Κορνήλιος Γραμμένος: Αινίγματα προς αποκρυπτογράφηση

Γράφει η
Βέρα Παύλου – ψυχαναλύτρια

Τα έργα του Κορνήλιου Γραμμένου «γράφουν» στο σώμα του επισκέπτη. Αφήνουν ισχυρό ίχνος, αποτύπωμα που σε ακολουθεί για καιρό. Μορφές οξείες, κοφτές, κάθετες, λιτές, αφαιρετικές. Ιδιόρρυθμα σύμβολα. Προεξάρχον σε αυτή την ανάγνωση, το έργο του Καθεδρικός, από ξύλο και μάρμαρο. Δυο ευθείες κυλινδρικές γραμμές τοποθετημένες σε μαρμάρινο βάθρο που ανέρχονται στον ουρανό. Στο νου μας φέρνει τους γοτθικούς ναούς με τους πύργους τους να υψώνονται μεγαλοπρεπείς προσπαθώντας να πιάσουν τα πέρατα του πνεύματος. Εντελώς αφαιρετικά. Αυτό είναι και το στοιχείο που καθιστά τα έργα του απολύτως συμβολικά.

Καθεδρικός, ξύλο, μάρμαρο, h84X25X16cm, 2016

Το σύμβολο με την έννοια που το προσέγγισε ο Ζακ Λακάν στα γραπτά του. Το σύμβολο, μακράν του να είναι απλά το γράμμα, η λέξη, η γλώσσα έρχεται από πολύ μακριά.Από τα ιερογλυφικά και τα ιδεογράμματα που αποτελούν εικονιστικές μορφές. Και ακόμη πιο παλιά. Σε χρόνους που οι άνθρωποι για να σημειώσουν, υπολογίσουν, μετρήσουν, θυμηθούν, χάρασσαν κάθετες γραμμές πάνω σε δένδρα.Αυτές οι αποτυπώσεις αποτελούν τη μήτρα του συμβολικού. Εκείνου που αναπαριστά την ίδια την απουσία. Στο έργο Giordano Bruno, έργο επιβλητικό από ξύλο, μάρμαρο και σίδερο έχουμε αυτή την αίσθηση του απόντος, του πρώτου μάρτυρα της επιστήμης που οδηγήθηκε στην πυρά για τις ιδέες του: την απειρία του σύμπαντος, την πολλαπλότητα, την κατάργηση του γεωκεντρισμού, αναγραμματισμό του «εγωκεντρισμού», της αυτάρκειας.
Το συμβολικό πηγαίνει ακόμη πιο πέρα. Η φύση αποτελείται από πλείστα στοιχεία που κινούνται κάθετα από τη γη προς τα πάνω. Τα δένδρα, τα όρη, οι βράχοι και αργότερα τα τεχνητά στοιχεία όπως είναι τα ψηλά κτίρια και τα μνημεία. Το σύμβολο είναι αυτό που συνδέει τη γη με τον ουρανό παραπέμποντας στην πνευματικότητα, στην εξύψωση, τελικά στην απελευθέρωση…
Όπως αντίστοιχα και στην κινέζικη παράδοση ανάμεσα στο γήινο και το ουράνιο τσι, την ενέργεια της φύσης, βρίσκεται ο άνθρωπος, με την ζωτική του δύναμη, την δημιουργικότητά του και την προσπάθεια να φτάσει ψηλά πατώντας γερά στη γη.
Αυτή την αίσθηση έχουμε περιηγούμενοι στην έκθεση του Κορνήλιου Γραμμένου. Ακροβατούμε διαρκώς ανάμεσα στο γήινο και το ουράνιο. Σα να βρισκόμαστε αιωρούμενοι ανάμεσα σε αινίγματα προς αποκρυπτογράφηση. Στα οποία μπορούμε να δώσουμε δικές μας εκδοχές κι ας έχουν τις ονομασίες τους. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο καλλιτέχνης σε κάποια συνέντευξή του, αυτή τη φορά δίνει τίτλους που αποτελούν απλά και μόνο πρόταση, στιγμιαία δέσμευση για την αρχή της ανάγνωσης αφήνοντας κάθε περιθώριο ελευθερίας. Η αφαίρεση έτσι συνεχίζει να λειτουργεί.Ο Κωπηλάτης από ξύλο, χρώμα και μαλλί θα μπορούσε να είναι αργαλειός και το Πουλί από ξύλο και μελάνι παραπέμπει σε μορφή άρπας.
Τα έργα έχουν επίσης και το αρχαϊκό στοιχείο.Η Aυτοπροσωπογραφία ως ευτυχισμένος, μάσκα με την αρχαϊκή αυστηρότητα και το βάρος του μόλυβδου πάνω σε ξύλο, «τυπώνει» το βάσανο της υπαρξιακής αγωνίας, με δόση αυτοσαρκασμού.
Έργα επίσης αισθησιακά, γεμάτα ζωή με κίνηση στο χώρο όπως είναι ο Jazzman, από ξύλο, μαλλί, ανοξείδωτο χάλυβα που μας προσκαλεί με την μοναδική κλίση του καθώς και ο Ίππος που μας υποδέχεται με το εκρηκτικό κίτρινο χρώμα. Σε αντίθεση με τη Νιρβάνα, ξύλο και χρώμα, λευκό και μαύρο, η ισορροπία των δύο πλευρών μας.

Giordano Bruno, ξύλο, μάρμαρο, σίδηρος,h215X45X37cm, 2015

Τα υλικά που χρησιμοποιεί ο Κορνήλιος Γραμμένος στα ιδιότυπα γλυπτά του είναι γήινα, φυσικά, μας συνδέουν άμεσα με μια αίσθηση αρχέγονης σωματικότητας. Και τα θέματα παρμένα όλα μέσα από τη ζωή, δίνουν στην πνευματικότητα του έργου του μια γειωμένη, ανθρώπινη, κοσμική διάσταση.
Είδα το πρώτο μέρος της σειράς Repatriation vol.1 εκ των υστέρων μέσα από βίντεο. Είχα παρ’όλα αυτά την αίσθηση ότι τα έργα παραπέμπουν σε κάτι οριζόντιο, οικείο, στην «οικία» με τα έπιπλά της, τις αποσκευές μας, το νήμα και το μαλλί σε πρώτη θέση να μας οδηγούν συνειρμικά σε κάτι ζεστό, γήινο, σπιτικό. Στον εαυτό μας. Εδώ, στο Repatriation vol.2 βγαίνουμε προς τα έξω στον κόσμο, στεκόμαστε στα πόδια μας, όρθιοι, αποφασισμένοι να συνδεθούμε με τη φύση και τον «άλλο».
Η καθετότητα έρχεται ενίοτε από τον ουρανό προς τη γη, όπως συμβαίνει στο έργο Ex-temporisation, ξύλο και χρώμα. Ξαφνιάζει. Και το σημείο απ’όπου έρχεται μας στέλνει την εικόνα αυτού του εκτός χρόνου, του άχρονου του ασυνειδήτου. Ύπαρξη,ex-istere,έκσταση, εξ-ίσταμαι. Ο καλλιτέχνης μας βγάζει «εκτός» τόπου και χρόνου για να μας επαναφέρει και να μας γειώσει με το αποφασιστικότερο κομμάτι της συλλογής από σίδερο και χρώμα, απλό όσο και καθηλωτικό σύμβολο, ένας σταυρός που μας δένει με το γήινο και μας επανα-πατρίζει μετά την περιπλάνηση. Re–patriation λοιπόν.