Μαριάννα Κατσουλίδη: Τα παιχνίδια «μιλούν» μια γλώσσα πανανθρώπινη και άχρονη 

Με την τελευταία δουλειά της ολοκληρώνει ένα κύκλο προβληματισμών                                          επάνω σε συλλογικά ζητήματα                                                                                                                      

Η συνέντευξη έγινε με αφορμή τη νέα της έκθεση «Πέρα από τη σφαίρα του Εγώ». Μια έκθεση στην οποία η Μαριάννα Κατσουλίδη μοιάζει σα να πήρε μαζί της όλα εκείνα που ήθελε από προηγούμενες δουλειές, αφήνοντας άλλα που δε την εξυπηρετούσαν σε αυτά που επέλεξε να αφηγηθεί σήμερα.

• Η ζωγραφική σου είναι ανθρωποκεντρική και δίνεις πάντα μεγάλη βαρύτητα στο σχέδιο. Τι σε έκανε να επιλέξεις την παράσταση σαν μέσο επικοινωνίας;

Ναι όντως αυτό ισχύει  μέχρι στιγμής, δεν ξέρω γιατί, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημά σου. Μάλλον έτσι εκφράζομαι πιο εύκολα, είναι πιο συμβατό με αυτά που θέλω να «πω», ίσως στο μέλλον να αλλάξει αυτό δεν το ξέρω. Το σχέδιο το αγαπούσα και το αγαπώ, το θεωρώ το Α και το Ω, μιας καλής ζωγραφικής, όπως επίσης  μου αρέσει η σύνθεση ετερόκλιτων μεταξύ τους στοιχείων και μου αρέσει ο σουρεαλισμός που προκύπτει από όλα αυτά τα αντικείμενα τοποθετημένα μαζί. Η παραστατικότητα στην οποία αναφέρεσαι προέκυψε κυρίως μέσα από τη δουλειά, δεν ήταν αποτέλεσμα σκέψης, δεν είπα «θα κάνω παραστατική ζωγραφική», εκεί οδηγήθηκα, αυτό μου ταίριαξε.

• Μίλησε μας για την τεχνική σου.

Τα τελευταία 12 χρόνια περίπου, και μετά από πειραματισμούς με διάφορα υλικά έχω καταλήξει να ζωγραφίζω κυρίως με ρολά και λαδομπογιές – ριπολίνες νερού, και να χρησιμοποιώ τα λάδια και τα πινέλα επικουρικά.
Αυτή  είναι μια τεχνική η οποία  μου επιτρέπει να δουλεύω  με πολλαπλές  στρώσεις χρώματος χωρίς όμως αυτό να αποκτά όγκο, και να μπορώ έτσι να επανέρχομαι πολλές φορές και το αποτέλεσμα να μοιάζει σαν να έχω περάσει μια φορά μόνο, να έχει μια αίσθηση πιο ξεκούραστη, πιο ανάλαφρη θα μπορούσα να πω, ανάλογα βέβαια και με τις ποσότητες χρώματος ή τις επαναλήψεις κάθε φορά. Επίσης η χρήση ρολών αντί πινέλου με βοηθά πολύ στην απλότητα και την καθαρότητα των μορφών που επιδιώκω να επιτυγχάνω και στο σχεδόν «κυβιστικό» περίγραμμά τους, αλλά και σε μια  τυχαιότητα που προκύπτει από τις χειρονομίες μου τόσο στα χρώματα, όσο και στις υφές τους.

•  Τι συμβολίζουν για σένα τα παιχνίδια και τα ζώα; Απεικονίζουν σε έναν βαθμό τη χαμένη μας αθωότητα;

Σε πρώτη ανάγνωση σίγουρα ναι, αλλά για μένα ακόμα περισσότερο συμβολίζουν τα πιο μύχια συναισθήματα, τα όνειρα, τους φόβους, αλλά και τις επιθυμίες μας φανερές ή κρυφές. Ποιος εξ ημών δεν απέδιδε στα παιχνίδια του μαγικές ιδιότητες; ποιος δεν μιλά με τρυφερότητα ή αστεία παρατσούκλια στα ζωντανά του; ποιος δεν έχει μοιραστεί τη θλίψη του ή τη χαρά του με το κατοικίδιο του ή το αγαπημένο του παιχνίδι ως παιδί ή ακόμα και ως ενήλικας;
Είναι πολλοί οι συμβολισμοί που βρίσκω στα παιχνίδια που αν και άψυχα με ένα τρόπο μοιάζουν έμψυχα, έχοντας ενσαρκώσει τόσα και τόσα συναισθήματα και ρόλους. Και για τα ζώα επίσης τι να πω, πάντα τα αγαπούσα ιδιαιτέρως, με συγκινούν, και μου βγάζουν αγάπη. Απλά δεν μπορώ να σκεφτώ τον κόσμο μας χωρίς αυτά!!!
Τέλος νιώθω πως τα παιχνίδια, τα διάφορα μπιμπελό και τα ζώα είναι σύμβολα  και «μιλούν» μια γλώσσα πανανθρώπινη και άχρονη.

• Επιλέγεις αυτή τη φορά να παρουσιάσεις σε μορφή εγκατάστασης πολλά από τα αντικείμενα που σε έχουν κατά καιρούς εμπνεύσει. Τι θέλεις να επικοινωνήσεις με αυτόν τον τρόπο στον θεατή;

Ανάμεσα στα ζωγραφικά έργα, που παρουσιάζω, βρίσκεται και μία εγκατάσταση που αποτελείται από τρία μέρη – κατασκευές, που λειτουργούν και αυτόνομα και όλα μαζί σαν ένα, και τα έφτιαξα το 2009, αλλά δεν τα είχα παρουσιάσει ποτέ πριν σε κοινό. Ξαναγύρισα εκεί λοιπόν έπειτα από χρόνια και άντλησα έμπνευση για πολλές από τις ζωγραφικές συνθέσεις μου. Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα  παιχνιδιών και αντικειμένων πάνω σε δυο καρέκλες και ένα δίσκο. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα αυτά τα έχω κρατήσει από μικρό παιδί, κάποια είναι της μητέρας μου, κάποια της γιαγιάς μου, άλλα  είναι φίλων, άλλα είναι πιο καινούρια. Πέρα από το συναισθηματικό φορτίο που έχουν λοιπόν, και λειτουργούν σαν μια κατάθεση μνήμης, με ενδιέφερε όπως είπα και πριν ο σουρεαλισμός που προκύπτει από όλες αυτές  τις συνθέσεις, ήθελα να τον τονίσω και να τον προβάλλω, με έναν ευχάριστο όμως τρόπο. Όλα αυτά που ζήσαμε και ζούμε τα τελευταία χρόνια είναι εντελώς σουρεαλιστικά, οπότε και οι κατασκευές αυτές νομίζω είναι τελικά επίκαιρες και ο θεατής θα το νιώσει κοιτάζοντας τες.

• Σε έχει επηρεάσει στη ζωγραφική σου η εργασία σου ως συντονίστρια ομάδων εικαστικής θεραπείας και με ποιον τρόπο;

Δε θα έλεγα ότι με έχει επηρεάσει μόνο η εργασία με τις ομάδες αυτές αλλά σίγουρα όλες οι σπουδές που έκανα πάνω στην εικαστική ψυχοθεραπεία, σε συνδυασμό με την πρακτική μου άσκηση με πολλούς και διαφορετικούς πληθυσμούς, ατομικά και ομαδικά επί σειρά πολλών ετών.
΄Όλο αυτό ήταν μια δύσκολη αλλά και μαγευτική εμπειρία που με άλλαξε εσωτερικά. Είδα και μελέτησα άλλες πτυχές του εικαστικού έργου και πώς αυτό μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί ένα εξαίρετος σύμμαχος στην θεραπεία, ένας τρίτος πόλος εκτός του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, φέρνοντας στην επιφάνεια συναισθήματα και σκέψεις που λεκτικά δεν μπορούν να αποδοθούν καθόλου εύκολα. Μην ξεχνάμε ότι η εικόνα προηγείται του λόγου, και αρχικά σκεφτόμαστε με εικόνες, οπότε καταλαβαίνεις πόσο βοηθητικό μπορεί να είναι αυτό. Και πολλές φορές αναρωτιέμαι αν μπορούσα να εκφράσω μόνο με λόγια αυτά που σκέφτομαι και νιώθω, ίσως τελικά να μην είχα την ανάγκη να ζωγραφίζω.

• Η δουλειά σου αυτή εμπεριέχει πολλά στοιχεία από προηγούμενες εικαστικές ενότητες. Μοιάζει να κλείνει ένας κύκλος. Έχεις σκεφτεί το επόμενο βήμα;

Όπως και στις προηγούμενες εικαστικές μου ενότητες έτσι και αυτή τη φορά πρόκειται για μια δουλειά βαθιά προσωπική και βιωματική, η οποία όμως όντως μοιάζει να ολοκληρώνει έναν κύκλο προσωπικών προβληματισμών και διαπραγμάτευσης, απέναντι σε συλλογικά και πανανθρώπινα ζητήματα.
Το σχετίζεσθαι, και όχι μόνο, έρχεται για ακόμα μια φορά στο προσκήνιο μέσω διαφόρων αντικειμένων εκ των οποίων τα περισσότερα ανήκουν στην προσωπική μου συλλογή.
Τεχνικά επίσης μοιάζει να κλείνει ένα κύκλος, καθώς σε αυτή την ενότητα έργων υπάρχουν στοιχεία από τις τέσσερεις προηγούμενες εικαστικές μου ενότητες, κάτι το οποίο ήταν ηθελημένο. Μοιάζει σα να «πήρα» μαζί μου όλα εκείνα που ήθελα από προηγούμενες δουλειές, αφήνοντας άλλα που δε με εξυπηρετούσαν σε αυτά που ήθελα να αφηγηθώ τώρα. Το επόμενο βήμα το έχω σκεφτεί αλλά ακόμα δεν έχω κατασταλάξει, νιώθω πως έχω πολλούς δρόμους ανοιχτούς για να επιλέξω προς τα πού θα πάω. Χρειάζεται χρόνος για να εκκολαφθούν οι καινούριες ιδέες, να δω πού και πώς θα οδηγηθώ τελικά, και αυτό είναι και το ζητούμενο για μένα, να μη μένω στάσιμη, να μην επαναλαμβάνομαι αλλά να εμπλουτίζομαι.

Last modified: 16/03/2022