Το πορτρέτο του καλλιτέχνη – κεραμικό, μαλλί, αλουμίνιο, ταινία, καθρέφτης, 2015

Repatriation 1

Ο Κορνήλιος Γραμμένος απορροφά του κόσμου τον μυστικισμό
και παράγει με την τέχνη του
κάτι ανάλογο, σα φυλαχτό.
Διεισδύει στο αντικείμενο και στρώνει χαλί για μία αντίληψη πιο πέρα από αληθινή.
Διάφανη η τέχνη του ανοίγεται πολιτικά ενώ στοχεύει ακόμα πιο ψηλά
Παραμένει όμως πιστή
στης φύσης την ιδέα
την ιερή.

Debbie Becker Αύγουστος 2016
(Μτφ. Νέβι Κανίνια)

O Koρνήλιος Γραμμένος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1959. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε γραφικές τέχνες και φωτογραφία στην Αθήνα από το 1977 έως το 1980 και Γλυπτική και Ζωγραφική στην Σχολή Καλών Τεχνών της Κολωνίας (Kölner Werkkunstschule, Meisterklasse) από το 1981 έως το 1988. Οι καλλιτεχνικοί του σταθμοί περιλαμβάνουν τη Ρώμη από το 1988 έως το 1991, τη Νέα Υόρκη από το 1991 έως 1992 καθώς και το Σαν Φρανσίσκο από το 1999 με 2000. Η διαδρομή του αποτελείται από μείζονες εκθέσεις με έργα που αντιμετωπίζουν την τέχνη του ποικιλοτρόπως σε ένα γεωγραφικό φάσμα που εκτείνεται από τη Γερμανία μέχρι την Ελλάδα την Ιταλία την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχουν γίνει πολλές παρουσιάσεις των γλυπτών του επινοήσεων σε διαφορετικά μέρη όπως στο Palazzo Corvaja, στην Ταορμίνα το 1990, στην πλατεία Δεξαμενής στη Αθήνα το 1995, στο Λιμάνι της Πάτρας το 1996, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη το 1997, στο κτίριο Silver & Baryte το 2001 αλλά και στο 10 Δημοτικό σχολείο Βύρωνα στη Αθήνα το 2006.

Ακροβάτης, ξύλο, χρώμα, σίδηρος, h110X69X39cm, 2016

Καρέκλα. Ξύλο, μαλλί, χρώμα, γαλβανισμένος σίδηρος (2014)

Η έκθεση Repatriation 1 (παρουσιάζεται στη γκαλερί Έκφραση γιάννα γραμματοπούλου ως τις 18 Μαρτίου) αποτελεί την νέα ενότητα δουλειάς του Κορνήλιου Γραμμένου στην οποία παρουσιάζονται 13 έργα που καλούν το θεατή σε μια εσωτερική ενδοσκόπηση με σκοπό την αναζήτηση μιας προσωπικής αλήθειας, μόνη  πηγή δημιουργικότητας και σκέψης. «Μόνο ξέροντας τις λέξεις σου και τα υλικά σου και ακούγοντας τον εαυτό σου μπορείς να μεταφέρεις μέσα από τα δημιουργήματά σου κάτι από αυτά στον άλλο» θα σημειώσει ο ίδιος ο καλλιτέχνης ξεναγώντας με στην έκθεση και προσπαθώντας να με εισάγει στο περιβάλλον γεμάτο από σύμβολα, χρώμα και υλικά που είχε δημιουργήσει. «Η τέχνη που είναι πιο άμεση θέλει διπλό φίλτρο»,  θα προσθέσει, «σε κυριαρχεί και σε καταλαμβάνει, και εσύ φυσικά έχεις την ευθύνη πού να την πας, προς τα πού θα την στρέψεις. Όλες τις ιδέες και τα έργα όταν τα ξεκινάω έχω μια τάση να τα απορρίπτω και να θέτω ερωτήματα σε αυτά. Όταν αυτό το συναίσθημα με υπερνικήσει, τότε η παρουσία του έργου ή της ιδέας αρχίζει πλέον να αποκτά ζωτικό χώρο».

Παράθυρο – ξύλο, μαλλί, μπρούντζος, πρόκες, h82X113X13cm κλειστό – 82X113X82cm ανοιχτό, 2014

Βασικά σημεία της έκθεσης η εστία και ο επαναπατρισθέν. Στρέφω το βλέμμα μου για κάποια δευτερόλεπτα στο έργο Madonna dei Greci (η Παναγιά των Ελλήνων), μια λυρική εκδοχή της ελληνικής σημαίας. «Το πιστεύεις», θα συμπληρώσει, «ότι τα ελληνικά είναι η μόνη γλώσσα που έχει υβριστική λέξη για το σταυρό;».

Η Παναγία των Ελλήνων – ξύλο, λινό, χαρτόνι, γιαπωνέζικο χαρτί, h68X52X20cm, 2016

Η αυθεντικότητα και το χιούμορ χαρακτηρίζουν το λόγο του. Μερικές φορές θες να κρατήσεις σε μικρές σημειώσεις και την παραμικρή λέξη που θα πει και έπειτα να αποκρυπτογραφήσεις τους συμβολισμούς που εμπεριέχει με το ίδιο ενδιαφέρον που περιηγείσαι στην αίθουσα της έκθεσης ανακαλύπτοντας τα έργα και έχοντας τον ίδιο δίπλα σου ως αφηγητή.

Σκύλος. Ξύλο, μαλλί, χρώμα, πρόκες, 2014

Γάτα. Ξύλο, ατσαλόμαλλο, μαλλί, 2015

• Θα  μπορούσε κανείς να πει  ότι το Repatriation είναι εναντίον μιας στασιμότητας, μιας καθήλωσης πνευματικής που κυριαρχεί γύρω μας πανευρωπαϊκά θα έλεγα και υπέρ της αρχέγονης ανθρωπινής δημιουργικότητας που σπρώχνεται στο περιθώριο έτσι ώστε η αδράνεια, η καθήλωση να καταστεί καθημερινότητα και αυτό είναι ενάντια στην ανθρώπινη φύση, όχι;

Βέβαια παραμένει ένας τίτλος που όπως και στα άλλα γλυπτικά μου project π.χ. σκουλπτούρα emfatica, Σάρματα, Ιππότες, Aliens, Totem-Poles είναι σαν τους τίτλους που δίνουν οι μουσικοί στις δουλειές τους, όταν αυτές βγαίνουν προς τα έξω μέσω των δίσκων ή των cd. Να αναφέρω ένα παράδειγμα για να γίνω περισσότερο κατανοητός: η Ιεροτελεστία της άνοιξης του Στραβίνσκι το Bitches Brew του Miles Davis θα μπορούσε να είναι και διαφορετικός ίσως ο τίτλος έτσι και με το δικό μου τον Επαναπατρισμό, αυτή η λέξη μου ερχόταν συνεχώς στον νου καθώς έκανα τα έργα που βλέπεις.

Το άλογο του Mondrian. Ξύλο, χρώμα, πλαστικός σφιγκτήρας, 2015

Στη δική μου περίπτωση, ο όρος επαναπατρισμός που βρίσκουμε στον τίτλο δεν αφορά και δεν έχει σχέση με την τοποθεσία σαν σύνορα, σαν χώρα ή σαν γλώσσα, δηλαδή δεν είναι ο επαναπατρισμός που λέγαμε στη δεκαετία του 80 αναφερόμενοι στους  παλιννοστούντες ή στους Έλληνες του Πόντου, της Γερμανίας, της Αυστραλίας κλπ. Πρόκειται για έναν επαναπατρισμό που πρώτα – πρώτα  είναι προσωπικός. Ουσιαστικά δεν «επαναπατρίζεις» τίποτα μεταφέροντάς το από ένα μέρος σε άλλο. Είναι αν θες μια καινούρια πνευματική ρύθμιση, βρίσκεις στις γραμμές τα νήματα αυτά που ενώνουν τα κομμάτια του μυαλού σου μεταξύ τους, είναι η αποδόμηση των επιθυμιών και των προσδοκιών ή των προβολών της συγκρότησης της σκέψης του μυαλού. Πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια καλούμαστε συχνά να χειροκροτήσουμε κάτι που όχι μόνο δεν μας αρέσει τόσο πολύ αλλά επίσης δεν μας εκφράζει, είναι έξω από εμάς, και παρόλα αυτά καλούμαστε άκριτα να το χειροκροτήσουμε. Αν θεωρήσουμε ότι ένας από τους λόγους που εξακολουθούμε να κάνουμε τέχνη σήμερα είναι ίσως η προσπάθεια να διευρύνουμε την συνείδησή μας τότε τα 13 έργα της έκθεσης Repatriation / Επαναπατρισμός θα μπορούσαν να έχουν ενδεχομένως αυτόν τον ρόλο. Όταν λέω repatriate (επαναπάτρισε) εννοώ δες καλά μέσα στον εαυτό σου, σκέψου τι είναι αυτό που σε εμπνέει, τι σε καθορίζει, και τι είναι αυτό που ουσιαστικά σε πάει μπροστά, σε κάνει πιο δημιουργικό, σε κάνει να νιώθεις καλύτερα.

Οι 10 Εντολές. Ξύλο, χρώμα, 2014 (λεπτομέρεια)

Τα τελευταία χρόνια επίσης, έχουν μπει στην καθημερινότητα μας πολλές λέξεις που αρχίζουνε με re, π.χ. το re-start ή ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε re-do , re-make, re-thing, re… re… re.. δεν ξέρεις τελικά ποιό νόημα έχει ή λένε ότι έχει αυτή η πρόθεση re rethink Athens ή to remap the arts. Μήπως τελικά δεν είναι καλό; Μήπως δεν έχει κανένα νόημα να θες να βάζεις παντού ως ανανεωτικό στοιχείο αυτό το re;  Στο Repartiation project ίσως να τίθενται όλα αυτά τα ερωτήματα.

• 

  Κρεβάτι, σίδηρος, μαλλί, λάκα, ανοξείδωτο ατσάλι, 2014

  Βασικά στοιχεία της ενότητας Repartiation 1 είναι η χρήση του μαλλιού ως υλικό και η επιλογή των έντονων χρωμάτων.

Τα υλικά μου είναι αυτά που χρησιμοποιώ εδώ και χρόνια: το ξύλο και το σίδερο είναι τα δύο βασικά. Άλλες φορές προσθέτω και διάφορα «συγγενή» υλικά ενώ άλλες πάλι μπορεί να χρησιμοποιήσω σε μικρή δόση, υλικά που έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Στο Repartiation 1 ωστόσο χρησιμοποιώ και ένα για μένα καινούριο υλικό που είναι το μαλλί, που είναι όμως ένα αρχέγονο υλικό, θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπήρχε πάντα εκεί, ακόμα και η Εύα θα μπορούσε να είχε φτιάξει μια μοβ ζακέτα να την φοράει τις νύχτες του φθινοπώρου ώστε να μην είναι τελείως γυμνή.

Τραπέζι, ξύλο, μαλλί. φως, 2014

Είμαι από αυτούς που δούλευαν πάντα στη γλυπτική χρησιμοποιώντας το χρώμα. Και στα παλαιότερά μου έργα, λοιπόν, η παρουσία του χρώματος ήταν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της. Πολλοί επισκέπτες θεώρησαν τα χρώματα που χρησιμοποίησα ethnic. Ας είναι, γιατί όχι; Είναι ωστόσο, τα χρώματα που επιλέγω ούτως ή άλλως να χρησιμοποιώ συνήθως.

• Μιλώντας για Repartiation 1, μπορούμε να φανταστούμε ότι θα υπάρξει και ένα δεύτερο μέρος του project;

Καρλομάγνος. Ξύλο, αφρολέξ, μπρούντζος, μαλλί, σίδηρος, σχοινί, 2014

Το δεύτερο μέρος θα έχει μάλλον τον τίτλο Losers in a lost land και επειδή  μοιάζει να έχει μια βαρύτητα ως διαπίστωση και επειδή πιστεύω ότι ισχύει κιόλας θα του βάλλω και ένα μεγάλο ερωτηματικό δίπλα, απευθυνόμενος στο θεατή: τελικά ήμαστε losers in a lost land; Ένα ερώτημα που μπορεί να συνδεθεί με την ιδέα του επαναπατρισμού. Οι «επανατρισμένοι» είναι άραγε losers in a lost land; Να τονίσω ότι εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο loser ως χαρακτήρας είναι δημιουργικός γιατί ακριβώς έχει μαζέψει πολλές συναισθηματικές αξίες μέσα από τις εμπειρίες της εν λόγω κατάστασης. Το γεγονός ότι βρίσκεται σε μια lost land διπλασιάζει δυναμικά αυτά τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ταυτότητα αυτού που ονομάζουμε loser. Πιστεύω εν τέλει ότι όλοι ήμαστε losers, τώρα εάν ήμαστε και σε μια lost land είναι στην κρίση του καθενός από εμάς. Εγώ νομίζω ότι την μια μέρα ενώ μπορεί να βρίσκεσαι σε μια  «lost land» και την ακριβώς επόμενη μπορεί να είσαι σε μια «promised land» και αντίστοιχα μετά να επιστρέφεις και πάλι σε μια «lost land» είναι πως θες να ζεις μάλλον το ερώτημα δηλαδή το ζήτημα.

Last modified: 04/04/2021