Γιώργος Σαλταφέρος: Στη διαδικασία της δημιουργίας υπάρχει ένα πολύ μοναχικό κομμάτι για τον καλλιτέχνη. Κι εκεί έχει την ευκαιρία να δουλέψει τις σκέψεις και την ψυχή του...

Μαρία Ξυπολοπούλου

Φιλόλογος – Συντ. Θεμάτων Πολιτισμού

Ο Γιώργος Σαλταφέρος γεννήθηκε στην Άνδρο το 1966. Σπούδασε Παιδαγωγικά και Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα και Διδακτική της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, επίσης στη Σχολή Καλών Τεχνών της ίδιας ελβετικής πόλης σπούδασε Χαρακτική, Έρευνα στο Σχέδιο και Ιστορία της Τέχνης. Έλαβε Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διδακτική της Τέχνης και Μουσειοπαιδαγωγική από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Έχει πραγματοποιήσει 20 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, Ελβετία και Γαλλία, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ο διακεκριμένος καλλιτέχνης αφήνει για λίγο τους μαθητές του και τα πινέλα και μιλάει στο art22 για τη δουλειά του, την αγάπη για τη ζωγραφική και τα επόμενα σχέδιά του.

Πείτε μας λίγα λόγια για τη δουλειά σας.

Μου αρέσει να πειραματίζομαι όταν δουλεύω. Χρησιμοποιώ πολύ την ακουαρέλα που είναι όπως θα έλεγα κάπως υποτιμημένη για τα εδώ δεδομένα. Πάντα φοβόμουν την ακουαρέλα γιατί έχει μεγαλύτερες απαιτήσεις, μια λανθασμένη πινελιά λόγου χάρη δεν διορθώνεται, ωστόσο πειραματιζόμουν πάνω σε αυτή από μόνος μου πριν ακόμα ξεκινήσω τις σπουδές. Πολύ αργότερα, ήταν μια καθηγήτρια που με παρότρυνε στο να δουλέψω με περισσότερο θάρρος πάνω σε αυτή τη «δύσκολη» επιφάνεια. Μου αρέσουν και άλλα υλικά όπως τα μελάνια αλλά η ακουαρέλα έχει γίνει το στοίχημα, το ζητούμενο. Θεματικά για εμένα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι ενδιάμεσοι χρόνοι. Προτιμώ να απεικονίσω τη θάλασσα σε ένα σιωπηρό φθινόπωρο και όχι σε ένα όμορφο καλοκαιρινό πρωινό ή ένα απογευματινό ηλιοβασίλεμα. Μου αρέσουν επίσης τα βιομηχανικά τοπία όπως η θάλασσα στο πλαίσιο ενός ναυπηγείου. Με γοητεύουν οι αντανακλάσεις, οι διπλές εικόνες που σχηματίζονται, ειδικά όταν πρόκειται για την αντανάκλαση από το νερό και το γυαλί. Έζησα για αρκετό διάστημα στη Βέρνη, μια πόλη από χρώματα και αμμόπετρα. Γήινες αποχρώσεις, σκουριές, και κάπως έτσι οδηγούμαι στο βιομηχανικό τοπίο και στη συνέχεια στο αστικό τοπίο της Βέρνης. Σίγουρα όσο έλειπα μου είχε λείψει το τοπίο της Ελλάδας αλλά και όσο είμαι εδώ σκέφτομαι και μου λείπει το γκρίζο της Ελβετικής πόλης. Στην Ελβετία δούλευα πολύ χρωματικά το σκοτεινό γκρίζο.
Κάθε φορά που ένα έργο φεύγει από το ατελιέ είναι ένας αποχαιρετισμός. Πιστεύω ωστόσο ότι το έργο πρέπει να το μοιράζεσαι με τον κόσμο. Χαίρομαι ιδιαίτερα όταν επικοινωνώ με τους άλλους μέσα από τα έργα μου.

Εργάζεστε ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και έχετε κάνει και σπουδές στο κομμάτι της διδακτικής της τέχνης. Πείτε μας λίγο για το δάσκαλο που κρύβετε μέσα σας και για την θέση της τέχνης στο σημερινό σχολείο.

Ως εκπαιδευτικός υποστηρίζω και εφαρμόζω την διαθεματικότητα∙ εντάσσω δηλαδή το ένα μάθημα μέσα στο άλλο. Πολλές φορές αυτό προκύπτει και από μόνο του, στη ζωγραφική να βάζεις την ποίηση, στην ποίηση τη ζωγραφική, στα μαθηματικά την τέχνη και τη θεωρία. Ευτυχώς υπάρχει η φιλοσοφία αυτή στα νέα εκπαιδευτικά εγχειρίδια. Ως εικαστικός πολλές φορές ναι από ενθουσιασμό περισσότερο και από χαρά να το μοιραστώ με τα παιδιά έχει τύχει να δείξω μέσα στην τάξη εικαστικά μου έργα. Θα μου άρεσε ενδεχομένως να διδάσκω μόνο τέχνη, εικαστικά δηλαδή μιας και αναφερόμαστε στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση αλλά από την άλλη πλευρά πιστεύω θα το εύρισκα και κάπως μονότονο, μου αρέσει να αλλάζω γνωστικά αντικείμενα μέσα στη μέρα κάτι που μου επιτρέπει το επάγγελμα που κάνω. Ο δάσκαλος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ένταξη του πολιτισμού μέσα στο μάθημα και την εκπαίδευση. Δουλεύω συχνά με projects και στοχευμένες επισκέψεις στα μουσεία, είναι σημαντικό να υπάρχει μια επιλογή στο τι θα δει κανείς σε ένα μουσείο και πάνω σε ποιο κομμάτι θα δουλέψει. Εκεί έγκειται και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στο βλέπω και κοιτάω ένα έκθεμα. Και μέσα στα πλαίσια της σχολικής τάξης όμως είναι σημαντικό να χτίζει προσωπικότητες ο εκπαιδευτικός πέρα από το να μεταδίδει γνώσεις. Ένα παράδειγμα πάνω σε αυτό θα μπορούσε να είναι η επιμονή μου να μάθουν τα παιδιά να αναφέρονται στον εκάστοτε δημιουργό όταν έρχονται σε επαφή με το έργο του, το συγγραφέα εάν πρόκειται για κείμενο, τον ποιητή, τον εικαστικό, το γλύπτη, τον επιστήμονα κ.ο.κ. Η πολιτιστική παιδεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας καλλιεργημένης προσωπικότητας. Στο σχολείο όπως και στην οικογένεια πλάθεται ο χαρακτήρας και διαμορφώνονται συνειδήσεις.

Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην τέχνη; Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα;

Ζούμε στον αιώνα της πληροφορίας. Υπάρχει συσσώρευση πληροφοριών και ιδιαίτερη ευκολία στην πρόσβαση σε αυτές. Όσον αφορά τα καλλιτεχνικά δεδομένα, σήμερα υπάρχουν αρκετοί χώροι στους οποίους ένας καλλιτέχνης μπορεί να εκθέσει το έργο του. Βλέπουμε να γίνεται «μόδα» σιγά – σιγά η έκθεση έργων στα καφέ και τα εστιατόρια ή σε μπαρ και πολυχώρους. Θα έλεγα ότι συμβαίνει κάπως ετεροχρονισμένα στην Ελλάδα βέβαια. Όταν ζούσα στην Ελβετία έχω εκθέσει δουλειά μου σε τέτοιους χώρους. Έχω την αίσθηση ότι εδώ περνάει κάπως «επιδερμικά». Στη Βέρνη ένα εκθεμένο σε καφέ ή σε εστιατόριο έργο δεν περνάει απαρατήρητο ούτε εμπορικά ούτε στην κοινωνία. Όχι απλά δεν πίνει κανείς το κρασί του αποστασιοποιημένος από αυτό που κρέμεται δίπλα του αλλά το έργο γίνεται αντικείμενο συζήτησης και σχολιασμού. Η σημερινή τάση που χαρακτηρίζει ενδεχομένως την εικαστική δημιουργία είναι αυτή προς την παραστατική ζωγραφική που ανέκαθεν είναι ένα σταθερό κοινό. Η ενασχόληση με τη γλυπτική είναι πιο περιορισμένη σήμερα αν σκεφτεί κανείς το κόστος του καλλιτέχνη αλλά και τη δυσκολία αγοράς από τους φιλότεχνους και τους συλλέκτες. Ίσως σε τέτοιου είδους ζητήματα να είναι που παρεμβαίνει η συγκυρία της κρίσης.

Μιας και αναφερθήκατε στην κρίση, θα ήθελα να μου πείτε, εσείς πώς αισθάνεστε ως δημιουργός πώς αισθάνεστε στις μέρες που βιώνουμε.

Πιστεύω ότι γενικώς οι κρίσεις οδηγούν στο «κάτι παραπάνω». Αν δουλευτεί ένα έργο καλά βρίσκει το δρόμο του. Αν ο ίδιος ο καλλιτέχνης έχει προσδοκίες, αγαπάει και είναι αφοσιωμένος σε κάτι αυτό θα προχωρήσει. Για εμένα είναι προσωπική ανάγκη η τέχνη, έκφραση, πετυχαίνω μέσα από αυτή να γνωρίζω τον εαυτό μου κάθε φορά καλύτερα, να αυτοπροσδιορίζομαι. Το αντικείμενο, το έργο αν θέλετε, που προκύπτει από τη δημιουργία, είναι ένας διαλογισμός, μια αυτογνωσία των προσωπικών πτυχών του καλλιτέχνη. Στη διαδικασία της δημιουργίας υπάρχει ένα πολύ μοναχικό κομμάτι για τον καλλιτέχνη όπου εκεί έχει την ευκαιρία να δουλέψει και τον εαυτό του, τις σκέψεις του, την ψυχή του. Για εμένα ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να απομονωθεί από την κοινωνία. Με ενδιαφέρει να επικοινωνώ με το κοινό. Μπορεί ενδεχομένως να μην έχω κάποιο κοινωνικοπολιτικό μήνυμα απαραίτητα στα έργα μου αλλά πάντα θα υπάρχουν πιο βαθιά στοιχεία πίσω από τις εικόνες. Παραδείγματος χάρη το νερό που είναι ο χώρος των συναισθημάτων. Θεωρώ ότι πάντα ο καλλιτέχνης και η τέχνη γενικότερα μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να γίνει πιο συνειδητοποιημένος. Όπως έχει αναφέρει και ο Γιάννης Ρίτσος «Αν άφεση δεν είναι η ποίηση, – ψιθύρισε μόνος του –
τότε, από πουθενά μην περιμένουμε έλεος.»

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;

Θα ήθελα καταρχάς να αναφερθώ στη συμμετοχή μου σε δύο ομαδικές εκθέσεις που «τρέχουν» αυτή την περίοδο στην Αθήνα. Πρόκειται για την «Riders on the storms» στη γκαλερί Genesis και «Σύγχρονοι Ανδριώτες Ζωγράφοι» στην art gallery. Και βέβαια θα υπάρχει σύντομα κάποια έκθεση στη Βέρνη.