Βίτολντ Γκομπρόβιτς «Οπερέττα»: Ο άνθρωπος κρύβεται πίσω από τη μάσκα του μέχρι την στιγμή της κρίσης

Γράφει η Μαρία Κουρή

Θέατρο Rex, σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη»
«Οπερέττα» του Βίτολντ Γκομπρόβιτς
Σκηνοθεσία Νίκος Καραθάνος

Ο συγγραφέας Βίτολντ Γκομπρόβιτς είναι μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της πολωνικής λογοτεχνίας. Ως υποστηρικτής της γραφής του παράλογου, συνθέτει την «Οπερέττα» του, ένα εκπληκτικό θεατρικό κείμενο, στο οποίο ξεμπροστιάζει με ιδιαίτερο χιούμορ τα πλαστά κοινωνικά, ηθικά, ιδεολογικά και πολιτικά πρότυπα που συνθέτουν το ανθρώπινο είδος. Ένα διαχρονικό ζήτημα από το οποίο αφορμάται ο Νίκος Καραθάνος, δημιουργώντας ένα μεθυστικό θέαμα στην σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» του θεάτρου Rex. Και στο παρελθόν ο Νίκος Καραθάνος έχει καταπιαστεί με αβαντοδόρικα έργα, όπως τον «Συρανό Ντε Μπερζεράκ» του Ε. Ροστάν, τον «Ιούλιο Καίσαρα» του Ο. Σαίξπηρ, τις «8 Γυναίκες» του Φ. Οζάν, την «Γκόλφω» του Σ. Περεσιάδη, κάνοντας αίσθηση με την ιδιαίτερη ματιά του.
Η αυλαία ανοίγει και μεταφερόμαστε στην κορυφή των Ιμαλαΐων. Ένα βραχώδες περιστροφικό σκηνικό με κορυφές και ένα σπήλαιο, δεξιά η ζωντανή ορχήστρα. Το σπήλαιο σύμβολο της αρχής της ανθρωπότητας και μόνιμοι παρατηρητές της ιστορίας οι πιθηκόμορφοι υπηρέτες.

Βασιλική Δρίβα

Ο κόσμος της Οπερέττας είναι φλύαρος, ανιαρός και εσωτερικά κενός. Μια αέναη επίδειξη της αριστοκρατίας με έσχατη δύναμή της το ύφασμα που την τυλίγει. Άριστοι και υπηρέτες σε πάλη, που όμως σύντομα θα γίνουν ένα. Η ράτσα είναι μία και ο σκοπός του σκηνοθέτη είναι να αποδειχθεί η συγγένεια με τον πρόγονο. Όσα ρούχα κι αν φόρεσε ο άνθρωπος, όσες γλώσσες κι αν ανέπτυξε, όσα κι αν πέτυχε μέχρι σήμερα δεν κατάφεραν να τον αποσπάσουν από το σπήλαιο και τους προγόνους του. Η συγγένεια και η μάσκα παραμένουν και στο τέλος θα φανούν όσο κι αν ο άνθρωπος προσπαθεί να κρυφτεί. Ο άνθρωπος πάντα κρύβεται πίσω από τη μάσκα του μέχρι την στιγμή της κρίσης και της επανάστασης που όλοι γίνονται ένα, η σκηνή γίνεται ο πλανήτης των πιθήκων, με τα απόλυτα ζωώδη εκστασιασμένα ένστικτα. Δυναμική επίκληση στη γύμνια και εξέμεσμα του εαυτού, από τον ίδιο τον Καραθάνο, που σε όλο το έργο δεν σταματά να «κάνει εμετό τον εαυτό του». Όπως και στους «Όρνιθες» έτσι και εδώ ο Καραθάνος αποχαιρετά με ένα οργιαστικό πάρτυ σαν σε κάποια διονυσιακή τελετή της αρχαιότητας.
Μια δουλεμένη πρόταση από το Εθνικό θέατρο για 2^η χρονιά, που μεταφέρει με ιδιαίτερο χιούμορ, καλές ερμηνείες και απολαυστική μουσική ένα διαχρονικό μήνυμα που αξίζει να ακουστεί και να λησμονηθεί στους καιρούς που ζούμε σήμερα.