Ιωάννα Παπαγιάννη – Μέσω της τέχνης εξερευνώ τους βαθύτερους φόβους, τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες μου

Δρ Εύα Κέκου,
Ιστορικός της Τέχνης & ανεξάρτητη επιμελήτρια εκθέσεων      

Συναντήσαμε πριν τις γιορτές την Ιωάννα Παπαγιάννη, φέρελπι ανερχομένη καλλιτέχνιδα …και ιδού η συζητητή μας.

• Θα ήθελα να μας εξηγήσετε με πoιo τρoπo η διεπιστημονικότητα αλλα και έννοιες πoυ αφορούν την επιστήμη, τέχνη και τεχνολογία συναντιούνται στο έργο σας;

Στο έργο, Time-lapse, επιδιώκω να συνδυάσω την επιστήμη, την τέχνη και την τεχνολογία για να εξερευνήσω την πολύπλευρη έννοια του χρόνου. Εμπνέομαι αφενός από τη φιλοσοφική σκέψη του Πλάτωνα· όπως οι σκιές στο μύθο του σπηλαίου αντανακλούν μια υποκειμενική πραγματικότητα, έτσι και οι αισθητηριακές εμπειρίες του έργου μας προσκαλούν να στοχαστούμε πάνω στην προσωπική και κοσμική διάσταση του χρόνου. Αφετέρου, από τη σύγχρονη φυσική, με τις έννοιες της σχετικότητας και του ευθύγραμμου χρόνου, για να αποτυπώσω τη γραμμική και ταυτόχρονα φευγαλέα φύση του. Τα υλικά που χρησιμοποίησα, όπως το νάυλον, τη μεμβράνη-καθρέφτη και τη βιντεοπροβολή, δημιουργούν έναν χώρο διαφάνειας και κίνησης και παράλληλα έναν ενδιάμεσο χώρο που θολώνει τα όρια της πραγματικότητας και της απεικόνισης. Επιπροσθέτως, ενσωματώνω ηχητικά δεδομένα από τη NASA για να συνδέσω την ανθρώπινη εμπειρία με το σύμπαν. Επιπλέον, η χρήση διαφανών υλικών προσδίδει έναν χώρο μετάβασης, έναν διάδρομο που γίνεται συμβολική αναπαράσταση της χρονικότητας. Ενώ, οι βιντεοπροβολές με πολύχρωμα, ρευστά μοτίβα ενισχύουν τη φευγαλέα φύση του χρόνου. Επιδίωξή μου είναι να στοχαστούμε πάνω στη φύση της ύπαρξης και να αναζητήσουμε την ισορροπία μεταξύ αντιθέσεων, όπως παρελθόν και μέλλον, παροδικότητα και αθανασία.

Time lapse, 2023 διάδρομος από νάυλον, μεμβράνη καθρέφτης, βιντεοπροβολή 12m x 2,50m x 2m approx

• Το έργο σας  πλαισιώνεται απο δυο πυλώνες – των θετικών επιστημων αλλα και της  φιλοσοφίας. Με ποιο τροπο συγκεκριμενα θεωρείτε οτι το το εικαστικο σας εργο βρισκει οχι μονο  δημιουργική εφόρμηση, αλλα και θεμελιώνει τη δημιουργία του; Πως δηλαδή η θεωρία αλλα και και θετικες επιστημες λειτουργουν συμπληρωματικά στο έργο σας;

Η συμπληρωματική σχέση φιλοσοφίας και θετικών επιστημών αποτελούν τη βάση του έργου, καθώς και οι δύο λειτουργούν ως ισοδύναμες αφετηρίες αλλά και δομικά στοιχεία της δημιουργίας του. Από τη μια πλευρά, οι θετικές επιστήμες προσφέρουν την κατανόηση της φύσης του χρόνου και των φυσικών του γνωρισμάτων, όπως η γραμμικότητα και η αέναη ροή του. Η έρευνα σύγχρονων θεωριών της φυσικής, όπως το βέλος του χρόνου και η κοσμική του διάσταση, έθεσε τα θεμέλια για την εγκατάσταση. Επιπλέον, οι ήχοι από τη NASA που μεταφράζουν τα δεδομένα του σύμπαντος σε ακουστική εμπειρία ενισχύουν την επιστημονική πτυχή του έργου, διευρύνοντας τη σύνδεση του ανθρώπινου χρόνου με την κοσμική του διάσταση. Από την άλλη πλευρά, η φιλοσοφική σκέψη προσφέρει την εννοιολογική δομή. Ο μύθος του σπηλαίου του Πλάτωνα και η αριστοτελική αντίληψη της ολότητας καθοδήγησαν τη διαμόρφωση της εγκατάστασης, αποτυπώνοντας τη διττή φύση του χρόνου ως υποκειμενικό και καθολικό φαινόμενο. Η έννοια της κάθαρσης, όπως αναδεικνύεται μέσα από την αρμονία αντίθετων εννοιών (άδειο-γεμάτο, γήινο-κοσμικό), αποτυπώνεται έμμεσα, αποκαλύπτοντας την πορεία προς την αυτοπραγμάτωση και την ευδαιμονία. Οι θετικές επιστήμες και η φιλοσοφία δεν λειτουργούν αυτόνομα στο έργο, αλλά συνδέονται οργανικά. Η επιστημονική προσέγγιση προσφέρει την αναλυτική κατανόηση και τα μέσα για την κατασκευή, ενώ η φιλοσοφική θεώρηση καθορίζει την εννοιολογική προσέγγιση και την αισθητική σύνθεση. Το έργο εξερευνά τη συνύπαρξη αυτών των δύο δυνάμεων, αποδεικνύοντας πώς οι αντίθετοι αυτοί πυλώνες οδηγούν στην ισορροπία.

Neurocube 2024 3d filament και ξύλο 0.50×0.50m – όψη με φως

•  Ποια είναι η πρόθεση σας να μεταφράσετε το βιωμενο χρονο, αλλα και να εκφράσετε  το πραγματικο αλλα και το μη πραγματκοι χρονο μεσα απο το εικαστικό σας έργο; 

Η επιδίωξή μου είναι να αποδοθεί η έννοια του χρόνου ως μια εμπειρία που συνδυάζει το πραγματικό και το μη πραγματικό. Με την εγκατάσταση αυτή, στόχος είναι να αποτυπώσω το βιωμένο χρόνο και να αναδείξω την αμφισημία του — την ένταση ανάμεσα στην παροδικότητα και την μονιμότητα. Η χρήση υλικών, όπως το νάυλον, η μεμβράνη-καθρέφτης και η βιντεοπροβολή ενσωματωμένα σε έναν κατασκευασμένο διάδρομο, δημιουργούν ένα χώρο που αντικατοπτρίζει τη ρευστή φύση του χρόνου. Παράλληλα, προσπάθησα να αποδώσω την ιδέα του «ευθύγραμμου βέλους του χρόνου» το οποίο προχωράει από το παρελθόν στο παρόν και προς το μέλλον. Άλλωστε, ο χρόνος, όπως τον αντιλαμβανόμαστε, διαφέρει σημαντικά από το χρόνο σε κβαντικό επίπεδο – εκεί είναι ασαφής και βασισμένος σε πιθανότητες, ενώ στο σύμπαν είναι μια διάσταση που επηρεάζεται από τη βαρύτητα και την ταχύτητα. Με βάση αυτά στόχος μου ήταν να δημιουργήσω μια πολυαισθητηριακή εμπειρία η οποία να ενθαρρύνει το στοχασμό πάνω στην έννοια του χρόνου και της ύπαρξης.

• Θα ήθελα να μας μιλήσετε για τη προσωπικη σας σχεση και αντίληψη για το χρονο.

Η έννοια του χρόνου ανέκαθεν αποτελούσε για μένα ένα “τέλος” σύμφωνα με την αριστοτελική ερμηνεία του όρου, ως σκοπό και ολοκλήρωση, αλλά και μια δύναμη αναπόφευκτη, επώδυνη και συχνά καταπιεστική. Από μικρή ηλικία όσο μπορώ να ανακαλέσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου, ο τρόμος που δημιουργούσε μέσα μου αυτή η αίσθηση της προσωρινότητας, της παροδικότητας παραμένει έως και σήμερα ανεξίτηλος. Είναι σαν μια αδιάκοπη υπενθύμιση της θνητότητάς μας, μια σκιά που βαραίνει ίσως ακόμη και τις πιο φωτεινές στιγμές. Για να απαλύνω αυτή την αίσθηση ή ίσως και να ξεφύγω από την καταλυτική της επίδραση, προσπάθησα να γεμίσω το χρόνο μου με κάθε λογής δραστηριότητα, δουλειά ή ασχολία, επιδιώκοντας να εξουδετερώσω τη σιωπηλή απειλή της αδυσώπητης ροής του. Η ανάγκη αυτή δεν ήταν απλώς μια προσπάθεια αποφυγής· ήταν μια προσπάθεια επιβεβαίωσης της ύπαρξης, ένα μέσο να δώσω νόημα στις στιγμές μου και να αντισταθμίσω την αίσθηση πως ο χρόνος με κατακλύζει.

Ακολουθία σε 4 χρόνους 2022, plexiglass, μεμβράνη καθρέφτης 0.40×0.40m

• Ποια ηταν η μεχρι τωρα εμπειρια με την επαφη σας με το κοινο με τη παρουσιαση του εργου σας σε διαφορετικους χωρους 

Η αλληλεπίδραση με το κοινό είναι για μένα πολύτιμη. Κάθε θεατής φέρνει τη δική του αντίληψη, δημιουργώντας νέες ερμηνείες και προσεγγίσεις για το έργο. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την υποκειμενική φύση του χρόνου, το οποίο αποκαλύπτει πως η αντίληψή μας για το χρόνο δεν είναι απόλυτη, αλλά επηρεάζεται από την ψυχολογική, συναισθηματική και πολιτισμική μας κατάσταση. Ενώ ο χρόνος, ως φυσικό μέγεθος, ρέει με σταθερό ρυθμό σύμφωνα με τη φυσική, η αίσθηση του χρόνου μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο και από στιγμή σε στιγμή.  Η διαδραστική φύση του έργου, με τη χρήση video και ήχου, προσκαλεί τους θεατές να γίνουν μέρος της δημιουργίας και να εξερευνήσουν την έννοια της χρονικότητας. Οι αντιδράσεις τους συχνά επικεντρώνονται στη ρευστότητα, τη διαφάνεια και τα μοτίβα του βίντεο, στοιχεία που προξενούν ερωτήματα για την αντίληψη του χώρου και του χρόνου.

Neurocube 2024 3d filament και ξύλο 0.50×0.50m – όψη χωρίς φως

• Ποιοι ειναι οι επομενοι στοχοι σας αλλα και επιθυμιες σας γενικοτερα αλλα και συγκεκριμενα στην εικαστικη σας διαδρομη και πορεία; 

Ο αρχικός μου στόχος περιστρέφεται γύρω από την περαιτέρω εξερεύνηση όσον αφορά τις αναλύψεις στον τομέα της  κοσμολογίας και της φυσικής και τη σύνδεση αυτών με τη ζωή. Σκοπεύω να εμβαθύνω στη σχέση μεταξύ παροδικότητας και μονιμότητας, καθώς και στην αλληλεπίδραση φωτός, σκιάς και υλικών, αναζητώντας νέους τρόπους να αποτυπώσω τη φευγαλέα φύση της ύπαρξης και του χωροχρόνου. Επιθυμία μου είναι να διερευνήσω ακόμα βαθύτερα τη σχέση του ανθρώπου με την έννοια της ολότητας, όπως αυτή διαφαίνεται μέσα από την αλληλεπίδραση αντιθέτων, όπως παλιό και νέο, άδειο και γεμάτο, φως και σκοτάδι. Η αλληλεξάρτηση και την αλληλοσυμπλήρωση των αντίθετων δυνάμεων αναδεικνύει ότι η ισορροπία μεταξύ αντιθέτων είναι απαραίτητη για την επίτευξη σταθερότητας και ευημερίας.

Time lapse, 2023, διάδρομος από νάυλον, μεμβράνη καθρέφτης, βιντεοπροβολή 12m x 2,50m x 2m approx., Στιγμιότυπα

• Πώς συνδέονται οι προσωπικοί σας στόχοι με την καλλιτεχνική σας πορεία;

Η καλλιτεχνική μου πορεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους προσωπικούς μου στόχους και τις πιο εσωτερικές μου αναζητήσεις, καθώς μέσω της τέχνης εξερευνώ τους βαθύτερους φόβους μου, τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες μου. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας, που συνδέεται με τις πιο κρυφές πτυχές του εαυτού μου και, ταυτόχρονα, με βοηθά να αποκρυπτογραφήσω την πολυπλοκότητα του κόσμου γύρω μου. Η τέχνη είναι για μένα κάτι περισσότερο από μια πράξη έκφρασης· είναι μια μορφή κάθαρσης και μεταμόρφωσης, που με απελευθερώνει, μεταμορφώνοντας τα εσωτερικά μου ερωτήματα και τις ανησυχίες σε δημιουργία. Η διαδικασία αυτή λειτουργεί ως ένας χώρος όπου συνυπάρχουν η ανακούφιση και η πρόκληση, η ανασφάλεια και η έμπνευση. Κάθε έργο είναι και μια προσπάθεια να συνδέσω την προσωπική μου εμπειρία με κάτι καθολικό και διαχρονικό.

Last modified: 15/01/2025