Η σύγχρονη τέχνη παίρνει της θέση της στο Πάνθεον…  

 Μόνιμες εικαστικές εγκαταστάσεις του Anselm Kiefer στο παρισινό Μαυσωλείο…                                                                                 

Έργα του Anselm Kiefer (1945-),  ενός από τους διασημότερους σύγχρονους καλλιτέχνες παγκοσμίως, και του οποίου την αναδρομική έκθεση παρουσίασε πριν λίγα χρόνια  το κέντρο Pompidou στο Παρίσι, κοσμούν πλέον με μόνιμο τρόπο το Πάνθεον στο Παρίσι.
Με αφορμή την τελετή μεταφοράς στο ναό «των μεγάλων αντρών» της σορού του Γάλλου συγγραφέα Maurice Genevoix (1890-1980), τον περασμένο Νοέμβριο και εν μέσω πανδημίας, ο γερμανικής καταγωγής καλλιτέχνης που ζει και εργάζεται στη Γαλλία, δέχτηκε την πρόταση του Γάλλου προέδρου και επιμελήθηκε μια σειρά έργων εμπνευσμένος από τα κείμενα του συγγραφέα με θέμα τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πάνθεον

Ο Maurice Genevoix, βετεράνος και ο ίδιος του «μεγάλου πόλεμου», μεταφέρει στο συγγραφικό του έργο την οδύνη και φρίκη της μάχης, αφήνοντας μόνο τη φύση να λειτουργήσει σαν μια υπόσχεση ελπίδας, σαν μια αντιστάθμιση με το θάνατο…
Οι εγκαταστάσεις του Anselm Kiefer, σαν έργα που έχουν ρουφήξει από το χώμα τον πόνο, ενσαρκώνουν τη σιωπή της απώλειας, το κενό μετά τη μάχη, το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης…τοπία από τα οποία η δύναμη του «Κακού» πέρασε και σάρωσε την ανθρώπινη παρουσία. Μια δύναμη που «κατατρέχει» το Γερμανό καλλιτέχνη στο σύνολο του έργου του, και όπως λέει και ο ίδιος αποτελεί βασικό αντικείμενο στοχασμού και αναζήτησής του σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Πάνθεον – Γενική άποψη της έκθεσης του Anselm Kiefer

Μία πληθώρα υλικών και αντικειμένων που χρησιμοποιήθηκαν στα έργα του – τσιμέντο, μόλυβδος, σχοινιά, φύλλα χρυσού κ.α. – γίνονται σύμβολα αλλά και ερεθίσματα της μνήμης του ανθρώπου, απέναντι στο «κακό» που προκαλεί ο ίδιος και τον καταδιώκει από την αρχή της ιστορίας του. Ερειπωμένα τοπία που μαρτυρούν την ανθρώπινη απουσία, κρύβουν «υπολείμματα» ανθρώπινης ζωής, ρούχα, βιβλία, ποδήλατα -και τα οποία «συνομιλούν» με αποσπάσματα του συγγραφέα -φανερώνουν συγχρόνως ό,τι χάθηκε μέσα στις στάχτες του πολέμου αλλά και ό,τι αναμένεται να ξαναγεννηθεί… στην αέναη εναλλαγή της ζωής και του θανάτου, του πολέμου και της ειρήνης.
Τα θύματα όμως, αμέτρητα σαν τα αστέρια, όπως τα παρομοιάζει ο καλλιτέχνης σε έναν από του δύο μεγάλους πίνακες που πλαισιώνουν την είσοδο του μνημείου, κρατούν το πένθος άσβεστο. Όπως και την ελπίδα.

Πάνθεον – Γενική άποψη της έκθεσης του Anselm Kiefer

Η εικαστική εγκατάσταση πλαισιώνεται από ηχητικό υλικό που συνέθεσε ο διακεκριμένος Γάλλος μουσικός Pascal Dusapin.
Θυμίζουμε ότι το Πάνθεον στο Παρίσι φιλοξενεί τις σορούς των μεγάλων αντρών -και γυναικών – του γαλλικού έθνους, ένας ναός μνήμης και ιστορίας. Μεταξύ άλλων στο Πάνθεον βρίσκονται οι σοροί του Βίκτορ Ουγκώ 1802-1885), Ζαν Ζακ Ρουσσώ (1738-1813), Αντρέ Μαλρώ (1901-1976), Μαρί Κιουρί (1867-1934) Αλέξανδρος Δούμας (1802-1870), Ζαν Ζωρές (1859-1914), Σίμον Βέιλ (1927-2017), Εμίλ Ζολά (1840-1902) καθώς και του εμπνευστή του  αρχιτέκτονα Ζακ Ζερμάν Σουφλώ (1713-1780), σημαντικότερου εκπροσώπου του νεοκλασικισμού κατά τον 18ο αιώνα. Ο ίδιος ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 5ος είναι αυτός που του ανέθεσε το έργο, το 1755, προς χάρη της Αγίας Γενεβιέβης. Μετά τη γαλλική επανάσταση ο ναός θα χάσει το θρησκευτικό του χαρακτήρα.
Η επιδίωξη του Σουφλώ ήταν να αναμετρηθεί με το ναό του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, και φαίνεται να τα κατάφερε. Οι διαστάσεις και η αρχιτεκτονική του κτίσματος αποτέλεσε κατόρθωμα για την εποχή του και μέχρι σήμερα το αρχιτεκτονικό αυτό αριστούργημα εντυπωσιάζει με την επιβλητικότητά του μέσα από την απλότητα και τη συμμετρία του.

Οι εγκαταστάσεις του Anselm Kiefer, μέσα σε βιτρίνες, έξι στο σύνολο τους, επιτρέπουν την διάδραση των έργων με το χώρο του μνημείου, προσφέροντας νέες οπτικές γωνίες ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται ο θεατής. Φυσικά υπάρχει και η άποψη που υποστηρίζει ότι τα έργα επηρεάζουν την αισθητική του μνημείου, περιορίζοντας την προοπτική. Παρόλα αυτά η «διάθεση» του χώρου σε σύγχρονες εικαστικές παρεμβάσεις αποτελεί ένα αισιόδοξο διάβημα για τη θέση της σύγχρονης τέχνης και για τη δύναμη της προσφοράς της.
Περιγραφές έργων είναι από τις σημειώσεις του Anselm Kiefer

«Τα έργα μου υφίστανται καταστροφές, επισκευές, μετατροπές. Δημιουργώντας τα εκφράζω την εσωτερική μου μάχη. Τους επιτίθεμαι, τα χτυπάω, κάποιες φορές τα βγάζω στη βροχή ή ακόμη και τα καίω. Όλα τα έργα μου είναι ο καρπός της συμπεριφοράς μου σαν εικονοκλάστης. Γίνεται πόλεμος μέσα μου». Anselm Kiefer

Last modified: 08/06/2021