Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα – «VERMEER WORDS», ένα σχόλιο για την Τέχνη και την Ψυχανάλυση

Το Μουσείο Ηρακλειδών χαρά παρουσιάζει τη νέα περιοδική έκθεση «Vermeer Words» της Μαρίας-Σμαράγδας Σκούρτα, από 6 Ιουλίου έως 30 Σεπτεμβρίου, σε επιμέλεια της Λουίζας Καραπιδάκη, Ιστορικού Τέχνης και με την συνεργασία της Κατερίνας Χάρη, Dr. Ψυχιάτρου παιδιών και εφήβων.
Παρουσιάζεται η ενότητα Τέχνη και Επιστήμη, μια προσέγγιση στο έργο του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Johannes Vermeer, που αφορά στην Τέχνη και στην Ψυχανάλυση. Πρόκειται για έργα ζωγραφικής καβαλέτου καθώς και έργα ψηφιακά, εγκαταστάσεις με video-art και κείμενα. 
Από το 1980, παράλληλα με τις Εικαστικές της σπουδές, η Σμαράγδα Σκούρτα έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δρώμενα της ψυχικής ζωής, μελέτησε κείμενα Ψυχολογίας και Ψυχοδυναμικής και επεξεργάσθηκε προσωπικά βιώματα υπό το πρίσμα της Ψυχαναλυτικής σκέψης. Σήμερα επιχειρεί να αρθρώσει ένα εικαστικό αλλά ταυτόχρονα ψυχικό λόγο μελετώντας το έργο του Vermeer και συναντώντας έννοιες όπως το σύμβολο, ο καθρέπτης , το αρνητικό , το τραυματικό και η σαγήνη.
Όπως επισημαίνει η ιστορικός Τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη ,η Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα δημιουργεί ουσιαστικά ένα εικαστικό περιβάλλον που μελετά την απεικονιστική ανάδραση-πράξη από την πλευρά της επιστήμης της Ψυχανάλυσης. Η βιωματική μνήμη, ως βασικό αφηγηματικό στοιχείο, έρχεται να αποκαταστήσει έναν διάλογο με την απουσία των αρχικών έργων του J. Vermeer. Έργα-νησίδες, μικρές ουτοπίες με αποσπάσματα του εκάστοτε πίνακα του Ολλανδού καλλιτέχνη, επιτελούν μια χορογραφία, επαναδιαπραγματεύονται τον χώρο και συγκροτούν την εικονοποιία των αναμνήσεων. Η εικαστικός μελετά σ’ αυτά τα έργα τις ανείπωτες ιστορίες που συμβολικά παρίστανται στους πίνακες του J. Vermeer αναφερομένη στις έμφυλες σχέσεις, τους πόθους και τα μυστικά και αποκαλύπτει την «αναπαράσταση της απουσίας», σύμφωνα με την ψυχαναλυτική ορολογία. Στις συνθέσεις της, σκιαγραφεί και αποκαλύπτει τα «ενδόμυχα» των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Η κ. Σκούρτα για να εικονοποιήσει τη σχέση με τον «άλλο» μεταχειρίζεται όλα τα καλλιτεχνικά μέσα, ώστε οι διαδοχικοί μετασχηματισμοί της εικόνας να επανακαθορίσουν με αφηγηματική δεινότητα τα συμβολικά σημαίνοντα και να ενεργοποιούν το βλέμμα του παρατηρητή. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Πέρασαν αρκετά χρόνια, ώστε να αποκατασταθεί μέσα μου μια σύνδεση των εννοιών με τα αντικείμενα των έργων του Johannes Vermeer». Ως μέθοδο ανασυγκρότησης της αφήγησής της χρησιμοποιεί μια ολόκληρη διαδικασία, αντί για την  προσέγγιση της αντιγραφής-επικόλλησης, ώστε η αφανής πληροφορία να αναδύεται μέσα από τα κενά του εικαστικού πλέγματος. Ανασυνθέτει την εικόνα, σαν μια συνάρτηση αποκρυπτογράφησης του «εαυτού». Τα αρχικά χρώματα και το φως αλλοιώνονται και ενίοτε σκοτεινιάζουν ή πυκνώνουν, αφήνουν όμως ανεξίτηλα το «ψυχικό» τους αποτύπωμα. Το έργο της διερευνά τον τρόπο με τον οποίο «το σώμα που θυμάται» σχετίζεται με τον κόσμο.
Όπως αναφέρει επίσης  η Ψυχίατρος Κατερίνα Χάρη, η Μαρία Σμαράγδα Σκούρτα με τη Ζωγραφική της πλάθει μια Κατασκευή για να μιλήσει για τις επιθυμίες και τις διαδρομές που καλύπτουν ενδόμυχα την περιπλάνησή μας στο έργο του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου αλλά συνάμα  είναι μια συνάντηση με τον ψυχαναλυτικό Άλλο και το Εαυτό, όπου η σκιά, το είδωλο και το αντικείμενο συντελούν σε μια νέα αναπαράσταση του Εγώ. Η καλλιτέχνιδα διηγείται μια ιστορία που δεν είναι προσωπική αλλά που προσωποποιεί τα μονοπάτια των παθών. Μπαινοβγαίνοντας σε χώρους εικαστικούς και ψυχαναλυτικούς αναζητά σε αυτά τα Έργα την συνάντηση με τον Άλλο και όλα τα πλάσματα που είναι: Εμείς.

Στρογγυλό Τραπέζι
Σάββατο, 16 Σεπτεμβρίου, 19.00-21.00

VERMEER WORDS, Ένα σχόλιο για την Τέχνη και τη Ψυχανάλυση

Συμμετέχουν οι ομιλητές:

• Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, Ψυχαναλυτής μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ),

• Γρηγόρης Μανιατάκης, Ψυχαναλυτής μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχανάλυσης και Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΕΕΨΨ)

• Θανάσης Χατζόπουλος Ψυχαναλυτής μέλος της μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (SPF),

• Γιώργος Τζιρτζιλάκης, επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

• Βασιλική Παπακώστα, Ιστορικός της Τέχνης,

• Γεώργιος Λιγνός, Συγγραφέας Αισθητικών κειμένων.

Συντονισμός: Κατερίνα Χάρη Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) Πλατεία Αγίων Ασωμάτων 15, Αθήνα
–Σάββατο, 16 Σεπτεμβρίου, 19.00-21.00 

 

Last modified: 09/08/2023