Γιάννης Καστρίτσης – Ένας υπομονετικός και πιστός φίλος

Βλέποντας την έκθεση του Γιάννη Καστρίτση με πρωταγωνιστή το γάιδαρο θυμήθηκα την προφητική ρήση του Κόνραντ Λόρενς «Πολύ πριν πεθάνει ο τελευταίος λαγός θα έχει πεθάνει ο τελευταίος λύκος» (Τα Οκτώ θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας). Ο γάιδαρος εξημερώθηκε πριν από επτά χιλιάδες χρόνια ίσως και περισσότερα. Όχι ως φύλακας όπως έγινε με το σκύλο πολλές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, βλέπετε οι άνθρωποι πρώτα φροντίζουν για την ασφάλεια τους. Ο γάιδαρος όμως υπήρξε σύντροφος και συνοδοιπόρος στην προσπάθεια για επιβίωση και ευημερία των αφεντικών του.Και αν εξετάσουμε το ανθρώπινο είδος ως αφεντικό, ο γάιδαρος υπήρξε ο πρώτος δούλος και το αρχικό πείραμα της δουλείας. Και για να έρθουμε στα προφητικά του νομπελίστα φυσιοδίφη και ζωολόγου, η εξαφάνιση των γαϊδάρων από τις αυλές των αγροτικών οικογενειών συνέπεσε με την  εξαφάνιση ολόκληρων πληθυσμών από την αγροτική παραγωγή και ερήμωση χωριών. Επτά χιλιάδες χρόνια μαζί∙ και μετά;
…Μετά καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Καστρίτσης έρχονται να μας θυμίσουν πιστούς φίλους και συνεργάτες που χάνονται… Μόνο που κανένας δεν ξέρει τι θα γίνει με μας…

 Για τον τελευταίο γάιδαρο ο Γιάννης Καστρίτσης γράφει 

Χρωστάω πολλά στα γαϊδούρια. Μια γνωριμία που ξεκινά από παλιά και κράτησε σχεδόν μια ζωή. Πέρα από την συμβολή τους στην οικογενειακή μας εργασία και οικονομία, το γαϊδούρι ήταν και το πρώτο μου μεταφορικό μέσο.
Υπομονετικό, συνεργαζόμενο, το πότιζα, το τάιζα, το παρατηρούσα πως ρουφούσε στο αυλάκι μεγάλες ποσότητες νερού και ανεβοκατέβαινε το λαρύγγι του με χαρακτηριστικό ήχο. Εκεί κάπου στην εφηβεία ασκήθηκα με προσοχή και στη δύσκολη τέχνη του πεταλώματος, προσέχοντας να μην πιάσουν ζωντανό τα πεταλόκαρφα. 
Κάποια στιγμή που ξεπέρασα τα όρια της ομαλής συνεργασίας μας, έφαγα μια κλωτσιά στο στομάχι και συνειδητοποίησα ότι πρέπει να τηρούνται οι κανόνες του αμοιβαίου σεβασμού. Άλλη φορά πάλι, που θέλησα να τον καβαλήσω ξεσαμάρωτο, με εκσφενδόνισε μέσα σε ένα αυλάκι.
Σε αυτό που αποκαλείται καλλιτεχνική μου πορεία και εξέλιξη συνέβαλε σημαντικά. Ήταν ένα σταθερό μοντέλο που με υπομονή πόζαρε, ακίνητο ώσπου να αποδώσω τη μορφή του, χωρίς ποτέ να σχολιάζει τα σκαριφήματά μου. 
Όταν τον καβαλούσα και περνούσαμε από γκρεμούς πήγαινε άκρη-άκρη να μου υπενθυμίζει ότι υπάρχει και το ατύχημα και  θα πρέπει να΄χω το νου μου στο εύθραυστο της ζωής. Τα παραδείγματα άλλωστε ήταν πολλά.
Σε αυτή την έκθεση, με κεντρικό θέμα τον γάιδαρο, παρουσιάζω μια σειρά ζωγραφικών έργων σε χαρτί και μικρογλυπτών που έκανα διαχρονικά.
Δεν ξέρω τι με ελκύει, ίσως να είναι οι παιδικές μου εμπειρίες, ίσως αυτή η ακινησία του μέσα στο τοπίο, ίσως το καλοσχηματισμένο σώμα του, ίσως πάλι το πως τα μαλακά του χείλη δεν ματώνουν καθώς τρώει τα γαϊδουράγκαθα. Ένας φόρος τιμής στο γάιδαρο, στον τελευταίο γάιδαρο του χωριού μου.
Γιάννης Καστρίτσης

   «Λούκιος, ο τελευταίος γάιδαρος»    

Γράφει η Ελπινίκη Ναούμ, αρχαιολόγος-μουσειολόγος

Ο Λούκιος είναι ο κεντρικός ήρωας του αρχαίου μυθιστορήματος με τον τίτλο Λούκιος ή Όνος του Λουκιανού, το οποίο αποτελεί πιθανότατα επιτομή του χαμένου ελληνικού έργο Μεταμορφώσεις που αποδίδεται στον Λούκιο τον Πατρέα, και στο οποίο βασίστηκαν και οι Μεταμορφώσεις του Απουλήιου. Ήταν ένας νέος που καταφτάνοντας στην θεσσαλική Υπάτη, πόλη περίφημη για τη μαγεία της, του γεννιέται η επιθυμία να μεταμορφωθεί σε πουλί, αντ’ αυτού όμως από λάθος μεταμορφώνεται σε ταπεινό τετράποδο, σε γάιδαρο. Από εκείνη τη στιγμή ξεκινάει μια οδύσσεια, μια σειρά από περιπέτειες που η μια διαδέχεται την άλλη με κωμικά  και τραγελαφικά επεισόδια, τα οποία ζωντανεύουν ένα ολόκληρο κόσμο με τις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές του, με στοιχεία της καθημερινότητας των απλών ανθρώπων, με τα ήθη τα έθιμα και τις δοξασίες τους, που μπορεί να εμφανίζουν και αντιφατικές συμπεριφορές. Οι ιστορίες αυτές λειτουργούν τελικά ως πρόσχημα σκιαγραφώντας το κλίμα μιας εποχής και αποτυπώνοντας τη διαχρονική, αμφίσημη σχέση ανθρώπου και ζώου.
Ναούμ Ελπινίκη αρχαιολόγος-μουσειολόγος

Last modified: 03/12/2024