα πλαίσια της ατομικής του έκθεσης στην Elika Gallery.

Στην πρόσφατη ατομική σας έκθεση με τίτλο «Quiet Life» παρουσιάσατε μια σειρά έργων από μολύβι. Θα ήθελα να μας μιλήσετε λίγο για αυτή την ενότητα καθώς και για τις βασικές ιδέες μέσα από τις οποίες προέκυψε η συγκεκριμένη δουλειά.
Η συγκεκριμένη ενότητα έργων προέκυψε από τα βιώματα και τις γνώσεις που αντλώ από τον προσωπικό μου χώρο. Έχει λοιπόν να κάνει με την οικειοποίηση ορισμένων αντικειμένων που ανήκουν στο χώρο μου. Πρόκειται για αντικείμενα που μου έχουν δωρίσει ή που έχω βρει ο ίδιος. Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενος σε παραδείγματα, στο έργο ‘’the souvenir’’ βλέπουμε ένα μπρελόκ που ήταν δώρο από το Βερολίνο και αποτελούσε ένα αντικείμενο με ιδιαίτερη συναισθηματική αξία που το έβλεπα κάθε μέρα στην πόρτα μου.
Αποτυπώνοντας το ζωγραφικά θέλησα να του δώσω μια διαφορετική αξία. Ένα άλλο παράδειγμα στο οποίο θα μπορούσα να αναφερθώ χαρακτηριστικά είναι το έργο ‘’The telephone‘’.Πρόκειται για μια συσκευή που είχα βρει κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Βουλγαρία. Μου άρεσε και έτσι θέλησα να τη πάρω για να την έχω μαζί μου. ‘Ένα λοιπόν βασικό στοιχείο της συγκεκριμένης εικαστικής ενότητας είναι η επιλογή και η αποτύπωση στο χαρτί αντικειμένων από τον προσωπικό μου χώρο ανάλογα με το πόσο οικεία νιώθω μαζί τους.
Με απασχολούσε από παλιά το πώς ένα κομμάτι της καθημερινής ζωής μπορεί να αναδειχτεί και να καταφέρει να γίνει ακόμη και έργο τέχνης.  Έτσι συνηθίζω να αποτυπώνω εικαστικά τα πράγματα με τα οποία  κολλάω εκείνη την περίοδο που δουλεύω.

Ως τίτλος της εν λόγω ενότητας  επιλέγει ο ‘’Quiet Life’’. Σε τι ακριβώς ήθελες να αναφερθείς;
Η δουλειά μου αποτελεί μια ενότητα έργων που θα τα χαρακτήριζα ως νεκρή φύση. Αυτό που διέπει λοιπόν τη δουλειά μου είναι το ερώτημα για το πώς θα ζωγράφιζε ένας ζωγράφος τη νεκρή φύση σήμερα. Στο έργο ‘’the pedal brake’’ προσπάθησα να αποφύγω τη διακοσμητική αίσθηση που θα μπορούσα να δώσω, ώστε να έρθω όσο πιο κοντά μπορούσα στην έννοια της νεκρής φύσης.
Έχοντας ως κεντρικό άξονα το πώς εν τέλει πια ένας ζωγράφος στέκεται απέναντι στα αντικείμενα προχώρησα στη δημιουργία αυτών των έργων. Για εμένα πάντα υπάρχει το πεδίο της έρευνας στην ζωγραφική τέχνη. Έτσι λοιπόν, κατάφερε να ενσωματωθεί στη δουλειά μου η ‘’εμμονή’’ μου στην ιστορία της τέχνης. Διατρέχουν, θα έλεγα, τη δουλειά μου οι εμμονές. Νομίζω από εμμονές ζωγραφίζω.

Αλήθεια, πώς πιστεύεις ότι ορίζεται η σχέση ενός καλλιτέχνη με την ιστορία της τέχνης;
Είναι δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο θα έλεγα, να ζωγραφίσεις εάν δεν γνωρίζεις την παράδοσή σου, τους ‘’προγόνους’’ σου εικαστικά. Είναι σημαντικό τόσο όσον αφορά τα τεχνικά ζητήματα όσο και τον τρόπο με τον οποίο θα κατασκευάσει κανείς μια εικόνα. Ο καλλιτέχνης οφείλει να επιδιώκει τη σύνθεση γνώσης είτε αυτή προέρχεται από επιστημονικό πεδίο είτε από  λογοτεχνικό ή ιστορικό.

Ποια είναι σήμερα η σχέση του καλλιτέχνη με τον συλλέκτη;
Αυτή που ήταν πάντα∙ ο ένας επηρεάζει τον άλλον. Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχει ενδιαφέρον από την πλευρά των συλλεκτών για τη σύγχρονη τέχνη. Δεν γνωρίζω ωστόσο ποια είναι η οικονομική τους δύναμη σήμερα, ενδεχομένως να είναι πιο φειδωλοί στις αγορές από ότι παλιότερα.

Κατά πόσο η γενικευμένη την κρίση που βιώνουμε, ωθεί και επηρεάζει την καλλιτεχνική δημιουργία;
Τέχνη δεν παράγεται μόνο όταν ευημερεί μια κοινωνία. Τέχνη παράγει κανείς όταν  νιώθει την ανάγκη να το κάνει. Όταν θέλεις και έχεις ανάγκη να δημιουργήσεις προσαρμόζεσαι και εσύ μέσα στις συνθήκες.
Ο καλλιτέχνης οφείλει να αφουγκράζεται την κοινωνία του και να έχει αντανακλαστικό, να καταλαβαίνει σε τι καιρούς ζει. Για εμένα δεν νοείται καλλιτέχνης χωρίς επαφή με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Να πούμε επίσης, ότι σήμερα οι συνθήκες παραγωγής ενός έργου έχουν αλλάξει. Μπορεί ένας καλλιτέχνης εφόσον το επιθυμεί να φιλοτεχνήσει ένα έργο ξοδεύοντας λιγότερα χρήματα από ότι παλιότερα. Δεν πιστεύω λοιπόν πως η κρίση επηρεάζει τόσο τον καλλιτέχνη.

Πιστεύεις ότι σήμερα οι ιδεολογίες έχουν χρεοκοπήσει; Ποια η στάση του καλλιτέχνη σε αυτούς τους καιρούς που χαρακτηρίζονται από τη βία κάθε μορφής; 
Αυτό που έχει χρεοκοπήσει για εμένα είναι η διανόηση. Είναι θέμα παιδείας εν τέλει και πως μεγαλώνει ο καθένας. Είναι σημαντικό να υπάρχει συνάφεια μεταξύ του κοινωνικό – πολιτικού περιβάλλοντος και της καθημερινής ζωής του καλλιτέχνη αλλά και του καθενός. Η συνέπεια του καλλιτέχνη στους καιρούς που ζούμε ορίζεται από τη φύση του. Η τέχνη είναι φύση του ανθρώπου. Συνεπώς, από ένα σημείο και μετά γίνεται η ίδια η φύση σου.
Δεν ζούμε σε εποχές όπου η τέχνη αλλάζει την κοινωνία. «Η βία πάντοτε τίθεται εν εικόνα». Θα ήθελα να αναφερθώ στην καλλιτεχνική βία, η οποία είναι μια άλλη βία. Είναι μια βία υπολογισμένη και ηθελημένη. Η τέχνη δεν μπορεί να έχει τη βία που έχει ένα χτύπημα.

Last modified: 01/10/2020