Μιχάλης Αμάραντος: Ενθουσιάζομαι με κάθε τι που θεωρώ αληθινό

Γιάννης Τζιμούρτας

Δημοσιογράφος

Αναμνήσεις από τον ήλιο και τα χρώματα των Κυκλάδων (κατάγεται από την Ερμούπολη), πρόσωπα ανάμεσα σε σύμβολα, όνειρα και εφιάλτες. Ο Μιχάλης Αμάραντος, μας ξεναγεί στην έκθεση του “Όψεις” στη γκαλερί Σκουφά. Έκθεση στην οποία συνυπάρχουν δύο ενότητες με έργα των τελευταίων τεσσάρων ετών.

Με την πρώτη ματιά στην έκθεση νιώθεις να σε πλημμυρίζουν φως και χρώματα. Στις μίζερες μέρες μας έχουμε ανάγκη από χρώμα και φως.
Η ζωή είναι πλημμυρισμένη χρώμα και φως. Το γκρίζο των ημερών προσπαθεί να την σκιάσει. Χρέος του καλλιτέχνη, νομίζω, είναι να αντισταθεί με κάθε τρόπο μέσα από την τέχνη του. Να αντισταθεί στη γκριζάδα, να φωτίσει, να δώσει αισιοδοξία στον εαυτό του και στους γύρω του. Άλλωστε, η μόνιμη αντίσταση στο γκρι είναι το χρώμα και το φως, που στηρίζουν την ελπίδα.

Τα έργα αυτά με τον καταιγισμό των χρωμάτων δίνουν την εντύπωση ότι αποτελούν μια ξεχωριστή ενότητα με τα πορτραίτα που καλύπτουν το άλλο μισό της έκθεσης.
Είναι η αντίστιξη που προκύπτει από τη δουλειά δύο χαρακτηριστικών περιόδων μου. Στην μία ενότητα υποδηλώνεται η ανθρώπινη παρουσία, σε συγκεκριμένους χώρους, με συγκεκριμένα αντικείμενα. Στα έργα αυτά υπήρξαν ή θα έρθουν ανθρώπινες υπάρξεις. Απουσία και προσμονή. Στην δεύτερη ενότητα οι ανθρώπινες μορφές, είναι παρούσες με έναν παράδοξο ίσως τρόπο, με ένταση και διεκδικητική παρουσία. Ανάμεσα σε σύμβολα, συνειρμούς και νύξεις, που κινούνται σε όλες τις ηλικίες του ανθρώπου, σε όλα τα όνειρα ή τους εφιάλτες του.

Μπορεί αυτές οι ανθρώπινες μορφές να έχουν «αποδράσει» από τα τοπία και τις νεκρές φύσεις του άλλου μισού της έκθεσης;
Βέβαια, αφού στην πρώτη ενότητα υπάρχει η παρουσία μέσα από την απουσία. Οι μορφές δίνουν την εντύπωση, ότι “περιοδεύουν” στους χώρους της πρώτης ενότητας, για να επιστρέψουν από τον εξωτερικό αυτόν κόσμο, στον κόσμο των συμβόλων, σε μια εσωτερικότητα που υπηρετεί την ανάγκη μας για περισυλλογή και ενδοσκόπηση.

Μπορεί το τραπεζάκι, οι καρέκλες, τα παράθυρα με θέα να περιμένουν ή να φιλοξενούσαν τις ανθρώπινες φιγούρες;
Ναι, ίσως λίγο πριν, ίσως λίγο μετά το βλέμμα του θεατή.

Διάβασα κάπου ότι στα γυμνασιακά σου χρόνια έκανες γυμνάσματα πάνω σε έργα του Ματίς. Στο έργο «ελεγεία» υπάρχει μνήμη Ματίς. Όμως στον πίνακα «ερήμην» συναντώ μνήμες Ματίς και Σεζάν. Και είναι τόσο όμορφος ο πίνακας αυτός. Η κουρτίνα κρατά τη ματιά στο πρώτο πλάνο της απεικόνισης, χωρίς να εξαφανίζει την αίσθηση της θάλασσας – είναι αριστουργηματικό εύρημα.
Είναι ανάγκη μου να παραμερίζω τις κουρτίνες που εμποδίζουν τη ματιά μου. Το “πρώτο πλάνο” αυστηρό και με σκούρο χρώμα υπάρχει σε πολλά έργα μου, σαν κουρτίνα, σαν εσωτερικός τοίχος, σαν παράθυρο ανοιχτό πάντα και με ορίζοντα όπου φτάνει το μάτι. Ερήμην των όσων συμβαίνουν ή θα συμβούν.

Οι ανθρώπινες φιγούρες είναι μια δουλειά σου που τα τελευταία χρόνια μας εντυπωσιάζει. Ενώ είναι ζωγραφισμένα από μνήμης, πάντα μου δίνουν την εντύπωση ότι είναι πρόσωπα που κινούνται δίπλα μας.
Έχει συμβεί και μένα, να συναντώ ανθρώπους στο μετρό ή στον δρόμο, και αρχικά να τους θεωρώ γνωστούς, ότι έχουμε “ξανασυναντηθεί¨ και θυμάμαι μετά ότι υπάρχουν μέσα σε κάποιο έργο μου. Οι άνθρωποι αυτοί κινούνται γύρω, δίπλα, και πολύ συχνά, μέσα μας. Δεν έχει τόσο σημασία το σχήμα της φιγούρας τους, όσο όσα φέρουν αυτές οι φιγούρες, όσα νοηματοδοτεί η εικόνα τους. Στα μάτια μου φέρουν πολλά. Εμπειρίες ζωής, πικρές και γλυκές στιγμές, χαρές, λύπες, απαντοχές. Ελπίζω να έχουν και οι θεατές των έργων μου παρόμοιες προσλήψεις.

Στην πρώτη ματιά μπορεί να νομίσει ο θεατής ότι είναι πρόσωπα- μάσκες. Κι όμως τελικά μοιάζουν με πρόσωπα που βασανίζονται από σκέψεις, που μιλάνε χωρίς να είναι φλύαρα, που σωπαίνουν γιατί κάτι έχουν να πουν.
Επιβεβαιώνετε όσα σκέπτομαι κι επιδιώκω. Ξέρετε, πολλές φορές δεν προσχεδιάζω ένα έργο, (με την έννοια αρχικών σχεδίων), αυτή η προετοιμασία έχει προηγηθεί άλλωστε και έχει κατασταλάξει μέσα μου. Έτσι, αρχίζω να ζωγραφίζω με τη φόρτιση της στιγμής, αφήνω το έργο να κυλάει, να ξεδιπλώνεται μόνο του, να προχωράει, να γεμίζει το τελάρο με συνειρμούς και σκέψεις που έρχονται αυτόματα, αυθόρμητα. Τα πρόσωπα, οι μάσκες, τα προσωπεία, νιώθω ότι διαλογίζονται και συνομιλούν. Όμως πάντα, υπάρχει κυρίως αυτό που βλέπει και αισθάνεται ο θεατής των έργων. Δεν μπορείς να προσδιορίσεις και να καταδείξεις, αυτό που θα προσλάβει. Διότι έτσι, περιορίζεις την ανοικτή, απρόσκοπτη επαφή με το έργο. Αυτή η πολλαπλή προσέγγιση είναι η ομορφιά της συνομιλίας μεταξύ έργου και δέκτη.

Και μένοντας στις ανθρώπινες φιγούρες νομίζω ότι κάπου μάσκες συνομιλούν με ανθρώπους αληθινούς. Σε ένα περιβάλλον που ο χρόνος πιθανόν –να μην έρχεται αντίστροφα- αλλά να έχει μπει σε μια άλλη διάσταση που οι μάσκες δεν «πέφτουν», αλλά παίρνουν ρόλο.
Ακριβώς αυτό προσπαθώ να εκφράσω κι εγώ από τα έργα αυτά και χαίρομαι που μπόρεσα να σας το μεταδώσω. Άλλωστε, οι μάσκες είναι ανθρώπινες κατασκευές, έγιναν για να υπηρετήσουν ανθρώπινες ανάγκες, ίσως αδυναμίες, ίσως ανεπάρκειες, ίσως ισχυρές προσωπικότητες, που δεν θα τις άντεχαν εύκολα οι άλλοι…

Γράφεις ότι επιμένεις στην απεικόνιση κυρίως του προφίλ κρατώντας κρυφό το άλλο μισό… να το συμπληρώνει ο θεατής. Δεν σε τρομάζει τι θα δει και πώς θα «σχεδιάσει» το άλλο μισό ο θεατής;
Συχνά συνομιλώ με τα έργα μου. ‘Έτσι, θεωρώ φυσικό να συλλειτουργεί ο θεατής με το έργο και μάλιστα σε βαθμό περισσότερο του “άλλου μισού”. Δεν με φοβίζει κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, μου δίνει χαρά, μου λέει ότι το έργο υπηρετεί έναν ρόλο, έναν σκοπό και προφανώς έχει ήδη ακουμπήσει την ψυχή του δέκτη του. Άρα, έχει λόγο ύπαρξης.

Αυτή η επιστροφή στο χρώμα. Το έντονο και φωτεινό χρώμα, αποκαλύπτει έναν παθιασμένο ή ενθουσιώδη Μιχάλη Αμάραντο;
Δείχνει έναν άνθρωπο που προσπαθεί να αποδώσει όσα πιάνει η ματιά του και το συναίσθημά του πέρα και μέσα από τις εικόνες. Παθιάζομαι με ότι αγαπάω. Ενθουσιάζομαι με κάθε τι που θεωρώ αληθινό.

Υπάρχει μια σειρά από υπέροχα σχέδια σου. Αυτά αποτελούν αντικείμενο μιας νέας έκθεσης, θα τα δούμε σαν μια αυτόνομη σειρά;
Πράγματι, σχέδια υπάρχουν πολλά, όπως κατασκευές και γλυπτά που θα αποτελέσουν μια μελλοντική έκθεση.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΖΙΜΟΥΡΤΑΣ