Βασιλική Κοσκινιώτου: Ονειρεύομαι ένα εικαστικό έργο που θα μιλάει όχι μόνο σε εικαστική αλλά και σε μητρική γλώσσα

Χρώματα, σχήματα, λέξεις, σύμβολα, σε μια αισθητική που μας θυμίζει έργα του Klee, είναι τα πρώτα στοιχεία που παρατηρούμε στα έργα της Βασιλικής Κοσκινιώτου. Πρόκειται για λάδια και λαδοπαστέλ σε καμβά ή σε χαρτί, με κεντρικό θέμα τη γυναίκα και το μύθο της.
Αν και η δουλειά της είναι ανεικονική και έντονα χειρονομιακή (γράφει και χαράζει πάνω στο έργο), υπάρχουν πολλές αναφορές στην παράσταση, με σύμβολα όπως είναι η μάνα, το αυγό, το σπίτι, ο καρπός, ο σπόρος, τα βέλη, ενώ είναι αισθητός ο προβληματισμός της ζωγράφου σε σχέση με τη γλώσσα. Η ίδια λέει: «Σε πάρα πολλές θρησκείες, το αυγό είναι στοιχείο της αναγέννησης. Πρόκειται για ένα συμπυκνωμένο μικρό σύμπαν. Όσο για τη γλώσσα, δηλώνει μια καταγωγή που είναι το ίδιο σημαντική με το σώμα της μάνας».
Με έμπνευσή της τα Ελευσίνια Μυστήρια, φτιάχνει έργα όπως η Δήμητρα και η Περσεφόνη ή ο Βροχοποιός Σπορέας, θέλοντας να μιλήσει για την ιερότητα της γέννησης και της αναγέννησης της φύσης καθώς και την σημασία της μητρότητας και της γυναικείας δύναμης: «Πρέπει να απαιτήσουμε να είναι σεβαστή η φωνή της γυναίκας», λέει χαρακτηριστικά. Και φτιάχνει έργα όπου κυριαρχεί η καμπύλη, σύμβολο της θηλυκότητας, η οποία μεταφράζεται σε φεγγάρια, πλανήτες, τροχιές.
Θα μείνουμε σε τέσσερα έργα της που παρουσιάζονται στην Art Zone 42.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα της έκθεσης είναι η Περσεφόνη, η Κόρη της Γης, η οποία, καθώς είναι θεά, δεν γνωρίζει θάνατο οριστικό. Είναι το Αυγό του κόσμου, η κόρη της αέναης επιστροφής. Βρίσκεται κάτω απ τη γη αλλά είναι ολόφωτη γιατί εκπροσωπεί την ίδια τη δύναμη της εκβλάστησης που είναι η ζωή. Είναι η γυναίκα-κόρη-καρπός μαζί. Όπως είναι κάθε γυναίκα θα μπορούσε να πει κανείς- ένας σπόρος που καταδύεται στη μητρική της φύση για να βλαστήσει και να δώσει τους σπόρους που θα επαναλάβουν την αέναη διαδρομή από το σκοτάδι στο φως και αντίστροφα. (η υπόσχεση της αιώνιας επιστροφής που έχει δώσει στον σύντροφό της τον άδη έχει δεθεί με τον καρπό του ροδιού που έχει φάει πριν φύγει για να ανεβεί στον επάνω κόσμο.) Την ίδια στιγμή εκπροσωπεί μια εκπληκτική γέφυρα του πάνω με το κάτω, του χθόνιου και πρωτόγονου με το φως και την ανάταση. Αλλά και την Ανάσταση. «Πηγαίνοντας ακόμη πιο μακριά θα έλεγα ότι είναι ένας πρώιμος Χριστός που κατεβαίνει στον Άδη για να αναστηθεί στη συνέχεια αποκαλυπτικά», λέει χαρακτηριστικά η ζωγράφος. «Υπήρχε μια πολύ σημαντική μέρα στη διάρκεια των Ελευσινίων όπου εορτάζονταν τα Επιφάνεια της Κόρης – όπως είναι ο τίτλος ενός άλλου μεγάλου έργου στην έκθεση. Τα επιφάνεια μου φέρνουν στο νου τα χριστιανικά Θεοφάνεια, και τον αγιασμό των υδάτων από το ‘θείο φως’. Η αποκαλυπτική δύναμη των ελευσινίων θα πρέπει να ήταν τρομακτική, για να έχει δέσει με τόσο άρρηκτους όρκους σιωπής τους μυημένους σε αυτά ανά τους αιώνες, κι αυτό μου προκαλεί πάντοτε δέος. Επάνω στο έργο είχα γράψει αρχικά ένα από τα αγαπημένα μου ποιήματα του Νίκου Καρούζου το οποίο έχει κατά μεγάλο μέρος σβηστεί από την επέλαση του χρώματος, με τον τίτλο “Παρουσία ένας ερωτικός ύμνος στην γυναίκα”».
Ένα άλλο σημαντικό έργο της έκθεσης, είναι η Δήμητρα (Γη- Μήτηρ), η υπέρτατη θεά της ανθοφορίας, της καρποφορίας, της αφθονίας και γενναιοδωρίας της φύσης-τροφού.
Στο έργο παρουσιάζεται χωρισμένη στα δύο της μέρη: το χθόνιο και πιο σκοτεινό κάτω κομμάτι της διατρέχεται από δυο πιο ζωηρόχρωμους πράσινους ιμάντες που με κάποιες ακόμη καθέτους περιχαράσσουν ένα πράσινο κενοτάφιο, ενώ το πάνω της μέρος, θαλερό και χαρούμενο, είναι παραδομένο στην κυρίαρχη θαλπωρή ενός μεγάλου ζωοδότη αυγόσχημου ήλιου. Είναι κι αυτός ανοιγμένος στα δυο, σαν ανοιχτό περικάρπιο μαζί και σαν διπλό στεφάνι από φως.
Είναι ο θρίαμβος του μεσογειακού φωτός, όσο η μεγάλη μητέρα του κόσμου-η μάνα γη- που τα περικλείει όλα, είναι το πρώτο αυγό του κόσμου.
Ένα ακόμη σημαντικό έργο της έκθεσης είναι ο Βροχοποιός-Σπορέας. «Το έργο ξεκίνησε σαν μια φανταστική προσωπογραφία ενός αγαπημένου παλιού μου φίλου που έχασα χωρίς να προλάβω να τον αποχαιρετίσω κι έτσι το πένθος του έγινε ακόμη πιο απαρηγόρητο», μας λέει η ζωγράφος. «Θέλησα να τον απεικονίσω πράσινο και τρυφερό όπως τον θυμόμουν, μέσα σ ένα δάσος αρχικά, το οποίο όμως, όταν έπιασα να ξαναδουλέψω το έργο, κατέληξε ένα άνυδρο κατακαιόμενο τοπίο όλο ώχρα. Η φιγούρα έγινε σταδιακά ένας μάγος-βροχοποιός και μύστης, ένας ενδιάμεσος, άλλη μια γέφυρα ουσιαστικά ανάμεσα στην ξηρασία και τον τροφοδότη υδροφόρο ορίζοντα. Είναι μια γέφυρα ανάμεσα στα ίδια τα στοιχεία της φύσης, θυμίζοντας όπως και οι δυο μεγάλες θεότητες της Δήμητρας και της κόρης, την αλληλουχία του φυσικού κύκλου της ζωής, την αλληλεξάρτηση του κάθε στοιχείου από το άλλο, αλλά και την ένωση του θηλυκού με το αρσενικό. Όταν πήραν μορφή οι χοντρές γαλάζιες σταγόνες της βροχής που διασχίσουν το δεξί κυρίως κομμάτι του έργου, στην παλάμη του τις φαντάστηκα σαν γαλάζιους σπόρους νερού που αναπηδούν για να συναντήσουν και να θρέψουν τη γη. Έτσι πήρε τον διπλό τίτλο του Βροχοποιός- Σπορέας. Παρότι είναι μια καθαρά ανδρική φιγούρα, είναι και αυτός κατά μία έννοια ‘τροφός’ παίρνει μέρος σε αυτήν την παγανιστικά  μυσταγωγική γιορτή- κι εγκώμιο της  δημιουργικής θηλυκότητας που έχουν πιστεύω αυτά τα έργα, γίνεται κι αυτός  μέρος ενός ‘θηλυκά ελαστικού σύμπαντος’ όπως μου αρέσει να το αποκαλώ»
Τέλος, το πράσινο έργο, το ‘σώμα-γή’ όπως το έλεγε αρχικά η Βασιλική Κοσκινιώτου, είχε μια πιο αδιατάραχτη μεταφυσική ησυχία πριν εγγράψει πάνω του κείμενο, και μετονομαστεί σε ΄Εναστροι ψίθυροι. Μια χαραγμένη γυναικεία πλάτη διαγράφεται από μια μεγάλη σελήνη μέσα στη νύχτα. Είναι ένα σώμα ενωμένο με τη γη- ή μια γη με θηλυκό σώμα.  Είναι η γυναίκα-ερωμένη και η μητέρα-καρπός που ενώνεται με τη φύση- με τη δική της μητρική φύση. Το τοπίο είναι νυχτερινό, και κάτω από το μισό αθέατο του φεγγαριού, ένα βαθύτερο μπλε στο αριστερό τμήμα του έργου καλύπτει κάποιες ανδρικές φιγούρες-προτομές, παραταγμένες στη σειρά. «Καθώς ξαναδιάβασα το έργο της Ρέας Γαλανακη ‘Το κέικ’ αποφάσισα να διασπείρω την πράσινη γη του καμβά μου με κάποια χαρακτηριστικά του αποσπάσματα, όπως αυτό εδώ: « […] Η νοσταλγία ενός καταφύγιου και αγκαλιάζεις με τα δυο σου χέρια τη μεγάλη σου κοιλιά βυθίζεσαι στη μήτρα του παλιότερου μύθου να σε κυοφορήσει, έμβρυο που κυοφορείς έν’ άλλο έμβρυο». Μιλάει η γυναίκα που κυοφορεί μιαν ‘άλλη Περσεφόνη’, ένα άλλο έμβρυο που αυτήν τη φορά δεν είναι γέννημα του μητρικού της σώματος απλά, αλλά της μητρικής της γλώσσας και γραφής. Μιλάει η γυναίκα-συγγραφέας, η γυναίκα-δημιουργός που αναμετριέται με την άλλη περίφημη ‘γέννα’, για την οποία εδώ και αιώνες την αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, τουλάχιστον. Για μένα όμως είναι εξίσου σημαντική», λέει χαρακτηριστικά η ζωγράφος. Και καταλήγει: «Ονειρεύομαι ένα εικαστικό έργο που θα μιλάει όχι μόνο σε εικαστική αλλά και σε ‘μητρική γλώσσα’ [όπως ωραία το γράφει στο κείμενο του καταλόγου της έκθεσης η Μαρία Γιαγιάννου,] και το οποίο θα ρίχνει γέφυρες ανάμεσα στη χειρονομία και το Λόγο, την αισθητική και τον ουσία των πραγμάτων∙ ενώ θα αναζητά συγχρόνως να ορίσει τα καινούργια ερωτήματα της εποχής μας αλλά και να αναδείξει εκ νέου εκείνα τα πανάρχαια που παραμένουν αναπάντητα».

Last modified: 02/09/2014