Γιώργος Σταματάκης: Η επιθυμία συζεί με τη μνήμη

Σπούδασε μάρκετινγκ διαφήμιση, ψάχτηκε με τη δημοσιογραφία, φοιτώντας μάλιστα και σε κάποια σχολή, αλλά για το Γιώργο Σταματάκη η ζωή είχε αποφασίσει αλλιώς. Έτσι ένα πρωί τα παράτησε όλα για τα μάτια της ζωγραφικής. Βλέπετε η τέχνη είναι μεγάλος και αγιάτρευτος έρωτας… Συναντήσαμε τον καλλιτέχνη και συζητάμε για τις επιλογές του και για την «περιπέτεια» του στο χώρο των εικαστικών τεχνών…

•  Πώς προέκυψε η ενασχόληση σου με την Ζωγραφική; Ποιές οι επιρροές και ποιές ήταν οι πρώτες σου καλλιτεχνικές απόπειρες; 

Από παιδί γνώριζα ότι μια μέρα θα ζούσα για την Tέχνη. Aν και τότε απέφευγα την πρόωρη ολική δέσμευση λόγω ηλικίας, τώρα μπορώ να με δικαιολογώ ως συνεπή με τον εαυτό μου. Η πρώτη μου επαφή, ήρθε σε πολύ νεαρή ηλικία ως υπότροφος σε μια ιδιωτική σχολή σχεδίου την οποία παρακολουθούσα κρυφά από τους γονείς μου που δεν είχαν την ίδια άποψη με μένα, και αυτό έληξε μοιραία όπως καταλαβαίνεις. Aκολούθησαν οι σπουδές μου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το δημιουργικό κομμάτι ήταν έντονο μπορώ να πω. Αργότερα ήρθε η δημοσιογραφία και κάπου εκεί βεβαιώθηκα πια ότι ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσω, να πω αυτό που πραγματικά θέλω, με ειλικρίνεια, ήταν η Τέχνη. ’Ετσι ξύπνησα ένα πρωί, έτοιμος πια, πήρα το τηλέφωνο στα χέρια μου, κάλεσα στη γραμματεία της ΑΣΚΤ, ρώτησα για τις κατατακτήριες εξετάσεις. Μέσα σε ένα χρόνο ήμουν φοιτητής.

• Πώς είναι η καθημερινότητα ενός νέου καλλιτέχνη; Ποιές οι δυσκολίες, οι προκλήσεις και ποιά τα πνευματικά, ψυχικά αλλά και συναισθηματικά οφέλη που προσφέρει στον καλλιτέχνη, η δημιουργική διαδικασία;

 Ξυπνάς και κοιμάσαι με εμμονές, αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι που σε αρρωσταίνει όμορφα, και μιλάω για εμμονές, που όσο εμβαθύνεις στο έργο σου, όσο δηλαδή πιο κοντά έρχεσαι, τόσο πιο δύσκολα το διαχειρίζεσαι. Όσο περνάει ο καιρός, γίνεσαι υπάλληλος μιας διαδικασίας που εσύ έχεις επιλέξει πιστά και σιγά σιγά μαθαίνεις στο εργαστήριο σου να μην έχεις ωράριο. Όμως δεν πρέπει να κλεινόμαστε μέσα, είναι σημαντικό και πρέπει να παρακολουθούμε τους συναδέλφους μας. Ο διάλογος με το έργο τους, επιτυγχάνεται σε μια γλώσσα που δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια, αλλά είναι δυνατή και βοηθάει, μας δίνει κάτι σαν μικρές ανάσες και ψυχικά και συναισθηματικά. Η κάθε δουλειά που εκτίθεται μπροστά μας, δική μας  ή κάποιου άλλου είναι το όφελος της όλης διαδικασίας, ο διάλογος δηλαδή της ψυχικής μας έκφρασης με οποιοδήποτε καλλιτεχνικό μέσον, μας ζει.

• Η Τέχνη είναι έκφραση, ιδέα αλλά και μία, θα έλεγα, διαμαρτυρία στην οποία το υλικό συνυπάρχει με το άυλο και το ατομικό με το καθολικό. Και τα δύο αυτά, ανήκουν μαζί, στην σφαίρα του αιώνιου. Για σένα, υπάρχει κάποιος συμβολισμός, κάποιο μήνυμα που θέλεις να περάσεις μέσα από τα έργα σου, μέσα από την δική σου, ξεχωριστή κατάθεση;

 Ευτυχώς δεν αισθάνομαι μόνος,  φαντάζομαι πολλοί συνάδελφοί μου νιώθουν το ίδιο, δηλαδή… είναι σαν να πάσχουμε από κάτι και το φάρμακο είναι η επικοινωνία μέσω της τέχνης μας. Πρέπει να μιλήσουμε, και δεν ξέρουμε άλλη γλώσσα, είναι σχεδόν τρομακτικό να δυσκολεύεσαι να αποκωδικοποιήσεις έννοιες που σε αφορούν, που μας τρώνε το μυαλό. Όσο για τα μηνύματα, τα S.O.S. που εκπέμπουμε, θα ακούγονται  πιο καθαρά όταν συμβεί ταυτόχρονα, σε αυτό πιστεύω!

•  Από πού αντλείς την έμπνευση σου; Αγαπημένη θεματολογία;

Σπάνια δουλεύω με ερεθίσματα – εμπνεύσεις της στιγμής, εάν αυτό συμβεί, αποθηκεύονται αυτόματα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, και τα ανασύρω ιεραρχικά με εκνευριστική προτεραιότητα. Και αυτό γιατί; Γιατί πολύ απλά έχω χρέος να αγκαλιάζω  ζητούμενα που φωνάζουν ‘’επείγον’’ πρέπει να τα παρακολουθώ, να είμαι εκεί. Αγαπώ να ασχολούμαι με ζωντανά πράγματα, αυτά που σπαρταράνε, που τρέχουν, ας πούμε κάτι που συμβαίνει τώρα ή που έρχεται. Πρέπει να παράγουμε φανταστικότητα με κάποια έννοια, μιας και η φαντασία, είναι εκείνη που μας παρέχει ασυλία στο παράλογο της τέχνης. Και κάπου εκεί είναι ο άνθρωπος και ο χρόνος που τρέχει, η θέση του στον ασφυκτικό χωροχρόνο, δεν είναι πάντα βασισμένη σε αισιόδοξο σενάριο, ωστόσο σε κάποιο περιβάλλον πρέπει να συζήσουμε, αλλιώς τι νόημα έχει το οτιδήποτε;

•  Ποιά υλικά χρησιμοποιείς στη δουλειά σου και τι θέση έχει για σένα ο πειραματισμός, είτε  αφορά αυτό σε υλικά είτε σε τεχνικές.

 Το κάθε έργο ζητάει το υλικό του, έχω βρει τον τρόπο να μου το ζητάει από μόνο του, το διαισθάνεσαι βέβαια κι εσύ, όταν πλάθεις ένα έργο στο μυαλό σου. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, ο κάθε καλλιτέχνης θα πρέπει να είναι ανοιχτός και καλά διαβασμένος για την χρήση υλικών, αυτά με την σειρά τους, θα κάνουν την δουλειά του πιο εύστοχη και πρακτικώς κατασκευαστικά εφικτή, αν και στο σημείο αυτό μπαίνει ο παράγοντας βαθμός εξοικείωσης με ένα υλικό. Για παράδειγμα, εγώ προσωπικά, αγαπώ τα λάδια και την ζωντανή σχέση μου μαζί τους. Άλλοτε με περιμένουν αυτά, άλλες φορές εγώ. Ραντεβού με το στέγνωμα δηλαδή. Τώρα σχετικά με τους πειραματισμούς ένα μόνο έχω να πω, μας έχουν κάψει!

•  Υπάρχουν έργα σου τα οποία έχεις ξεχωρίσει;

Σαφώς και ναι, και τα περισσότερα δεν είναι πια στην κατοχή μου, αυτό είναι το ωραίο, να υιοθετούν τα παιδιά σου άνθρωποι που θες, διότι έχω την τύχη, να υπάρχουν τα έργα μου σε χώρους που αγαπώ, με ανθρώπους που εκτιμώ και θέλω. Αυτός είναι και ένας τρόπος να τα έχεις πάντα στην διάθεση σου. Υπάρχουν βέβαια και άλλα έργα, πολύ ξεχωριστά για εμένα, που δεν έχω καν επιχειρήσει να εκτελέσω, διότι ίσως είμαι λίγο παραπάνω δειλός από όσο πρέπει, και αυτά έρχονται.

•  Κάθε φορά που ολοκληρώνεις κάποιο έργο, νιώθεις πως δένεσαι μαζί του και το κουβαλάς ή αποκόπτεται από σένα, αποκτώντας αυτό την δική του υπόσταση; Κατά πόσο το έργο, ανεξαρτητοποιείται από το δημιουργό του;

 Είμαι της άποψης πως το έργο και ο δημιουργός του, έχουν έναν ελεύθερο δεσμό που δεν τελειώνει, μπαίνεις σε μια συνθήκη – εκκρεμότητα με το κάθε σου έργο, ζωντανή. Αυτό ακριβώς σε αναγκάζει να επανέλθεις σε χρόνους άτακτους, για να συντηρήσεις την σχέση αυτή και να επαναδιαπραγματευθείς με τάξη την κάθε νέα συνθήκη της ζωής σου ή των άλλων, και μετά έχει και αυτό να διηγηθεί το κάτι του, σου μαθαίνει με τρόπο έμμεσο και εσύ σε αυτό. Και το όλο συμβαίνει, διότι η επιθυμία συζεί με την μνήμη, συζητάει υποσυνείδητα με αυτή. Πώς να μην δεθείς με αυτές τις κυρίες του εαυτού σου που γίνονται έργο έστω και από το λίγο εγώ σου; Αυτές δεν είναι η μαγιά του έργου;

• Πώς κρίνεις τα πράγματα σχετικά με την Τέχνη στην Ελλάδα, αυτή που παράγεται τώρα, σε σχέση με αυτά που αντίστοιχα γίνονται στο εξωτερικό; Είναι εύκολο να είσαι καλλιτέχνης στην Ελλάδα, όταν μάλιστα μαστίζεται αυτή από τα γνωστά προβλήματα, και με μία αγορά Τέχνης αρκετά περιορισμένη;

 Έχω την αίσθηση πως πουθενά τα πράγματα δεν είναι τόσο διαφορετικά, όλες οι αγορές παγκοσμίως περνούν με το δικό τους τρόπο μια μικρή ή μεγάλη κρίση. Το Βερολίνο για παράδειγμα που σαφώς και είναι στην πρώτη γραμμή, δεν μπορεί να σου υποσχεθεί καμία λαμπρή καριέρα, όχι μόνο λόγο πληθώρας καλλιτεχνών ή κορεσμού, αλλά όπως και εδώ, ο τρόπος να διεισδύσεις στην αγορά είναι εξίσου δύσκολος. Στην Ελλάδα τώρα, σαφώς λόγω συνθηκών, υπάρχει μικρότερη ζήτηση, αν και ποτέ δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί κυρίως λόγω  μεγέθους καμία μεγάλη χώρα, πιστεύω όμως ότι βραχυπρόθεσμα θα ανακάμψει, το προέβλεψε και η Abramovic άλλωστε… χαχα.

•  Τι ετοιμάζεις αυτή την περίοδο; Ας αφήσουμε για το τέλος ένα αισιόδοξο μήνυμα…       

Σε ατομικό επίπεδο βρίσκομαι ανάμεσα σε 2 ζητούμενα. Το πρώτο, έχει να κάνει με παρατηρήσεις πάνω στη ιαπωνική παραδοσιακή ζωγραφική – σχέδιο, το οποίο και θα παρουσιάσω σε λογική σπουδής. Το δεύτερο, έχει ως βάση αναφορές στο χρονικό της Τέχνης με λίγο από το σήμερα. Τώρα σε ομαδικό επίπεδο, συμμετέχω σε ένα Project που πραγματικά με ενδιαφέρει, και είμαι περίεργος να δω την πορεία του. Πρόκειται για μια συνεργασία 12 φοιτητών της ΑΣΚΤ με τίτλο  :  «Art Residencies σε Δομές Ψυχικής Υγείας» σε συνεργασία του Γραφείου Διασύνδεσης της Α.Σ.Κ.Τ με τον Κοινωνικό Φορέα Ψυχικής Υγείας Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. «ΕΔΡΑ». Συντονιστές του συγκεκριμένου project είναι ο κ. Νίκος Καναρέλης και η κ. Μαριτίνα Κονταράτου, και θα παρουσιαστεί τον Οκτώβριο.              Official Site:  http://georgestamatakis.com

 Νικολένα Καλαϊτζάκη, Ιστορικός Τέχνης/Curator

Last modified: 25/08/2016