Δημιουργοί και Τέχνη

Η Τέχνη είναι που δίνει ήθος, κάλλος, πνευματική παρακαταθήκη, νόημα στη ζωή. Γράφει ο Απόστολος Κούστας


 Βασική Νότα: Ρέουσα σιωπή
Στην αέναη ροή της ενέργειας του κόσμου, το ένστικτο, οι πράξεις και τα βιώματα δημιουργούν επικοινωνία, συμβάσεις και συλλογική μνήμη. Γεννιέται η ανάγκη από τον άνθρωπο να σηματοδοτεί τη ροή με χρόνο και ορόσημα στην εξέλιξη της ζωής.
Με απορία και δέος απέναντι στο άγνωστο, με βιωματική γνώση, και με τη φαντασία του ο άνθρωπος μαγεύεται και αστράφτει το πνεύμα. Με νου και οίστρο γεννά το λόγο, διατυπώνει έννοιες, και μορφοποιεί αισθήματα: δημιουργεί τα έργα τέχνης. Αφήνει παρακαταθήκη στην πνευματική μνήμη και συμβάλλει στη ποιοτική ανέλιξη της ζωής.
Ζώντας με αρμονία, η ομορφιά του δείχνει το δρόμο. Αφυπνίζεται κοιτώντας το φως, στο πέρασμα του αδιάκοπου κύκλου του σκοταδιού. Και με υπέρβαση ανακυκλώνει την αρχέτυπη ύλη στο παρόν, σμιλεύοντας το κάλλος.
Μέσα από τη ρέουσα σιωπή, για τη χαρά της ζωής.

Δίσκος

Δημιουργοί  και  συνείδηση
Οι δημιουργοί με ένστικτο και συνείδηση λειτουργούν πηγαία, με διακριτό ρόλο στη κοινωνία για την αρμονία και τις ανάγκες των ανθρώπων. Εκφράζονται μέσω του νου και των αισθήσεων στα διάφορα είδη έκφρασης στην τέχνη σε σχέση με τη κοινωνία, με το μεράκι για το κάλλος το ήθος και την αλήθεια.
Από τη φύση τους είναι σε ένα μόνιμα ανοιχτό και σφαιρικό διάλογο, παρατηρούν και με υπέρβαση επαναπροσδιορίζουν με ποιοτική μεταβολή. Αυτό είναι που δημιουργεί τη ρήξη του νέου με το παλιό, όπου δοκιμάζεται η κοινωνική και καλλιτεχνική τους συνείδηση.
Με ενάργεια, χωρίς υποδείξεις, αφουγκράζονται τα συναισθήματα και τις ανάγκες των ανθρώπων, τα κωδικοποιούν σε αισθήματα με αναγωγές στον άξονα του δραματικού και λυρικού, στοιχεία που είναι κυρίαρχα και αμετάβλητα στη ζωή.

Λυκαυγές

Αφυπνίζουν με προτάσεις για την πνευματική και ποιοτική άνοδο της κοινωνίας χωρίς  γεωγραφικά σύνορα, με νέα οπτική και θέση στην οικουμενικότητα, με γενναιότητα για τη  φιλοκαλία και την ευγένεια απέναντι στη κάθε βαρβαρότητα.
Ενσυνείδητα και με ενσυναίσθηση, ενταγμένοι στο όλον, επιλέγουν το δικό τους μονοπάτι,   μοναχικοί και μοναδικοί στα άγνωστα και ατέρμονα πεδία της ζωής αφήνοντας τα ίχνη τους παρακαταθήκη στα δεδομένα του κόσμου.

Προσπάθεια και Επάρκεια
Το δικαίωμα στη προσπάθεια είναι αναφαίρετο. Και η επάρκεια ακολουθεί αφού αποδειχθεί. Στο πεδίο της τέχνης έχουμε αμφίδρομο δρόμο: οι πρωτόγονοι άνθρωποι μέσα από την εμπειρία ξεχώριζαν τους επαρκείς τεχνίτες. Οι άλλοι τους θαύμαζαν και προέκυπτε ιεράρχηση και σεβασμός, δεν μπορούσε ο καθένας να προσπαθεί επιμένοντας. Αυτό αποδεικνύεται από τα έργα τους στα σπήλαια και αργότερα στα γλυπτά τους: απόλυτη οικονομία και σοβαρότητα. Διδάσκονταν και δίδασκαν από τα ένστικτα τους, επινοούσαν, κατασκεύαζαν και απεικόνιζαν άδολα για αυτά που είχαν πραγματική  ανάγκη και χρήση, και άφησαν παρακαταθήκη για το γένος.

Άβυσσος

Μέχρι πριν λίγους αιώνες οι τεχνίτες ασκούνταν στα εργαστήρια με σοβαρή ιεραρχία: ο πρωτομάστορας, ο μάστορας και οι βοηθοί, όπου με τη δοκιμασία προέκυπτε η επάρκεια και με διακριτούς ρόλους δημιουργούσαν τα έργα. Τα υλικά που ήταν δυσεύρετα δεν τα σπαταλούσαν ασκόπως, αναγκαιότητα, οικονομία και αγωγή για το μέτρο.
Μέχρι τότε στα εργαστήρια και στις συντεχνίες που λειτουργούσαν με κανόνες δεν είχαν όλοι πρόσβαση, για αυτό οι άνθρωποι παράλληλα εκφράζονταν ως χειροτέχνες, αποδίδοντας στο βαθμό που μπορούσαν με ένστικτο και διδάσκονταν μέσο της μνήμης προφορικά για τις ανάγκες τους.
Οι κοινωνίες μετά αλλάζουν, οργανώνονται και αναπτύσσονται σχολές. Για να μπορέσουν να λειτουργήσουν χρειάζονται και το υλικό μέρος, και πολλούς σπουδαστές, έτσι δίνεται πρόσβαση σε πολλούς υποψήφιους που προσπαθούν, παρακολουθούν και παίρνουν και τίτλο. Όμως αυτό δεν σημαίνει και επάρκεια.

Ο Απόστολος Κούστας στην έκθεση του «Εναγκάλιση» με φόντο τα γλυπτά «Ο χορός» και «Γυναίκα με στάμνα»

Τι σημαίνει επάρκεια; Από ότι έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα οι επαρκείς δημιουργοί είναι γεννημένοι σαν τα αγριολούλουδα που δεν καλλιεργούνται. Είναι πηγαίοι, έχουν εσωτερική εντιμότητα και ένα ιδιαίτερο σύμπαν με ισχυρές κεραίες που λαμβάνουν, επεξεργάζονται, αλλά και γεννούν ιδέες που τις επιστρέφουν με έργα.
Στην εποχή μας έχουν αναπτυχθεί πολλά μέσα που θέλουν την τροφή τους σαν τον μυθικό και αχόρταγο Μινώταυρο. Με την υπερπαραγωγή που έχει αναπτυχθεί έγινε μεγάλη σύγχυση και κυρίως με την εικονική πραγματικότητα, το φανταστικό και τον άκρατο καταναλωτισμό χρησιμοποιώντας και «δημιουργούς» χωρίς κοινωνική και καλλιτεχνική συνείδηση.
Πολλές φορές οι άνθρωποι εντυπωσιάζονται από αυτό που θορυβεί και πολλά προϊόντα της έκφρασης θορυβούν, γιατί πρέπει να καταναλώνονται, και έχουν ημερομηνία λήξης, ενώ  τα αληθινά και σπουδαία έργα δεν απειλούνται, λειτουργούν μέσα στην ενεργό σιωπή τους με την αμεσότητα, ζωντανά, λάμπουν και εκπέμπουν με την αυταξία τους.

Πλοίο

Μορφή και Περιεχόμενο
Το ζήτημα μορφής και περιεχομένου είναι  σοβαρό, αλλά πολύ απλά, είναι θέμα  των δημιουργών να έχουν καθαρά στο μυαλό τους τι θέλουν να εκφράσουν. Χρειάζεται η επαρκής γνώση του μέσου τους, γιατί μια ιδέα είναι καλή αλλά καλύτερη όταν υλοποιείται. Είναι σημαντικό η πληροφορία να είναι σαφής, χωρίς διαθλάσεις και με ποιητική πλαστική να εκπέμπει ενέργεια και δονήσεις.
Η ακαδημαϊκή γνώση πάντα είναι απαραίτητη αλλά σήμερα αποδεικνύεται προβληματική, με την εξειδίκευση και την εξαντλητική θεωρία που επικρατεί, και μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης. Οι δάσκαλοι, που οι περισσότεροι δεν είναι δημιουργοί, αναπαράγουν και αναμεταδίδουν τον δικό τους κόσμο, και οι νέοι σπουδαστές με άγνοια και αθωότητα δέχονται τα πάντα και φορτώνονται με μίμηση και τη θεωρία που θέλουν οι δάσκαλοι για να πάρουν τον τίτλο.

Ελεγείο

Ασφαλώς και χρειάζονται οι θεωρητικοί αλλά είναι απαραίτητοι οι διακριτοί ρόλοι, όπως πχ οι φιλόλογοι με τους ποιητές: ο ποιητής δεν είναι ο ρόλος του για δάσκαλος, διδάσκει με το έργο του διαχρονικά.
Τα σπουδαία έργα του κόσμου, η αντοχή τους στο χρόνο και το ειδικό τους βάρος είναι αυτά που μας δίνουν σταθερές για συγκρίσεις και μας διδάσκουν χωρίς να μας δασκαλεύουν.
Ο πολιτισμός είναι το αντίθετο της βίας: η αποτύπωση της βίας στα έργα της τέχνης διαχρονικά είναι για να διδάσκει αποφυγή.
Σήμερα, με την ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού κυριαρχεί η ύλη και όλα υπολογίζονται.  Αυτό είναι που δημιουργεί βία για επιβίωση και άνισες συγκρούσεις.
Οι ισχυροί επιβάλουν με βία πολλά προϊόντα για την εφημερότητα και μια χρήση.
Τα  πνευματικά έργα που δημιουργούνται από ανάγκη μια φορά, χωρίς πρωθύστερο, για την αρμονία του κόσμου και την ανέλιξη του είναι αυτά που δίνουν ήθος, κάλλος, πνευματική παρακαταθήκη και νόημα στη ζωή.

Απόστολος Κούστας
2022

Συμπληγάδες

Η έκθεση Εναγκάλιση του Απόστολου Κούστα παρουσιάζεται στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, Μασσαλίας 22, Αθήνα, ως το Σάββατο 8 Απριλίου.

Last modified: 24/03/2023