Δάφνη Αγγελίδου: Ερωτικές σχέσεις που δημιουργούν μικρά θεατρικά «έργα»

…με «ήρωες» καθημερινούς ανθρώπους… Μια περιπλάνηση φορτωμένη με μοναξιά, σκέψεις, νοσταλγία, ψήγματα μνήμης, χαρά, έρωτα, αγάπη

Μια σειρά έργων στα καφενεία της αναμονής, της συνάντησης και της μοναξιάς. Στις φεγγαρόλουστες ακροθαλασσιές όπου οι ερωτευμένοι ονειρεύονται. Εκεί που τα φώτα της νύχτας γίνονται φωτοστέφανο για τους ερωτευμένους, τους μοναχικούς, τους σιωπηλούς. Και όπως θα έλεγε ο ποιητής «Άνθρωποι που μιλούν χωρίς να μιλούν, άνθρωποι που ακούν χωρίς να ακούν, άνθρωποι που γράφουν τραγούδια, αλλά οι φωνές δεν ακούγονται ποτέ…».
Μέσα σ’ αυτή τη «νυχτερινή» ατμόσφαιρα της έκθεσης «Γεωγραφία της νύχτας» «περιπλανηθήκαμε» και συζητήσαμε με τη ζωγράφο καθηγήτρια της ΑΣΚΤ Δάφνη Αγγελίδου. Η έκθεση παρουσιάστηκε το περασμένο φθινόπωρο στη γκαλερί Ευριπίδης. 

Συνάντηση, 80χ120 cm, ακρυλικά σε καμβά, 2019

• Υπάρχουν υλικά και τεχνικές που χρησιμοποιείτε για χρόνια, όπως και μια αναγνωρίσιμη ταυτότητα. Παρ’ όλα αυτά η δουλειά σας έχει πάντα τον αέρα της ανανέωσης και του «καινούργιου». Θα έλεγα εκπλήξεις.

Τα υλικά και οι τεχνικές που χρησιμοποιώ, και που όντως έχουν συμβάλει στο να αποκτήσω μία «ταυτότητα», ήταν μονόδρομος. Αγάπησα τις σκόνες «αγιογραφίας» από την πρώτη μου επαφή μαζί τους, στα δεκατρία μου. Ένας αγαπημένος φίλος τις είχε φέρει από την σύντομη  μαθητεία του στο Άγιο Όρος, και βρήκα μαγική την διαδικασία της αυγοτέμπερας και των χρωμάτων σε σκόνες. Οι περισσότερες αποχρώσεις ήταν γαιώδεις, αληθινά τριμμένα πετρώματα, και νομίζω ότι λειτούργησε μέσα μου η «αρχέγονη» αγάπη των παιδιών για το χώμα, τον πηλό και τα παιχνίδια, στην περίπτωσή μου στην αυλή μας και στον Λυκαβηττό.

Κωπηλάτες της νύχτας 100χ140 cm.,ακρυλικά σε καμβά, 2018

Δεν θέλησα ποτέ να αποχωριστώ αυτή την θαμπή αλλά και τόσο φωτεινή ματιέρα που βγάζουν αυτά τα χρώματα. Αργότερα αντικατέστησα την κόλλα του αυγού με ένα ακρυλικό υλικό που χρησιμοποιούν στην συντήρηση των τοιχογραφιών στα μουσεία. Για αυτόν τον λόγο, στα υλικά, γράφω «ακρυλικά σε καμβά», ενώ δεν έχουν καμία σχέση με τα ακρυλικά του εμπορίου.

Νομίζω ότι αυτό που βγαίνει από μέσα μας είναι πάντα βιωματικό, και έτσι φορτίζεται με συναισθήματα.
Γιατί τι άλλο μπορεί να είναι κάποιος
που αποκαλεί τον εαυτό του καλλιτέχνη;

Νομίζω ότι όλοι οι καλλιτέχνες είναι πολύ συναισθηματικοί και δυνατοί ταυτόχρονα. Έτσι αντλούν δύναμη από αγαπημένα νεανικά χρόνια και απλώς εξελίσσουν την δουλειά τους, όπως ακριβώς εξελίσσεται κι η ζωή τους. Οπότε η αλλαγή υλικών δεν μου είπε ποτέ τίποτα, δεν είχα ποτέ ανάγκη για πειραματισμούς. Εξελίσσεται η δουλειά με τα χρόνια, ήρεμα και αγαπημένα. Αλλάζει όμως η ουσία. Ενώ η πρόθεσή μου είναι η ίδια, να εξηγήσω τον κόσμο με τους δικούς μου όρους, αλλάζουν πολλά. Ποιος έλεγε, δεν θυμάμαι τώρα, ότι «όλα πρέπει να αλλάζουν συνεχώς για να παραμείνουν τα ίδια».
Ίσως αυτό να λέτε ανανέωση και καινούργιο. Η αλήθεια είναι ότι, παρόλο που η θεματογραφία μου είναι ίδια από τα δεκαέξι μου, τα έργα που προκύπτουν είναι διαφορετικά. Αλλάζει η οπτική μου, ανάλογα με τις εμπειρίες μου (και ευτυχώς έχω πολλές), ή την αναζήτηση ενός εσωτερικού λόγου ύπαρξης των θεμάτων μου, και  κάποια τυχαία πράγματα. Η τύχη και οι συμπτώσεις παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στην ζωή μας, πιστεύω πολύ σε αυτό, όπως οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Σε συνδυασμό με μια σωστή προετοιμασία, μπορείς να αλλάξεις πάρα πολλά πράγματα.

Ο άντρας και το σύννεφο, 60χ50cm,ακρυλικά σε καμβά, 2018

• Βλέποντας τα καφενεία σας (μάλιστα εγώ που μεγάλωσα στο οικογενειακό μας καφενείο), ταξίδεψα, ξανάφερα στη μνήμη μου ανθρώπους, χαρακτήρες, συζητήσεις, ανθρώπους μοναχικούς. Μπορεί ένα έργο να οδηγήσει τον θεατή σε μια «αναδρομή», ψυχαναλυτική;

Πόσο χαίρομαι που μου λέτε για το οικογενειακό σας καφενείο… Αυτό ακριβώς νιώθω, ότι οι άνθρωποι που είναι μέσα και έξω από τα καφενεία μου είναι οικογένεια. Πολλές οικογένειες που κάνουν μια μικρή πόλη. Σε αυτή την έκθεση, «Γεωγραφία της νύχτας», στην γκαλερί Ευριπίδης, επικεντρώθηκα στις φιλικές και ερωτικές σχέσεις που προκύπτουν στην ζωή όλων μας και δημιουργούν μικρά θεατρικά «έργα». Προσπάθησα να μεταφέρω την αίσθηση του «κοιτάω», δηλαδή ο θεατής του έργου δεν μετέχει, αλλά κοιτάει, θυμάται και σκέφτεται. Βρίσκω τρομερό ενδιαφέρον στην ψυχανάλυση. Και όπως όλοι ξέρουμε, εδώ στον νότο, την ψυχανάλυση μας την κάνουν οι φίλοι μας και η εξωστρέφεια. Δεν ακούγεται πολύ επαγγελματικό, ούτε έχει σωστά αποτελέσματα, όμως είναι τρελά ανακουφιστικό, και  νομίζω ότι συμβαίνει στους χώρους των καφενείων ειδικά. Δεν λένε ότι «οι φίλοι είναι η συγγνώμη του Θεού για τους συγγενείς που μας έδωσε»;

Φλέγεται αλλά δεν καίγεται, 100×160εκ, ακρυλικά σε καμβά, 2021

• Στους εξωτερικούς χώρους πολλών από τα καφενεία σας, βλέπουμε ένα τραπέζι με τρεις μοναχικές καρέκλες. Με απασχόλησε αυτή η επανάληψη του μοτίβου. Η τρίτη καρέκλα είναι απλώς μια επιλογή ισορροπίας στην εικόνα ή ανήκει «τω αγνώστω… μοναχικώ»; Ούτως ή άλλως αυτό το επαναλαμβανόμενο κενό τραπέζι τονίζει πολύ ηχηρά απουσίες.

Έτσι είναι η ζωή μας, παρουσίες-απουσίες. Νομίζω ότι το βλέμμα ενός αγαπημένου προσώπου, χωρίς να πει κάτι, είναι η συνείδησή μας. Όλοι έχουμε αγαπημένους ανθρώπους που με την ματιά τους και μόνο μας καθοδηγούν ή μας συντροφεύουν. Και νιώθουμε την αποδοκιμασία ή την επιδοκιμασία των παρόντων και των απόντων. Πολλά βλέμματα, πολλές απουσίες, πολλές τρίτες καρέκλες, πολλοί μοναχικοί άνθρωποι, και ας είναι μέσα στο πλήθος.

• Ψηφιδωτό, ακρυλικά, μικτές τεχνικές. Κάθε είδος «ζει» με τους δικούς του κανόνες; 

Η ζωγραφική και το ψηφιδωτό στην ιστορία της τέχνης έχουν πολλές φορές διαφορετική λειτουργία. Στον αρχαίο κόσμο κυρίως βρισκόταν στα δάπεδα και ‘’ανέβηκε’’ στους τοίχους των εκκλησιών όταν άρχισε ο Χριστιανισμός, επειδή, φυσικά, δεν γίνεται να πατάμε τους Αγίους… Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι μερικά από τα πιο σημαντικά έργα τέχνης είναι σε ψηφιδωτό, π.χ., ο Παντοκράτορας της Μονής Δαφνίου ή το ψηφιδωτό με τον Μ. Αλέξανδρο  στην Πομπηία και όλα τα  υπέροχα ψηφιδωτά που εικονογραφούν την λατρεία του Διονύσου σε όλη την ελληνιστική και ρωμαϊκή επικράτεια. Ήταν η αγαπημένη τέχνη βασιλιάδων και αυτοκρατόρων, επειδή ήταν ένας μοναδικός τρόπος επίδειξης υψηλής τέχνης και πλούτου ταυτόχρονα.

Δεν υπάρχουν κινήματα, υπάρχουν άπειρες
φωνές και προσωπικές αγωνίες, κάτι σαν
τον Πύργο της Βαβέλ. Σε εποχές παρακμής,
υπάρχουν πισωγυρίσματα και μια ανάγκη να κρατηθούμε από το παρελθόν για να ορμήσουμε στο μέλλον.

Στη σύγχρονη εποχή, όπου τα όρια μεταξύ των τεχνών έχουν αμβλυνθεί, τα ψηφιδωτά μπαίνουν όλο και πιο πολύ στον χώρο των εικαστικών τεχνών διακοσμώντας τεράστιες προσόψεις κτηρίων, σταθμούς μετρό κτλ. ως μοναδικά εικαστικά έργα διάσημων καλλιτεχνών. Υπάρχουν τεράστιες εταιρείες που  αναλαμβάνουν την κατασκευή τους, π.χ. στο μετρό της Νέας Υόρκης υπάρχουν πάνω από 400 έργα ψηφιδωτά των καλύτερων καλλιτεχνών της Αμερικής.

Η εφημερίδα, 80χ140cm, ακρυλικά σε καμβά, 2019

Έτσι λοιπόν, επειδή αγάπησα πολύ το ψηφιδωτό από τα σπουδαστικά μου χρόνια στην ΑΣΚΤ, ασχολήθηκα πολύ με αυτό το μέσο, το διδάσκω στους φοιτητές μου στο εργαστήρι της ΑΣΚΤ, στο οποίο βρίσκομαι από το 1987, και νομίζω ότι πολλά παιδιά βλέπουν και ασχολούνται με αυτή την θαυμάσια διέξοδο.
Όσον αφορά εμένα, παρόλο που η ζωγραφική και το ψηφιδωτό έχουν τους δικούς τους όρους, εκφράζω τις ιδέες μου και στα δύο μέσα, χωρίς να χρειάζεται να διαλέξω κάποιο. Πολλά  ζωγραφικά έργα με οδηγούν στο ψηφιδωτό, επειδή δεν γίνεται να δουλεύω συνέχεια με το υλικό αυτό. Είναι πολύ δύσκολο, χρονοβόρο και απαιτεί καλό και προσεχτικό σχεδιασμό. Και άριστη υγεία, που δεν έχω πάντα!

Ανατολή φεγγαριού, 100×100 cm, ακρυλικά σε καμβά, 2017

• «Κωπηλάτες της νύχτας», αναρωτιέμαι για τα συναισθήματα της καλλιτέχνιδας τις στιγμές της δημιουργίας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που ερωτεύτηκε, που νοστάλγησε και να μην δει κάτι από τη δική του «ψυχή» μέσα σ’ αυτό το έργο.

Αυτό το έργο για μένα δεν αφορά την νοσταλγία. Έχει διπλή ανάγνωση. Είναι ένα ζευγάρι ερωτευμένο που απολαμβάνει το βραδινό φεγγαρόφωτο, ή έχουν βγει σε μια αχανή θάλασσα και δεν ξέρουν πού θα τους βγάλει, ούτε καν αν υπάρχει επιστροφή. Δεν υπάρχει, όλοι ξέρουμε την κατάληξη. Αυτή η επίγνωση είναι η πιο κινητήρια δύναμη  για την τέχνη και την ζωή τελικά. Ο έρωτας και ο θάνατος  είναι τα πιο κοντινά και δυνατά αισθήματα που δύο άνθρωποι μπορούν να μοιραστούν. Και όλοι επίσης ξέρουμε τα δυνατά συναισθήματα που δημιουργούν οι αδιέξοδοι έρωτες, ακριβώς επειδή περιέχουν τον θάνατο της σχέσης από την αρχή.

• Δεν βλέπω το θέμα, απλώς κοιτάζω τη ζωγραφική. Ο καλλιτέχνης τι θα προτιμούσε;

Μα το θέμα είναι μόνο η ζωγραφική. Ο τρόπος απόδοσης των πραγμάτων και των ιδεών, είναι αυτό που ξεχωρίζει τους μεγάλους καλλιτέχνες. Πόσα πορτραίτα έχουν γίνει; Άπειρα, καλά, κακά , φιλόδοξα και ταπεινά, με ιστορικά στοιχεία ή απλές εικονογραφήσεις προσώπων… Άμα δεις τις αυτοπροσωπογραφίες του Ρέμπραντ ή τα πορτραίτα του Βερμεέρ, ή ακόμα το πρόσωπο της μέδουσας στο αίθριο του Αρχαιολογικού μας Μουσείου, καταλαβαίνεις αμέσως ότι το θέμα δεν λέει από μόνο του κάτι. Είναι ο τρόπος και ο συνδυασμός της καλλιτεχνικής δημιουργίας με τον δημιουργό που ορίζει τα πράγματα.

Το φιλί, 100×70 cm, ακρυλικά σε καμβά, 2019

• Νυχτερινή πόλη. Σπίτια κλειστά. Μονάχα ένα παράθυρο φωτισμένο. Η σιωπή της μοναξιάς. Της εκκωφαντικής απουσίας. Η εικόνα της κάθε πόλης.

Αυτά είναι τα αγαπημένα μου θέματα. Πάντα με γοητεύουν οι ώρες της  νύχτας, της μοναξιάς, της ηθελημένης απομόνωσης, που πολύ συχνά οδηγεί στην δημιουργία, αλλά και οι φωτισμένες προσόψεις όμορφων σπιτιών, καφενείων, μπαρ και εστιατορίων. Έχω  περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου έξω, κάθε βράδυ με φίλους και παρέες, μια ζωή ολόκληρη βασισμένη στις σχέσεις, στις αλήθειες του καθενός. Νομίζω ότι αυτό που βγαίνει από μέσα μας είναι πάντα βιωματικό, και έτσι φορτίζεται με συναισθήματα. Γιατί τι άλλο μπορεί να είναι κάποιος που αποκαλεί τον εαυτό του καλλιτέχνη; Ένας άνθρωπος που ασχολείται μέρα νύχτα με τα αισθήματα, τα δικά του και των άλλων, τις σχέσεις, τις εκλεκτικές συγγένειες των πραγμάτων. Για αυτό και είναι μια πραγματικότητα πολύ τρυφερή και πολύ σκληρή ταυτόχρονα.

• Οι ήρωες του Χόπερ βιώνουν την κοινωνική απομόνωση. Οι δικοί σας ήρωες δεν είναι χοπερικοί, ζουν τη μοναξιά τους, αλλά σε ένα περιβάλλον ζώσας κοινωνίας. Και ο άνδρας που τρέχει να προλάβει το τραμ και αυτός που περιμένει στη στάση και ο αναγνώστης της εφημερίδας ζουν στο γίγνεσθαι.

Όλοι ζουν στο γίγνεσθαι, όπως λέτε, αλλά βρίσκονται και σε μια στάση αναμονής ταυτόχρονα. Για αυτό χρησιμοποιώ σύμβολα, όπως  τις διαβάσεις, τις στάσεις λεωφορείων, σε αφηρημένο κόκκινο φόντο, που παραπέμπει στο χρώμα  του βιολογικού μας κύκλου, τα ρολόγια, τις πολύχρωμες ομπρέλες που κρύβουν τα πρόσωπα, τις βαλίτσες και τα πανωφόρια μιας άλλης εποχής ή τις διαφορετικές πηγές φωτός στον ίδιο πίνακα. Οι «ήρωές» μου είναι καθημερινοί άνθρωποι, με στοιχεία φίλων μου οι περισσότεροι, όπως εγώ και εσείς. Προσπαθώ να δημιουργήσω μια περιπλάνηση του βλέμματος φορτωμένη με μοναξιά, σκέψεις, νοσταλγία, ψήγματα μνήμης, αλλά και χαρά, ολόφωτες αίθουσες, επικοινωνία, έρωτα, αγάπη. Όλα αυτά κάτω από το πρίσμα του δισδιάστατου τελάρου, να χωρέσουν όλα μέσα στα ορθογώνια σχήματα που ορίζουν τις ζωές μας σαν οδηγοί ή σαν φυλακές του μυαλού.

Νυχτερινή πόλη 3, ψηφιδωτό 68×68 cm 2018

•  Το ψηφιδωτό είναι μια πανάρχαια τεχνοτροπία. Τι είναι αυτό που κάνει τη δουλειά σας μοναδική;

Δεν ξέρω αν η δουλειά μου είναι μοναδική, εγώ δεν μπορώ να την χαρακτηρίσω έτσι. Σίγουρα προσπαθώ να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και τους άλλους, και δεν έχω παρασυρθεί από τα ρεύματα της εποχής, επειδή απλώς αισθάνομαι ότι δεν μου ταιριάζουν. Όπως βλέπετε, αγαπάω την παραδοσιακή ζωγραφική, το τελάρο, τις σκιές, τις πηγές φωτός και την παραδοσιακή τέχνη του ψηφιδωτού, την οποία έχω φροντίσει να φέρω στα μέτρα μου, δηλαδή να της δώσω αυτή την ζωγραφική υπόσταση χωρίς να αρνηθώ τις ιδιαιτερότητες του μέσου.

• Για πολλά χρόνια διδάσκετε στη ΑΣΚΤ (ψηφιδωτό). Έχουν περάσει από το τμήμα σας πολλοί νέοι καλλιτέχνες. Πόσο αλλάζουν οι στόχοι και οι απόψεις των φοιτητών από χρόνο σε χρόνο; Άλλωστε η επιρροή από το διαδίκτυο είναι δεδομένη και μεγάλη.

Οι φοιτητές μας, η νέα γενιά των καλλιτεχνών, που πολλοί από αυτούς έχουν γεννηθεί μετά το 2000, είναι ταλαντούχα παιδιά, που δέχονται την αδιαφορία αυτού του κόσμου για ό,τι έχει για αυτούς σημασία και  παλεύουν με όλες τους τις δυνάμεις να εδραιωθούν στον δύσκολο χώρο της ελληνικής ή και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής. Δυστυχώς πολλοί είναι αναγκασμένοι να τα «παρατήσουν», δηλαδή να ασχοληθούν υπερβολικά πολλές ώρες με το θέμα του βιοπορισμού, οπότε τα κουράγια για προσωπική δημιουργία μειώνονται, να μην πω εξαφανίζονται. Πρέπει να υπάρχει μέσα σου ένας πολύ δυνατός πυρήνας, μια εσωτερική ανάγκη για την τέχνη σου, ώστε να καταφέρεις να μην εξαφανιστείς. Αυτός νομίζω ότι είναι ο στόχος, και οι φοιτητές μας πρέπει να οπλιστούν με κουράγιο και αντοχή, ώστε να μην αποθαρρύνονται από τις οικονομικές  και διάφορες άλλες δυσκολίες. Στην Ελλάδα ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι πολύ δύσκολος, επειδή δεν υπάρχουν θεσμοί ή χρηματικά βοηθήματα που να απαλλάσσουν  τους νέους καλλιτέχνες από το άγχος της επιβίωσης.

Η ζωγραφική τώρα δειλά δειλά αρχίζει
να ξαναγυρίζει σε παλιές αξίες,
να ξανακερδίζει το έδαφος
που για πολλά χρόνια έχει χάσει

Πρέπει να ενισχύσουν την πίστη τους στον εαυτό τους και ταυτόχρονα να κερδίσουν την εκτίμηση των άλλων, ζώντας μέσα στην αμφιβολία και, γιατί να μην το πω, σε μεγάλη οικονομική φτώχεια. Βλέπω όμως με μεγάλη χαρά ότι πολλοί απόφοιτοί μας καταφέρνουν και συνεχίζουν να δημιουργούν έργα και να εκθέτουν την δουλειά τους εδώ ή στο εξωτερικό.
Τα νέα παιδιά έχουν διαλέξει τον προσωπικό τους δρόμο και είναι συνήθως διαφορετικός από τον δικό μας. Με τόσα πράγματα  καινούργια για μας και δεδομένα για αυτούς, όλα έχουν αλλάξει. Αυτό που έχει μείνει ίδιο είναι ότι οι καλλιτέχνες είναι κάτι που έχει πραγματικά ανάγκη  η κοινωνία μας ώστε να  διαμορφώσει και να ανεβάσει το επίπεδό της. Με τα έργα τέχνης τους, οι νέοι καλλιτέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, κατασκευές, περφόρμανς, βίντεο-αρτ και οποιοσδήποτε άλλος τρόπος έκφρασης που αφορά σίγουρα το διαδίκτυο και τα μέσα) προσπαθούν να σταθούν στον χώρο. Και εγώ με την σειρά μου προσπαθώ πάντα να στέκομαι στο πλευρό τους, ανεξάρτητα από το είδος της τέχνης που αγαπούν.

• Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει μια αμφισβήτηση της ζωγραφικής. Όμως πέρασαν πάνω από 180 χρόνια από τότε που ο Πολ Ντελαρός είπε το περίφημο «από σήμερα η ζωγραφική πέθανε». 

Αχ, αυτό έχει χρησιμοποιηθεί πάρα πολύ στην εποχή μας, να μην πω έχει γίνει εργαλείο. Είναι υπαρκτός ένας τεράστιος  οργανισμός που αποτελείται από μουσεία σύγχρονης τέχνης, αγορές και δημοπρασίες, εμπόρους και συλλέκτες, τεράστιες ιδιωτικές συλλογές μοντέρνας τέχνης του περασμένου αιώνα και πολλά άλλα. Δεν θα χάσουν την αξία τους εύκολα αυτά τα πράγματα, αυτές οι τεράστιες περιουσίες. Δεν είναι τυχαίο που σε κανένα Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών δεν διδάσκεται πια το σχέδιο όπως παλιά, οι φοιτητές ψάχνονται και ξαναψάχνονται να βρουν κάτι πρωτότυπο να πουν, λες και δεν έχουν ειπωθεί όλα. Αυτό που πραγματικά έχει ενδιαφέρον είναι η είσοδος της πολιτικής στα δικά μας πράγματα, δηλαδή τα πολιτικά νοήματα στην τέχνη, αυτό που ξεκίνησε στο Κάσελ.
Αλλά ζούμε μια ακραία εποχή, γεμάτη πραγματικούς κινδύνους, και μιας υπερβάλλουσας έννοιας της πρωτοτυπίας και του εγώ του καλλιτέχνη. Δεν υπάρχουν κινήματα, υπάρχουν άπειρες φωνές και προσωπικές αγωνίες, κάτι σαν τον Πύργο της Βαβέλ. Σε τέτοιες εποχές παρακμής, υπάρχουν πισωγυρίσματα και μια ανάγκη να κρατηθούμε από το παρελθόν για να ορμήσουμε στο μέλλον. Παράδειγμα: είναι πολύ ακριβές οι αντίκες στις δημοπρασίες, ή οι μουσικοί κάνουν συνέχεια διασκευές από παλιά αγαπημένα τραγούδια , έτσι που δεν τα αναγνωρίζουμε καν. Η αβεβαιότητα του μέλλοντος μας ωθεί να κρυφτούμε στην ασφάλεια του παρελθόντος. Δεν είναι τυχαία η ανάπτυξη της όπερας και η απήχησή της σε μη ειδικούς, ή τα παλιά αγαπημένα έργα στο θέατρο ιδωμένα από μια σύγχρονη σκοπιά. Η ζωγραφική τώρα δειλά δειλά αρχίζει να ξαναγυρίζει σε παλιές αξίες, να ξανακερδίζει το έδαφος που για πολλά χρόνια έχει χάσει, και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό.

Το σκοτάδι έχει το δικό του φως, 100×150εκ. ακρυλικά σε καμβά, 2021

Last modified: 15/04/2022