Ελένη Μανωλαράκη – Εικασίες, ατομική έκθεση

Αν βρεθείτε στα Χανιά έχετε την ευκαιρία εκτός από τα ενδιαφέροντα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου να απολαύσετε και μια σειρά έργων της ζωγράφου Ελένης Μανωλαράκη.
Η έκθεση παρουσιάζεται από τις 31 Μαρτίου και για ολόκληρο τον Απρίλιο στο καφέ του Αρχαιολογικού Μουσείου. Την έκθεση επιμελείται ο Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, επίκουρος καθηγητής πανεπιστημίου Πατρών και κριτικός τέχνης. Η Μανωλαράκη δημιουργεί μικρά και μεγάλα σύνολα για το χώρο του καφέ με έργα μικρών διαστάσεων, φωτογραφικά ντοκουμέντα εφήμερης τέχνης αλλά και άλλες φωτογραφίες που έχουν μια εσωτερική σχέση με κάποια από τα ζωγραφικά έργα. Τα έργα και οι φωτογραφίες λειτουργούν σαν ημερολογιακές καταχωρήσεις, γίνεται χρήση υλικών και πόρων της φύσης, Tεκμηριώνοντας μέσω της ζωντανής και συνεχούς επιτέλεσης, την σύζευξη ζωής και τέχνης, έξω από την πόλη.
Για τη δουλειά της Ελένης Μανωλαράκη γράφει ο Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, Επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών και κριτικός τέχνης

                                           Μεσκλά, όπως λέμε Barbizon

Μια γάτα τεντώνει τον κορμό της, καθώς προχωρά αργά, με τις γραμμές και σκιές του μολυβιού γύρω της, να αποτυπώνουν την ενέργεια και την αίγλη της. Μια γυναίκα απολαμβάνει τη σκιά ενός δέντρου, κρατώντας μια άλλη γάτα στην αγκαλιά της. Ένας νέος άνδρας, σε στάση τριών τετάρτων, με απαλά χαρακτηριστικά και σοβαρό βλέμμα, είναι προσηλωμένος σε κάτι. Τέλος, ένα βουνό φωτισμένο με έντονα χρώματα, διαγράφεται τεράστιο μπροστά μας.
Κάνοντας χρήση της ελαιογραφίας και άλλοτε των ακρυλικών ή των μολυβιών της, η Ελένη Μανωλαράκη με τα πινέλα και ενίοτε με τα δάκτυλα και τα χέρια της, είναι μία καλλιτέχνιδα που βρίσκει τα θέματά της στο άμεσο περιβάλλον της. Ζωγραφίζει ανθρώπους, ζώα και τοπία που απαρτίζουν τον κόσμο της, στο εργαστήριο που έχει στήσει στα Μεσκλά Χανίων, το χωριό της καταγωγής της. Ενώ έχει το δικό της ύφος ζωγραφικής, δε φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για αποκλειστικά υφολογική έρευνα. Έχει περισσότερο μια ελεύθερη προσέγγιση στη ζωγραφική και στα θέματα που την ενδιαφέρουν, χωρίς να μεριμνά για υφολογική συνέπεια ή καθαρότητα, συντασσόμενη πλήρως με τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στην αναπαραστατική ζωγραφική στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Πέραν του περιβάλλοντος που ζωγραφίζει, δε διστάζει να εισέλθει σε εννοιολογικές ατραπούς με τη δουλειά της που εστιάζει στα αποτυπώματα χεριών, των χεριών του καλλιτέχνη ή αυτών του τεχνίτη που ασκούν την τέχνη τους, κατά τις καθημερινές τους δοσοληψίες στο χωριό. Τα αποτυπώματα χεριών συνιστούν μια σειρά έργων στα οποία η καλλιτέχνιδα επανέρχεται διαρκώς, εμπλουτίζοντάς τα και προσθέτοντας νέα, όσο εξερευνά όλο και πιο βαθιά αυτό το πολύ εκφραστικό μέρος του ανθρώπινου σώματος. Η αφή πέραν της δημιουργικότητας που τη διακρίνει, είναι επίσης θεραπευτική και ως εκ τούτου, το χέρι είναι ένα από τα πλέον πολύτιμα αλλά και περίοπτα μέρη του σώματος, μαζί με το πρόσωπο. Πολύ συχνά η Μανωλαράκη κρεμά μια φωτογραφία δίπλα στα θέματα που ζωγραφίζει. Οι φωτογραφικές αυτές αποδόσεις δεν έχουν μόνο καλλιτεχνικό σκοπό αλλά κυρίως στοχεύουν στην τεκμηρίωση του ενδιαφέροντός της για τα θέματά της, από το χωριό και τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτή η ανάγκη της καλλιτέχνιδας για φωτογραφική τεκμηρίωση, πέραν της ζωγραφικής, αποκαλύπτει το εννοιολογικό ενδιαφέρον της να καταγράψει κάθε λεπτομέρεια της ζωής και της τέχνης της έως εάν αυτές οι δύο να ήταν αναπόσπαστα συνδεδεμένες σε μια ζωντανή, συνεχή επιτέλεση.
Προφανώς η επιστροφή της καλλιτέχνιδας στα Μεσκλά από την Αθήνα υπήρξε μιας καίριας σημασίας απόφαση και συνειδητή, καλλιτεχνική επιλογή για επανεγκατάσταση του εργαστηρίου της, σε ένα περιβάλλον που γενικά δε λογίζεται ως ιδιαίτερα φιλόξενο στους καλλιτέχνες, μια και οι τελευταίοι εκτιμώνται περισσότερο στην πόλη, παρά στην επαρχία. Και όμως, στην επαρχία, η Μανωλαράκη ανακάλυψε αυτό που είχαν ανακαλύψει και οι Γάλλοι ζωγράφοι που μετακόμισαν στο χωριό της Barbizon τον 19^ο αιώνα για να ικανοποιήσουν τις ρεαλιστικές τους καλλιτεχνικές φιλοδοξίες: αυθεντικότητα και οικειότητα, εντιμότητα και αλήθεια. Η σχολή της Barbizon, ως γνωστόν, προετοίμασε την έλευση της επανάστασης του ιμπρεσιονισμού και η Μανωλαράκη ακολουθεί τις ιμπρεσιονιστικές αρχές. Αποδίδει έναν κεντρικό ρόλο στο φως που έχει ως συνέπεια την κατάργηση του περιγράμματος και της γραμμικότητας, τόσο στα σχέδια όσο και στα χρωματικά έργα. Ο κεντρικός ρόλος του φωτός συνδέεται με την αποϋλοποίηση του έργου, έως εάν να θεωρεί η καλλιτέχνιδα ότι είμαστε μόνο ενέργεια που μετασχηματίζεται και αλλάζει, κάθε φορά που μετακινούμαστε από το ένα σημείο στο άλλο, χωρίς ωστόσο να χάνεται ποτέ. Η μοντερνιστική έμφαση στην πρωτοτυπία εδώ αντικαθίσταται από την απλή χαρά της ζωγραφικής που λαμβάνει χώρα με διαφορετικούς ακόμα και με αντιθετικούς τρόπους, ιμπρεσιονιστικούς και εννοιολογικούς, αυτοβιογραφικούς και επιτελεστικούς, φωβιστικούς στα βουνά της και ρεαλιστικούς στην αποτύπωση των ανθρώπων και της χλωρίδας και πανίδας στο χωριό. 
Είναι σα να μας εγκαλεί η Μανωλαράκη να δούμε πώς η ζωγραφική μπορεί να κάνει ένα νέο ξεκίνημα, αφήνοντας τα μελήματα των μοντερνιστών και συνδυάζοντας τη δουλειά της με τις πρόσφατες εξελίξεις στη σύγχρονη τέχνη, ιδίως τις εγκαταστάσεις και τις επιτελέσεις. Η καλλιτεχνική επιστροφή στο εγγύς και οικείο σημαίνει άραγε και μια γονιμοποίηση του κοντινού αλλά και όλης της υπαίθρου με μια νέα αισθαντικότητα; Αυτό είναι ένα από τα στοιχήματα της καλλιτέχνιδας που χρήζει επιβεβαίωσης, τουλάχιστον προς το παρόν.
Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος

Last modified: 18/04/2024