Σοφία Φωτιάδου – Χτίζοντας Χαρακτήρες με το Μάτι του Μυαλού

Την ατομική της έκθεση «After the Illusion: When the Mind’s Eye Builds Character» παρουσιάζει η Σοφία Φωτιάδου στην Eclectic Galley  του Λονδίνου. Η έκθεση διαρκεί από τις 14 ως τις 27 Μαρτίου.
«Για την έκθεση γράφει η Φαίη Τζανετουλάκου, Δρ Ιστορία της Τέχνης:
Το περίτεχνο σύμπαν της Σοφίας Φωτιάδου ξεδιπλώνεται μπροστά στα έκθαμβα μάτια μας. Μια καταιγιστική αφθονία αριστοκρατικής «πανίδας» γιορτάζει τη βαρύνουσα ελαφρότητα της. Η μεγαλοπρέπεια και η πληθωρικότητα, η λεπταισθησία και η κομψότητα είναι ιδιότητες που αντιμετωπίζονται με ντελικάτες πινελιές και μια παλέτα βαριά με πλούσιο, αισθησιακό χρώμα. Από τη ροπή στην καλλιέπεια των θρυλικών ζωγράφων του Ροκοκό, όπως η Elisabeth Vigee-Lebrun, μέχρι την ψυχρή αποστασιοποίηση των Φλαμανδών Masters του 17ου αιώνα, και την υπερβολική ακαμψία της Tudor και Βικτωριανής προσωπογραφίας, πλούσια διακοσμημένης με κολλαριστές δαντέλες, μετάλλια και πολύτιμα πετράδια που κοσμούν επιτηδευμένες πόζες τριών τετάρτων, μαρτυρούν τον προβληματισμό της καλλιτέχνιδος επάνω στον εφήμερο χαρακτήρα της ομορφιάς και της εξουσίας.
Υπάρχει όμως μια απροσδόκητη ανατροπή.
Ένα λεπτομερώς ζωγραφισμένο ανθρώπινο μάτι καταλαμβάνει το χώρο που διεκδικεί το κεφάλι. Συνδέεται αφοπλιστικά με το υπόλοιπο σώμα μέσω του ίδιου του οπτικού νεύρου, ενώ ο κερατοειδής λούζεται με υγρή λάμψη. Συχνά περικλείεται σε κάποιο είδος απόκοσμης φούσκας ή είναι διακοσμημένο με μακριές βλεφαρίδες που μοιάζουν με πλοκάμια, μοτίβα λουλουδιών, πουλιών ή πεταλούδων. Είναι σαν να μεταφέρεται ο καλλιτεχνικός όρος «trompe l’oeil» σε ένα νέο και αλλόκοτα κυριολεκτικό επίπεδο.
Το μάτι γίνεται η οπτική συσκευή για την πρόσληψη της λειτουργίας των «διπλών εικόνων», που γοήτευσαν το κοινό τις μέρες δόξας του Σουρεαλισμού, ως επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα έργα των Rene Magritte, Man Ray, Salvador Dali. Η έννοια του ματιού ως φορέα της παράλογης σκέψης είναι καθοριστική στην ψυχαναλυτική χρήση του ελεύθερου συνειρμού, της διαδικασίας που επιχειρεί να ρίξει φως στο μυστικό βασίλειο των αόρατων πραγμάτων, των επιθυμιών και των φόβων, της ευθραυστότητας και της αταξίας που κρύβονται βαθιά μέσα στην ψυχή. Το μάτι ξεφεύγει από τα κλειστά σύνορα του απλού βλέμματος, προς τον οραματικό άνοιγμα μιας νέας πραγματικότητας με άπειρες δυνατότητες. Το λυτρωτικό έμβλημα του ματιού που βλέπει μέσα από εμάς, καθώς διαπερνά την κοινή γνώση, κυριαρχεί στον εννοιολογικό πυρήνα της προσωπογραφίας της Σοφίας Φωτιάδου. Οι πρωταγωνιστές της κρατούν τον καθρέπτη στις ψυχές μας, καθώς επιβιβάζονται σε ένα εσωτερικό ταξίδι πολλών συναρπαστικών προορισμών και ανείπωτων εκδοχών της αλήθειας.
Η χρήση ενός κενού, άχρονου φόντου, με τις φιγούρες να τοποθετούνται μπροστά από έναν μυστηριώδη έγχρωμο κύκλο, που πιθανόν να προσομοιάζει τον βολβό του ματιού, ενισχύει την ασάφεια της σκηνής. Η εικαστικός περικλείει την παρουσία τους μέσα σε ένα φανταστικό πρότυπο του Ιδανικού, διερευνώντας την κατασκευή της ταυτότητάς του, μέσα επίσης από μια πολύ σύγχρονη έμφυλη ρευστή οπτική. Αντλώντας από την ιστορία της τέχνης, την ιστορία της μόδας, τα παραμύθια και την κουήρ φωτογραφία, η Φωτιάδου τιθασεύει αισθησιακά αλλά και διαρρηγνύει με τόλμη την επιφάνεια της απλής αναπαράστασης, διευθύνοντας σαγηνευτικά οπτικά κοντσέρτα Vanitas, ενώ οι εικόνες της ταλαντεύονται αιθέρια μεταξύ της πραγμάτωσης της σάρκας και της φαντασίωσης της επιθυμίας.
Τα ευθυτενή όντα της ανεξίτηλης εικαστικής γλώσσας της Σοφίας, είναι παραδείγματα αυτού που θα αποκαλούσαμε «τραύμα οικειοποίησης». Σε αυτές τις λεπτομερείς πόζες, οι φιγούρες βρίσκονται παγιδευμένες ανάμεσα σε ένα ηρωικό παρελθόν και ένα απομαγεμένο παρόν, κατευθύνοντας έναν ονειρικό μα και θλιμμένο προβολέα στην ικανότητα της λαϊκής κουλτούρας να υιοθετεί εμβληματικές στιγμές του παρελθόντος, ώστε να αναπαριστά αινιγματικά, στοχαστικά σημεία αναφοράς, σε ένα παρόν κορεσμένο από μια εισροή ταχέως μεταβαλλόμενων εικόνων που καταναλώνονται εύκολα. Όμως, η Φωτιάδου απέχει από το να παρουσιάζει τους ήρωες της μόνο ως αλληγορίες. Μέσω της σχολαστικής επεξεργασίας λεπτομερειών όπως τα γυμνά χέρια, αλλά κυρίως στην αποτύπωση του διεισδυτικού βλέμματος, στρέφει την προσοχή της στη μοναδικότητα της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας που δεν έχει ανάγκη από εκκεντρικές ή αψεγάδιαστες συμπεριφορές για να αγγίξει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το συναισθηματικό βάθος και την αλήθεια του».

Last modified: 21/03/2023