Η Σκακιέρα της Ειρήνης Πέννα

Η Ειρήνη Πέννα διαλέγει σαν θέμα της το Σκάκι, ένα παιχνίδι που, σε παλαιότερες εποχές, αποτελούσε μέρος της ψυχαγωγίας των ανώτερων κοινωνικών τάξεων. Ονομάστηκε μάλιστα και «βασιλικό παιχνίδι». Φαίνεται να έχει τις ρίζες του στην Ινδία ή την Κίνα του 6ου αιώνα και, όπως είναι γνωστό, σκοπός του κάθε παίκτη του είναι να φέρει τον αντίπαλο Βασιλιά σε τέτοια θέση, ώστε να μην μπορεί να αποφύγει την αιχμαλωσία.
Στην περίπτωση της Ειρήνης Πέννα, το σκάκι, το κατεξοχήν παιχνίδι της λογικής, μετατρέπεται σε αινιγματικό σκηνικό με έντονους συμβολισμούς. Με αντίπαλο παίκτη της τη λογική, η ζωγράφος χρησιμοποιεί συμβατικές τεχνικές για να αποδόσει φανταστικές εικόνες. Στον καμβά της μπλέκονται το λογικό με το άλογο δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα, γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τη δουλειά της σουρεαλιστική.
Βασίλισσες που δεν είναι παρά πιόνια και βασιλιάδες που νικάνε με το σπαθί τους σε μια σκακιέρα που μετατρέπεται σε πολιτεία είναι μερικά από τα θέματα της Ειρήνης Πέννα. Πολλές φορές μοιάζει με την κυριαρχία του καλού πάνω στο κακό   όπου σημαντικό ρόλο παίζει ο χρόνος – γι΄αυτό και οι κλεψύδρες και τα ρολόγια. Πιόνια στη σειρά, έτοιμα να δώσουν τη μάχη της ζωής και τη μάχη με το χρόνο, απεικονίζονται με λεπτομέρεια και με τη μεγαλύτερη δυνατή  αληθοφάνεια. Πιόνια που άλλοτε αιωρούνται και που άλλοτε είναι αυστηρά παρατεταγμένα στη σκακιέρα τους σε μια προσπάθεια απεικόνισης του χάους και της τάξης, της αναρχίας και της λογικής. Πιόνια παγιδευμένα στα γρανάζια του χρόνου. Και όχι μόνο. Σύμφωνα με την καλλιτέχνιδα:«ποια γυναίκα δεν ένοιωσε, ή δεν θα ήθελε, να νοιώσει βασίλισσα; Ποια γυναίκα δεν αναζήτησε τον βασιλιά είτε για να το αιχμαλωτίσει είτε για να τον στηρίξει; Ποιος άνθρωπος δεν ένοιωσε πιόνι μιας κατάστασης ή ορθώθηκε ως πύργος για να προστατέψει κάτι που αγαπά ή πιστεύει; Ή μήπως σαν Άλογο δεν καλπάζει σε ορθή γωνία στο διάβα του Χρόνου και η Λογική για να νικήσει και στιγμιαία να νικηθεί».
Για την μεταφορά των ιδεών και των σκέψεών  της στο πεδίο της ύλης η Ειρήνη Πέννα χρησιμοποιεί άλλοτε χαρτί και άλλοτε καμβά, με δεσπόζοντα χρώματα το άσπρο και το μαύρο και εμβόλιμα ακρυλικά χρώματα,  αναμεμειγμένα  με σκόνες και κόλλες ενώ η σινική μελάνι αποτυπώνει  τη λεπτότητα και τη λεπτομέρεια. Ξεχωριστή επιλογή της είναι  το φύλλο χρυσού. Λαμπερό και πολύτιμο, δίνει έμφαση στο μεγαλείο της ιδέας με παράλληλη αναφορά στο Opus Magnum, στο Μεγάλο Έργο προς το οποίο κάθε Έργο οφείλει να τείνει.
Ένα παιχνίδι σε μαύρο άσπρο είναι το παιχνίδι της όπου χρώμα παίρνει μόνο κάποιες φορές το πεδίο μάχης. Ορισμένες φορές μάλιστα μοιάζει να είναι ένα καθαρά πνευματικό παιχνίδι και άρα αναφορά στην τέχνη εκείνη που απευθύνεται στους ανθρώπους του πνεύματος. Ίσως ακόμα και μια αναφορά στο Σετ Σκακιού του Μαν Ραίη. Πρόκειται άραγε για το παιχνίδι της ίδιας της ζωής;
«Πρόκειται  πραγματικά  για το παιχνίδι της ίδιας της ζωής», μας λέει η καλλιτέχνιδα, «αλλά όχι με τη ζωή ως αντίπαλο. Η Ζωή είναι η Σκακιέρα – ο Καμβάς πάνω στον οποίο όλα εξελίσσονται. Μα πάνω από όλα λαμβάνει χώρα η πιο δύσκολη και αέναη μάχη: αυτή με τον Εαυτό μας. Μήπως η επιλογή του άσπρου και του μαύρου δεν είναι αρχετυπική με τις αντιθέσεις παρούσες και συμπληρωματικές;»
Στους πίνακες της Ειρήνης Πέννα κυριαρχούν ακριβείς, ιλουζιονιστικές εικόνες με συμπηκνωμένες ποιητικές ιδέες, που υπερβαίνουν τις μορφικές αναζητήσεις και υποδηλώνουν τη μυστηριώδη και κρυφή παρουσία κάποιων μη ορατών στοιχείων. Η απλή αφήγηση γίνεται περίπλοκη, το συνηθισμένο γίνεται ασυνήθιστο και το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό. Εν τέλει, ο θεατής βρίσκει περισσότερα στην κρυφή πραγματικότητα παρά στο άμεσα αντιληπτό και το Σκάκι παίρνει την ιδιότητά του ως παιχνίδι της σκέψης.

Last modified: 21/12/2017