Δεκαπέντε εικαστικοί καλλιτέχνες μας μεταφέρουν στο κλίμα της παρθενικής «συνάντησης» με το κοινό
Με μεγάλο ενδιαφέρον και πολλά συγχαρητήρια οι αναγνώστες του Art22.gr υποδέχτηκαν την έρευνα μας για την πρώτη έκθεση των καλλιτεχνών. Η πρώτη έκθεση είναι η ιεροτελεστία. Η μυητική πράξη δημοσιοποίησης του έργου και των ονείρων. Είναι η «πρώτη φορά» που μπορεί να χαράξει πορείες και να ανοίξει δρόμους.
Ζητήσαμε από εικαστικούς καλλιτέχνες να μας μιλήσουν για την πρώτη τους έκθεση∙ τις εντυπώσεις, τα συναισθήματα και κατά κάποιο τρόπο να βοηθήσουμε τους νέους καλλιτέχνες που τώρα ξεκινάνε το μεγάλο τους ταξίδι.
Στην έρευνα συμμετέχουν οι: Κώστας Ανανίδας, Χρήστος Αντωναρόπουλος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Γιάννης Αντωνόπουλος, Κωστής Γεωργίου, Κορνήλιος Γραμμένος, Κλεοπάτρα Δίγκα, Ειρήνη Κανά, Γιάννης Καστρίτσης, Χάρης Κοντοσφύρης, Σπυριδούλα Πολίτη, Άγγελος Σκούρτης, Δήμητρα Σιατερλή, Γιάννης Στεφανάκις, Ηλίας Χαρίσης.
Τα κοινά ερωτήματα στα οποία συνοψίζεται η έρευνα: • Πότε έγινε η έκθεση και σε ποιο χώρο • Σας πρότεινε κάποιος στη γκαλερί ή έγινε με δική σας πρωτοβουλία • Οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα από το «Βάπτισμα» • Θυμάστε αν πουλήσατε; • Διαφοροποιήθηκε και πόσο η δουλειά σας από τότε; • Τι θα συμβουλεύατε σε ένα νέο καλλιτέχνη που «ψάχνεται» για την πρώτη του έκθεση. • Υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο γεγονός που το θυμάστε ακόμη;
Στο τρίτο μέρος του αφιερώματος θα συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Άγγελος Αντωνόπουλος, Κορνήλιος Γραμμένος, Άγγελος Σκούρτης, Γιάννης Στεφανάκις, Δήμητρα Σιατερλή,
Κώστας Ανανίδας: Ο γλύπτης που ξεκίνησε
εκθέτοντας ζωγραφικά έργα

Κώστας Ανανίδας, 1994
Πότε έγινε η έκθεση και σε ποιο χώρο. Αν υπήρξε κάποιος που σας πρότεινε στη γκαλερί ή έγινε με δική σας πρωτοβουλία.
Η πρώτη μου έκθεση έγινε τον Δεκέμβριο του ’94 στην αίθουσα τέχνης «Μαρία Παπαδοπούλου» στην Αθήνα (Ξενοκράτους 33, πρώην «Τρίτο Μάτι»). Η συνεργασία με τον χώρο έγινε από τυχαία συνάντηση. Η γκαλερίστα επισκέφθηκε το εργαστήριο που είχαμε από κοινού στην οδό Ευριπίδου μαζί με άλλους συναδέλφους πτυχιούχους της ΑΣΚΤ το φθινόπωρο του ’91 για να δει τα έργα του ζωγράφου Βαγγέλη Γκιόκα και συμπτωματικά με βρήκε να ζωγραφίζω σε κάποιο από τα δωμάτια του διαμερίσματος. Άνθρωπος καλλιεργημένος και από τη φύση της ευγενής η Μαρία Παπαδοπούλου, αφού συστήθηκε, μου ζήτησε να σκεφτώ αν θα με ενδιέφερε μια μελλοντική συνεργασία μαζί της ενώ κοιτούσε τα μοναδικά 2 ή 3 τελάρα που είχα ζωγραφίσει. Τότε θυμάμαι είχα δώσει μια αόριστη απάντηση. Δεν είχα στο μυαλό μου να εκτεθώ άμεσα. Θεωρούσα ότι ήταν νωρίς (είχα μόλις τρία χρόνια αποφοιτήσει από την Σχολή Καλών Τεχνών) και ότι χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για να δημιουργήσω έργο το οποίο θα άξιζε παρουσίασης. Αργότερα στο τέλος του ’93 ή αρχές του ’94 συμφωνήσαμε να εκθέσω.
Οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα από το βάπτισμα
Η προετοιμασία της έκθεσης ήταν επίπονη και χρονοβόρος. Κυρίως η παράγωγη του καταλόγου ο οποίος στοίχησε αρκετά χρήματα για την εποχή εκείνη. Ήμουν τυχερός καθώς είχα χορηγό (από το φιλικό μου περιβάλλον) που χρηματοδότησε μεγάλο μέρος των δαπανών (για την ιστορία, χορηγός ήταν η εταιρεία δημοσκοπήσεων alco). Επιβαρύνθηκα όμως το κόστος της συγγραφής του κειμένου από γνωστή θεωρητικό της τέχνης. Δεν ήθελα κείμενο θεωρητικού στον κατάλογο της πρώτης μου έκθεσης παρά μόνο από κάποιο-α που γνωρίζω και έχει στοιχειωδώς παρακολουθήσει το έργο. Πίστευα και πιστεύω ότι η συγγραφή κειμένου με αντικείμενο το εικαστικό έργο πρέπει να προκύπτει από την κατανόηση της φόρμας και του περιεχομένου και όχι από λεκτικές επινοήσεις και κοινότοπες ανώδυνες φιλολογικές αναφορές. Η συγγραφή του κειμένου μου επιβλήθηκε από την εκδότρια του καταλόγου ως «απαραίτητη». Καθώς ήμουν άπειρος και συνεσταλμένος στο χώρο υποχώρησα. Δεν ήξερα που και πώς να κινηθώ και να βρω τι είναι αυτό που αρμόζει καλύτερα στην αισθητική μου έτσι ώστε να βγει ένα αξιοπρεπές έντυπο με ένα σχετικά οικονομικό προϋπολογισμό. Φταίω βεβαίως γιατί δεν έκανα την δέουσα έρευνα αγοράς. Αυτό έγινε στις επόμενες εκθέσεις μου.
Θυμάμαι επίσης τη δυσκολία επαφής που είχα με τα έντυπα και τα άλλα μέσα για να δημοσιοποιήσω την έκθεση. Χωρίς την αρωγή της συντρόφου μου Δέσποινας Δασενάκη (τότε εργαζόταν ως συντάκτρια στο πολιτικό ρεπορτάζ των «Νέων») δεν θα είχα καταφέρει τίποτα.
Τα συναισθήματα ποικίλα: στα εγκαίνια υπήρχε μεγάλη αμηχανία κατά την επαφή με τον κόσμο σε σημείο να έχω ξεχάσει ονόματα ανθρώπων που γνώριζα. Ήταν κάτι ανάλογο που ένιωσα με την «χαιρετούρα» την ημέρα του γάμου μου ένα χρόνο αργότερα. Η αγωνία να διαχειριστώ τα μηνύματα που μου έρχονταν από διαφορετικές κατευθύνσεις ήταν μεγάλη και αυξανόταν από την διάθεση μου να είμαι προσιτός και φιλόξενος σε όλους τους παρευρισκομένους.
Κατά την διάρκεια της έκθεσης ένιωσα την χαρά από την κριτική των επισκεπτών αλλά και προβληματισμό για τις αρνητικές κρίσεις. Μια προσωρινή αίσθηση ικανοποίησης εισέπραξα από τα «εύγε» των συναδέλφων που εκτιμούσα και θεωρούσα «αυστηρούς». Ο δε προβληματισμός που προήλθε από την κρίση ανθρώπων του χώρου βοήθησε την σκέψη μου για αρκετό χρονικό διάστημα με τα την έκθεση.
Γνώρισα επίσης φιλότεχνους και συλλέκτες οι περισσότεροι των οποίων είχαν να μου πουν ενδιαφέροντα πράγματα για την δουλειά μου αλλά και για την αγάπη τους για την τέχνη.
Θυμάστε αν πουλήσατε; Διαφοροποιήθηκε και πόσο η δουλειά σας από τότε
Στην πρώτη μου ατομική έκθεση πουλήθηκαν 4 έργα από τα 21 που εξέθεσα εκ των οποίων το ένα το αγόρασε η ιδιοκτήτρια της γκαλερί. Εκτός των πωλήσεων ένα έργο έδωσα στον χορηγό του καταλόγου. Υπήρξαν και κάποια έργα για τα οποία εκδηλώθηκε ενδιαφέρον αλλά δεν τελεσφόρησαν οι διαπραγματεύσεις επί των τιμών με την ιδιοκτήτρια της αίθουσας και τους υποψήφιους αγοραστές.
Το στυλ των έργων που εξέθεσα, περισσότερο «αφηρημένο» και ελάχιστα «παραστατικό» ήταν ένα είδος πειραματικού «πουαντιγισμού» μάλλον δύσκολο και απρόσιτο για το μάτι του μέσου θεατή. Σπούδασα γλυπτική στην ΑΣΚΤ Αθήνας με δάσκαλους τον Δ. Καλαμάρα και Β. Παπαϊωάννου. Κι όμως, η πρώτη μου ατομική έκθεση έγινε με ζωγραφικά έργα (λάδια σε μουσαμά). Πειραματίστηκα με βάση τις αρχές σύνθεσης που διδάχθηκα από τους δασκάλους της σχολής αλλά και από τα γραπτά των Paul Klee, W. Kandinsky και J. Itten. Ήταν μια ζωγραφική αυστηρά δομημένη που προσπαθούσε να «τραβήξει» την ματιά μέσα από καθαρές πλαστικές αξίες ενώ οι τίτλοι των έργων (μουσικοί όροι οι περισσότεροι) ήταν μάλλον επίφαση.

Ο Κώστας Αναννίδας στο εργαστήριο του
Σε ότι αφορά το οπτικό αποτέλεσμα η δουλειά μου έχει διαφοροποιηθεί από τότε. Τα χρόνια που ακολούθησαν από το ‘95 μέχρι σήμερα επανήλθα* στην απεικόνιση της ανθρώπινης φιγούρας σε όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής μου δραστηριότητας (σχέδιο, γλυπτική και ζωγραφική). Η ουσία όμως, δηλαδή το σκεπτικό στην «ακτινογραφία» της εικόνας παραμένει το ίδιο με εκείνα τα λάδια που εξέθεσα στην πρώτη μου ατομική.
* οι καλλιτεχνικές σπουδές μου είχαν αμιγώς ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο καλλιτέχνη που «ψάχνεται» για την πρώτη του ατομική έκθεση
Ειλικρινά δεν είμαι σε θέση να δώσω συμβουλή σε ότι αφορά το εμπορικό μέρος της τέχνης. Και στην προσπάθεια αναζήτηση αίθουσας επίσης δεν έχω κάτι ιδιαίτερο να πω. Είμαστε λαός που λειτουργούμε εν πολλοίς με τις συστάσεις τρίτων και με «γνωριμίες». Αν υπάρχει κάποιο άτομο στο οικείο περιβάλλον του νέου καλλιτέχνη το οποίο με το κύρος του μπορεί να επηρεάσει δεν βρίσκω τον λόγο να μη χρησιμοποιηθεί.

Νεώτερη δουλειά του καλλιτέχνη
Όμως και μόνος, χωρίς βοήθεια, αν πιστεύεις σε αυτό που κάνεις, και επικεντρωθείς σε ένα στόχο («να εκθέσω σε γκαλερί της Αθήνας», «να γίνω αναγνωρίσιμος») θα βρεις τον άλφα ή βήτα τρόπο να υλοποιηθεί. Είναι αυτονόητο ότι η προσπάθεια αυτή πρέπει να συνοδεύεται από μια καλώς επιμελημένη έντυπη ή ψηφιακή παρουσίαση της εργασίας (portfolio).
Ανεξάρτητα από την πρώτη ή δεύτερη έκθεση μια συμβουλή (ταυτόχρονα και ευχή) που δίνω σε νέους καλλιτέχνες είναι: να δυναμώσει μέσα τους το αισθητικό κριτήριο σε τέτοιο βαθμό που να ελαχιστοποιείται η επιρροή (θετική ή αρνητική) της γνώμης των άλλων για το έργο τους. Αυτό «κτίζεται» με τον χρόνο και είναι το απαραίτητο συστατικό για την γνωριμία με τον εαυτό.
Πόσο καιρό σας πήρε για να ετοιμάσετε μια ολοκληρωμένη δουλειά για την πρώτη έκθεση
Περίπου τέσσερα χρόνια διήρκησε η εργασία μου για την πρώτη ατομική έκθεση. Αρκετοί καλλιτέχνες της γενιάς μου (απόφοιτοι ‘87 και ‘88 ) είχαν ήδη προ πολλού στο ενεργητικό τους μία ή δύο ατομικές εκθέσεις. Πολλοί μάλιστα είχαν συμπεριλάβει έργα της σπουδαστικής περιόδου και της πτυχιακής εργασίας. Η δική μου «καθυστέρηση» οφείλεται στην στρατιωτική θητεία, περισσότερο όμως, στις προσωπικές καλλιτεχνικές εμμονές που με διακατέχουν μέχρι σήμερα: η επίπονη και χρονοβόρος διαδικασία της παραγωγής του έργου (πολλές μελέτες και προσχέδια πριν την εκτέλεση).

Λάδι σε Μουσαμά, 125χ125 εκ. Πρόσφατη δουλειά
Αν υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο γεγονός που το θυμάστε ακόμη
Κατά την διάρκεια των 25 ημερών της έκθεσης είχα την ευκαιρία να γνωρίσω ενδιαφέροντες ανθρώπους. Αξιομνημόνευτο είναι ότι τα απογεύματα (κάθε απόγευμα σχεδόν) στην γκαλερί συντροφιά μας κρατούσε η τελευταία σύντροφος του Γ. Μόραλη, Ιωάννα Βασσάλου, η οποία διηγείτο με μοναδική χάρη ιστορίες και εντυπώσεις από τους ανθρώπους του περιβάλλοντος της. Ήταν πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα καθώς μάθαινα ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ζωή καλλιτεχνών από όλο το φάσμα της τέχνης. Φυσικά και για τον Μόραλη ο οποίος αποτελούσε και αποτελεί το καλλιτεχνικό μου πρότυπο.
✔✔✔
Χρήστος Αντωναρόπουλος
24ωρη άδεια από τη μονάδα για την πρώτη έκθεση
Ο Χρήστος Αντωναρόπουλος πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία.
«Την Άνοιξη του 1985 πήρα το πτυχίο μου και ένα χρόνο αργότερα πραγματοποίησα την πρώτη μου έκθεση ενώ υπηρετούσα τη θητεία μου στο μηχανικό στο Λουτράκι. Η έκθεση έγινε στη γκαλερί «Τρίτο Μάτι» του Νίκου Πετσάλη. Η γκαλερί λειτουργούσε στην οδό Ξενοκράτους 33.
Το περασμένο καλοκαίρι είχα λάβει μέρος σε ομαδική έκθεση που έγινε στην Άνδρο στο Μουσείο Γουλανδρή και εκθέσαμε αριστούχοι απόφοιτοι της ΑΣΚΤ.

Το τέρας της Ύδρας – 1985
Στον Πετσάλη με σύστησε ο Δημοσθένης Κοκκινίδης, λέγοντας ότι είμαι ένας «καλός συνάδελφος». Καταλαβαίνετε αυτό για μένα ήταν κάτι σημαντικό. Για τον κάθε νέο είναι σημαντικό να τον αποκαλεί ο καθηγητής του «συνάδελφο».
Ο Νίκος Πετσάλης ήρθε στο εργαστήριο και για να γνωριστούμε και να δει τη δουλειά μου πριν ακόμη καταταγώ στο στρατό. Εκεί επί τόπου ο Πετσάλης μου ανακοίνωσε ότι θα κάνει την έκθεση και μάλιστα όρισε και την ημερομηνία. Αν θυμάμαι δεν τόλμησα να του πω ότι παρουσιάζομαι στο στρατό. Η λαχτάρα της πρώτης έκθεσης τα κάλυπτε όλα.
Όταν πλησίαζαν οι μέρες πήρα άδεια για το στήσιμο και τα εγκαίνια της έκθεσης.

Χρήστος Αντωναρόπουλος 1985
Ουσιαστικά η πρώτη μου έκθεση ήταν η πτυχιακή μου. Δεν υπήρξε κατάλογος. Ήταν μια σελίδα όλη κι όλη με κείμενο για την έκθεση που είχε γράψει ο Μάνος Στεφανίδης. Όλα ήταν πολύ ωραία, ήρθε αρκετός κόσμος, τους άρεσε η δουλειά μου και το χάρηκα. Στην έκθεση έβλεπα φίλους, γνώρισα ανθρώπους. Δεν τους είδα σαν πελάτες. Σε κάποιο γκαλερίστα από την Κολωνία άρεσε πολύ η δουλειά μου και μου πρότεινε να κάνουμε έκθεση στη Γερμανία. Πρέπει να τονίζω ότι από την έκθεση εκείνη δεν έχω κανένα έργο.
Είχα καλή ανταπόκριση και στον τύπο. Έγραψε στα «Εικαστικά» ο Μάνος Στεφανίδης, στα «Νέα» ο Χάρης Καμπουρίδης, ενώ με τίτλο «Πρώτη» έγραψε για την έκθεση ένα μυθικό πρόσωπο της εποχής ο Αλέξανδρος Ξύδης.

Έργα από την πρώτη έκθεση
Εκείνη η δουλειά ήταν πολύ διαφορετική από τις μετέπειτα. Σαν εικόνα. Άγρια ζωγραφική. Εξπρεσιονιστική, έντονη. Δούλευα στο πανί με νερουλό το χρώμα σαν ακουαρέλα και με το άλλο χέρι γύψο με χρώμα. Δούλευα ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια. Είχα μια επιθετική διάθεση.
Τώρα άλλη θεώρηση για τη ζωή. Τώρα είμαι παιδί του Φειδία…
Σε ένα νέο καλλιτέχνη θα ήθελα να πω να κάνει έκθεση γρήγορα. Όμως να μην ενδίδει ώστε η φιλοδοξία να γίνεται ματαιοδοξία. Να σέβεται, να εκτιμά το έργο του και να επενδύει στη δουλειά του. Και βέβαια πάνω στη δουλειά να παίρνει ρίσκα».

Στην πρώτη έκθεση του Χρήστου Αντωναρόπουλου στο «Τρίτο Μάτι» δεν εκδόθηκε κατάλογος. Ήταν μια σελίδα όλη κι όλη με κείμενο για την έκθεση που είχε γράψει ο ιστορικός τέχνης Μάνος Στεφανίδης

Ένα ακόμη έργο από την πρώτη έκθεση του Χρήστου Αντωναρόπουλου.
Απόσπασμα από τοκείμενο του Μάνου Στεφανίδη για την έκθεση του Χρήστου Αντωναρόπουλου «Μια άλλης εκδοχή της ζωοφιλίας«:
«…Το θέμα ερεθιστικό σε μερικές περιπτώσεις, αποκρουστικό αλλού, καταπιάνεται με τους έρωτες ανθρώπων και ζώων υιοθετώντας ρεαλιστικές επισημάνσεις και ενστικτώδεις εξπρεσιονιστικές χειρονομίες. Η ανάγνωση όμως των έργων μοιραία μετατίθεται σ’ ένα άλλο επίπεδο. Το ζώο στην οργιαστική του έκσταση ταυτίζεται με τη φύση, ενώ ο άνθρωπος από υπο-φέρων γίνεται ο βιαστής του κτήνους, ο θύτης της φύσης τελικά. Έτσι οι ρόλοι συμπλέκονται και αυτό που επιβιώνει, είναι μια άναρχη επιθυμία και δύναμη για γενετήσια ικανοποίηση∙ ή μήπως θάπρεπε καλλίτερα να μιλήσουμε για επιθυμία και δύναμη έκφρασης;

Χρήστος Αντωναρόπουλος 1985
Προσωπικά μ’ αρέσουν οι ζωγράφοι που ξεκινούν από μιαν ιστορία, που επιδιώκουν την καταγραφή ενός γεγονότος και μετά προχωρούν σε πλαστικούς συσχετισμούς και αναζητήσεις. Έτσι και ο θεατής έχει ένα μίτο για’ αρχίσει την προσωπική του πορεία μέσα στο έργο και ο ζωγράφος δεν αναλίσκεται σε ναρκισσισμούς αλλά δοκιμάζεται δοκιμάζοντας το μέσα του: το χρώμα, το σχέδιο, τη σύνθεση.
Ο Χρήστος Αντωναρόπουλος με δυναμισμό και ευαισθησία δουλεύει τους καμβάδες του χωρίς προετοιμασία και φτιάχνοντας στη διαδικασία της δουλειά του έναν πολύ εκφραστικό πολτό από τσιμέντο, χρώμα και ακριλικά χρώματα, αποδίδει την προσωπική του εκδοχή σ’ ένα θέμα το αρχαίο όσο και η ζωγραφική. Γιατί από τα σπήλαια της Αλταμίρας μέχρι του Αnimaliers ζωγράφους του περασμένου αιώνα και από τα ζωόμορφα τέρατα του Fussli έως τη Zoographie των σημερινών άγριων, το θέμα παρουσιάζεται πάντα επίκαιρο. Θυμίζει απλώς την έκθεση «Tiere in der Zeitgenõssischen Kunst» πού έγινε πέρσι στο Dusseldorf και συμμετείχαν ονόματα όπως οι Bazelits, Immendorf, Lupertz, Middendorf, Zandoz, Savivio, κλπ Το πρόβλημα όμως, να μην μένει κανείς απλώς στην εκζήτηση του όποιου θέματος, αλλά να προχωρά, σε πράγματα διαρκέστερα∙ και ο Αντωναρόπουλος με τη δουλειά του το καταφέρνει».

Χρήστος Αντωναρόπουλος 1985

Χρήστος Αντωναρόπουλος 1985

Πρόσφατη δουλειά του Χρήστου Αντωναρόπουλου

‘Ενα από τα τελευταία έργα του Χρήστου Αντωναρόπουλου, στην είσοδο του δημαρχείου Αλίμου
✔✔✔
Γιάννης Αντωνόπουλος
Από το στέκι των καλλιτεχνών στη γκαλερί Χρυσόθεμις

Γιάννης Αντωνόπουλος
Στην περιοχή του Παγκρατίου υπήρχε ένα σπίτι, που κάθε Δευτέρα γινόταν χώρος συνάντησης καλλιτεχνών. Αρχικά είχε ξεκινήσει ως ημέρα συνάντησης ηθοποιών, ήταν η Δευτέρα που δεν έχουν παράσταση τα θέατρα, όμως με τον καιρό γέμιζε το σπίτι με εικαστικούς, συλλέκτες και γκαλερίστες.
Ο φίλος που είχε το σπίτι ήταν ένας εξαιρετικός, φιλότεχνος και σπουδαίος άνθρωπος ο Κωστάκης Χαντζιάρας. Δεν θυμάμαι πως ακριβώς βρέθηκε στο εργαστήρι μου και αγόρασε ένα έργο μου, και βέβαια με κάλεσε στο σπίτι του τη Δευτέρα. Εκεί όπως προείπα, έδειξε το έργο που αγόρασε στους καλλιτέχνες, άρεσε πάρα πολύ στον Σαράντη Καραβούζη και στον Γιάννη Παπανελλόπουλο οι οποίοι γνώριζαν πολύ καλά την Ζωή Ψαρού που είχε την Γκαλερί «Χρυσόθεμις» και τις πρότειναν να δει τη δουλειά μου.
Έτσι προέκυψε η πρώτη μου έκθεση στην Αθήνα, αλλά στην περιφέρεια, και βέβαια ξεκίνησε μια συνεργασία εξαιρετική. Εκεί γνώρισα το μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο. Ο Ρίτσος για όσους δεν γνωρίζουν είναι αυτός που έδωσε το όνομα της Γκαλερί (χρυσόθεμις γι’ αυτό και η γραφή είναι βυζαντινή. (Ο Ρίτσος έγραφε πάντα στη βυζαντινή γραφή). Μάλιστα μια φορά σε κάποια ομαδική έκθεση ήρθε μαζί με το μεγάλο Γάλλο ποιητή Λουί Αραγκόν και μετά όλοι μαζί ζωγράφοι και ποιητές πήγαμε στην ταβέρνα του Κίτσουλα για σπανακόπιτα. Η συνεργασία με την Χρυσόθεμις συνεχίστηκε και συνεχίζεται ακόμα.

Ο Γιάννης Αντωνόπουλος υποδέχεται στην έκθεση το δάσκαλο Γιάννη Μόραλη
Και μια άλλη λεπτομέρεια που θυμάμαι, είναι πως ξεκίνησε τυχαία η συνεργασία στο κέντρο της Αθήνας με την Γκαλερί Ζυγός. Η Γκαλερί Ζυγός ήταν τότε μια από τις καλύτερες στην Αθήνα,την είχε ένας πανέξυπνος άνθρωπος ο Φραντζής Φραντζεσκάκης ο οποίος έβλεπε πάρα πολύ την ζωγραφική γι’ αυτό τον σέβονταν όλοι Ζωγράφοι και τεχνοκριτικοί, έβγαζε και το περιοδικό (ΖΥΓΟΣ).
Αποφασίσαμε μια μέρα με το Κυριάκο Μορταράκο, ήθελε να αλλάξει Γκαλερί και να φύγει από την ΩΡΑ, και πήγαμε στον Φραντζεσκάκη, είδε την δουλειά του Μορταράκου και του άρεσε έκλεισε η ημερομηνία, και όταν κάποια στιγμή πήγε ο Μορταράκος μια ακουαρέλα δική μου να του δείξει πως θα φτιάξει τα πασπαρτού στα σχέδια, του άρεσε τόσο πολύ του Φραντζεσκάκη που ήρθε στο εργαστηριό μου, και εκεί ήταν που ενθουσιάστηκε πάρα πολύ.
Τα έργα που είχα ήταν πολύ μεγάλα λάδια όλα γκρίζα, κάναμε την έκθεση, τα έργα πουλήθηκαν όλα ….Αγόρασαν τότε όλοι οι μεγαλοσυλλέκτες (Πιερίδης, Βορρές, Αντωνίου, Φραντζεσκάκης) και βέβαια για μένα το συγκινητικό ήταν που αγοράσαν 5-6 ζωγράφοι και σε λίγο και Εθνική Πινακοθήκη και Πινακοθήκη της Ρόδου και βέβαια οι κριτικές στα περιοδικά της εποχής ήταν διθυραμβικές.
Από τότε άρχισαν να μας ξεχωρίζουν σε γενεές (εμάς μας κατέταξαν επικεφαλής στη γενεά του 80) Εκείνο που δεν έκανε η δική μας παρέα δεν έβγαινε στην τηλεόραση και δεν έδινε συνεντεύξεις ούτε στις εφημερίδες. Όχι από ιδεολογία αλλά από σεμνότητα, θέλαμε να μιλήσει το έργο μας.
✔✔✔
Σπυριδούλα Πολίτη
Στο έργο μου υπάρχει μια συνέχεια

Ηπρόσκληση της; πρώτης ατομικής έκθεσης της Σπυριδούλας Πολίτη
Η πρώτη μου ατομική έκθεση έγινε το 1987 στην Αθήνα, στην οδό Λουκιανού στο Κολωνάκι, στην γκαλερί «Αθήνα». Ήμουν στο πέμπτο έτος στη σχολή Καλών Τεχνών, όταν συνάντησα τον τεχνοκριτικό Κώστα Σταυρόπουλο. Ενθουσιάστηκε με το έργο μου και μου πρότεινε να κάνω ατομική. Έτσι οργάνωσε την πρώτη μου ατομική στην Αθήνα στη γκαλερί «Αθήνα» όπου προλόγισε και τον κατάλογο.
Ένιωσα υπερηφάνεια θυμάμαι, αλλά όχι ιδιαίτερη συγκίνηση. Εκείνη την εποχή με ενδιέφερε μόνο η παραγωγή έργου. Ήρθε πολύς κόσμος, εισέπραξα καλές κριτικές και πήγα και καλά στις πωλήσεις.
Αγόρασε έργο μου ο συλλέκτης Πιερίδης, η Άννη Κωστοπούλου με την οποία μάλιστα αναπτύξαμε και φιλία στη συνέχεια. Δυστυχώς δεν έχω κάποια φωτογραφία από την έκθεση, εκτός από τον κατάλογο και την πρόσκληση. Μου άρεσε να δουλεύω σε μεγάλες επιφάνειες, τελάρα, ακόμα και σε χαρτί του μέτρου, παρά την ευτέλειά του.
Ο προβληματισμός μου εκείνη την εποχή, είχε να κάνει με ένα εσωτερικό ψάξιμο. Με ενδιέφερε η αρχή των πραγμάτων. Πίστευα πως για να εξελιχθώ και να διατηρήσω την ελευθερία μου έπρεπε να εμβαθύνω να κατανοήσω και να συνειδητοποιήσω αυτό που κάνω. Ήθελα να εξελίσομαι και αυτή η εξέλιξη να συμβαδίζει με την εξέλιξη ψυχης μου. Συνειδητοποίησα ότι η εσωτερική εξέλιξη έρχεται με αργούς ρυθμούς, σμιλεύεται με το χρόνο και κυρίως με την εμπειρία.

Ατιτλο, 1986, 140 x 160εκ, ακρυλικό σε μουσαμά
Για παράδειγμα όταν με μια μικρή σπάτουλα κάνω πολλές διαστρωματώσεις στόκου στην επιφάνειας ενός τελάρου, αισθάνομαι παράλληλα να σμιλεύω και να καλλιεργώ την ψυχή μου, την αίσθησή μου, σε συνεργασία με το πνεύμα μου. Μέσα από αυτή τη διαδικασία εμπειρία, επιτρέπω στον εαυτό μου να αποκαλύπτει και να φανερώνει οτι αισθάνεται ότι τον λυπεί η ευχαριστεί.
Κοιτάζοντας το έργο μου βλέπω πως υπάρχει μια συνέχεια, εξέλιξη θα έλεγα παρά το ότι δεν με ενδιέφερε ποτέ να βρώ μια φόρμουλα για να φτιάχνω πράγματα. Η γραφή μου δεν έχει αλλάξει νομίζω αν συγκρίνω αυτά τα δύο έργα που είναι διαφορετικής εποχής 1983-2015.
Η τελευταία μου δουλειά μου έχει να κάνει με τα παλιά μου ρούχα. Έγραψα στον κατάλογό μου το 2016 στην ατομική που έκανα στην γκαλερί Έκφραση, με τίτλο «Made by Loula in Gr»
«Ζωγραφίζω ρούχα ή επεμβαίνω στα ρούχα μου, γιατί μέσα από αυτή τη διαδικασία αισθάνομαι να αποκαλύπτω, να ανακαλύπτω τον εαυτό μου μέσα στην κοινωνία που ζω και συνομιλώ. Το ένδυμα είναι μάρτυρας του ανθρώπου παρά την απουσία του, δηλώνει την τάξη του, πνευματική, οικονομική καθώς και την αισθητική του. Μου προκύπτει ένας γιγαντισμός της φόρμας με αποτέλεσμα τα ρούχα να έχουν την επιβλητικότητα που τονίζει την πειθαρχία, την αυστηρότητα, την ανωτερότητα.

Εξωφυλλο κατάλογου, 1987

Οπισθόφυλλο καταλόγου
Στη συνέχεια η επιβλητικότητα μέσα από τα υπερμεγέθη ρούχα που ζωγραφίζω, μου δημιούργησε την ανάγκη να βάζω τίτλους στα έργα. Αυτό που μου αρέσει και που με εκφράζει βάζοντας τίτλους είναι ότι αισθάνομαι να τροποποιώ την μέχρι κάποιο σημείο ζωγραφική διάσταση με αντιφατικά μηνύματα, χιούμορ, αυτοσαρκασμό, ειρωνεία. Αισθάνομαι να αλλάζω τη ζωγραφική συνοχή-αλληλουχία και να αυτοαναιρούμαι, σαρκάζοντας καμιά φορά με ένα τίτλο «τη μεγαλειώδη εικόνα».
Όσο για τον τίτλο Made by Loula in Gr, θα μπορούσα να πω πως εκφράζει την σημερινή πραγματικότητά μου, στην Ελλάδα που ζω με τα προβλήματα της. Κάνοντας αυτές τις σκέψεις, θα έλεγα ότι για το θέμα, το κατά πόσο είναι έτοιμος ένας νέος καλλιτέχνης να κάνει την πρώτη του ατομική , νομίζω είναι καθαρά θέμα προσωπικό και πως μπορεί να εκφράζεται με κάθε μέσο χωρίς φραγμούς».

Σπυριδουλα Πολίτη

Το δισέλιδο κείμενο του καταλόγου από τον αείμνηστο Κώστα Σταυρόπουλο

Μπλουτζίν, ακρυλικό, μελάνι και παστέλ, σε καμβά, 70 x 100 εκ

Ο Μεγάλος Αυτοκράτορας, 2016, κέντημα, ακρυλικό και μελάνι σε ύφασμα, 152 x 240 εκ
✔✔✔
Χάρης Κοντοσφύρης: Παρουσίασε ένα από τα πρώτα πολυμορφικά γλυπτά μεταβλητών διαστάσεων

Χάρης Κοντοσφύρης
«Αρχιτεκτονική μηχανή», εγκατάσταση στο χώρο της αίθουσας τέχνης Δεσμός το 1992. Πρώτη παρουσίαση του Χάρη Κοντοσφύρη στο εικαστικό κοινό.
Οι εγκαταστάσεις αποτέλεσαν εικαστικές προτάσεις πάνω στον εννοιολογικό και πραγματοποιημένο χώρο του χρόνου με μια εκθεσιακή ωρίμανση την δεκαετία του ογδόντα. Στην παραγωγή της Ελληνικής τέχνης παραδείγματα όπως ο Χρήστος Τζίβελος, η Αιμιλία Τσεκούρα και κάπως παράλληλα ο Κώστας Βαρώτσος και η Αιμιλία Παπαφιλλίπου, προοιωνίζουν μια εναρκτήρια πρακτική των εγκαταστάσεων και των περιβαλλόντων.
Ο Γιάννης Κουνέλλης και η arte povera είναι σηματωροί της εμπειρίας που μετακυλύεται πια πιο συστηματικά και σε εκθεσιακές παρουσιάσεις που εποικοδομούν το αστικό γούστο όπως τα περιβάλλοντα της Ρένας Παπασπύρου. Σε αυτό τον κατακλυσμιαίο καινούργιο ποιητικό και χωροχρονικό κατασκευασμένο ή ανασυνδεμένο περιβάλλον ωριμάζουν οι μελέτες των «Αρχιτεκτονικών μηχανών» με την πραγματοποιημένη εγκατάσταση στην αίθουσα τέχνης «Δεσμός» να είναι ένα από τα πρώτα πολυμορφικά γλυπτά μεταβλητών διαστάσεων.
Εγκιβωτισμένοι χώροι όποιων διαστάσεων που σε μερικές περιπτώσεις θέλαν να ταυτιστούν με πραγματικούς αρχιτεκτονικούς ή πολεοδομικούς χώρους μελετούνται συστηματικά σε μακέτες πολυπροπυλενίου. Ο Ανδρέας Βαρώτσος ένας δυναμικός designer τότε μου προτείνει το υλικό που το συνδύασα με το τσιμέντο.
Η αίθουσα τέχνης «Δεσμός» είναι ο βατήρας της ελληνικής τέχνης και των νέων προτάσεων τότε. Η απουσία θεσμικής μουσειακής πολιτικής αυξάνει την ευθύνη και την πρωτοβουλία των Παυλίδιδων και του εικαστικού Σκυλάκου που τότε οργάνωναν το εκθεσιακό πρόγραμμα με την Έπη Παυλίδη να διασώζει έργα, ιδέες και τάσεις στην Οδό Τζιραίων στις Στήλες του Διός.
Πρότεινα τη συνεργασία με μερικά ντοσιέ όπου προσχέδια, μελέτες κατασκευαστικές και φωτογραφίες των μακετών εξασφάλισαν την έκθεση την Άνοιξη του 1992. Χωρίς το καταλυτικό βλέμμα της Έπης Παυλίδη δεν θα γινόταν τέτοιου είδους εκκίνηση. Οι Κώστας Βαρώτσος, Άντζυ Καρατζά, Νίκος Τρανός και Πάνος Χαραλάμπους, Έλενα Αθανασιάδου, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Γιώργος και Δημήτρης Γεωργακόπουλος, ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και ευτυχώς το θράσος απέλειπε. Η Σταυρούλα Παπασπύρου δημοσιογράφος της «Ελευθεροτυπίας» με τη Σαββατιάτικη ολοσέλιδη παρουσίαση, η Μαρία Μαραγκού και η Αθηνά Σχοινά με τα κριτικά τους σημειώματα στην «Ελευθεροτυπία» και το περιοδικό «Αντί» αντιστοίχως, επικαλούνται τις αυθεντικές δυνάμεις που διεγείρει το έργο και ο Μίλτος Παπανικολάου εντάσσει το έργο στα καταγραμμένα της ελληνικής τέχνης.
Η Αρχιτεκτονική Μηχανή είναι μια συρόμενη κατασκευή που συγκρατεί ερειπιώδεις τσιμεντένιες πλάκες διάτρητες και μια αυξομείωση πάχους και πλάτους προοπτικά ανάλογες ως προς το χώρο, όπου ο Θεατής μπορούσε να αναιρέσει τη θέση τους και να τις ανασυντάξει. Η περιχαράκωση του χώρου ως δεξιοτεχνική πρακτική των καλλιτεχνών αναστέλλεται. Η αυτόβουλη κίνηση των θεατών της γλυπτικής εγκατάστασης προτείνει έναν παροξυμμένο μοντέλο χρονικής ανάπτυξης του έργου. Οι δικαιοδοσίες του καλλιτέχνη καταστέλλονται και ανθρωπιστικά μοντέλα σκέψεις για την έξωθεν φόρμα του κόσμου του Διαφωτισμού μέχρι και την παρουσίαση εσωτερικών δομών από το μοντερνισμό και το μεταμοντερνισμό, εδώ, αφομοιώνονται για να διασφαλιστεί η αυτοκριτική ικανότητα και η αυτοσυνειδησία του μετέχοντος θεατή.
Η αυθεντικότητα και ο αλληλοσεβασμός των ανθρώπων που συνεργάζεσαι είναι μια συνιστώσα που χρειάζεται ένας νέος καλλιτέχνης αλλά πρωτίστως ο ίδιος πρέπει να εκπροσωπεί το σπάνιο είδος ενός ανθρωποειδούς του παρόντος, του «Τωρανθρώπου». Η κάθε νέα γενιά ξέρει καλύτερα από οποιονδήποτε ποιο είναι το παρόν και που πρέπει να το διαβιβάσει.
Κοντοσφύρης Χάρης
Εικαστικός – Αναπληρωτής καθηγητής Σχολή καλών τεχνών Φλώρινας ΤΕΕΤΠ.Δ.Μ
Last modified: 24/02/2019