Βίκυ Καλογερή: Θέλουμε να ζούμε σε κουτιά γιατί το αντίθετο είναι ανησυχητικό

Ο μη-τόπος ως μια εικόνα της «μετέωρης» σύγχρονης κοινωνίας…

Γράφει η
Εύα Κέκου, Ιστορικός Τέχνης

«Τι είναι όμως σήμερα η πόλη για μας; Σκέφτομαι ότι έγραψα κάτι σαν τελευταίο ποίημα αγάπης για τις πόλεις, τη στιγμή που γίνεται όλο και πιο δύσκολο να τις ζήσουμε», έγραφε ο Ίταλο Καλβίνο (1972) για τις «Αόρατες πόλεις», το λογοτεχνικό του αριστούργημα, ένα έργο ακτινοβόλο και επίκαιρο για την αστική ζωή, για την πόλη ως έννοια και ως εμπειρία.
Αφετηρία της συζήτησής μου με τη Βίκυ (Βασιλική) Καλογερή αποτέλεσε η τόσο θετική εντύπωση που μου άφησε η δουλειά της και ο θαυμασμός μου για τα ζωγραφικά της έργα, που μέσα από την αισθητική αρτιότητα και την τεχνική με κέρδισαν με πρώτη ματιά. Μία τέτοια στιγμή λοιπόν που οι πόλεις είναι τόσο «άδειες» όσο και «γεμάτες» από φόβους, αισθήματα, ελπίδες, θέλησα να συζητήσω με τη νεαρή καλλιτέχνη κάνοντάς κάποιες ερωτήσεις για το έργο της αλλά και θέλοντας να τη συστήσω μέσα από τις δικές της σκέψεις και ιδέες.

Άτιτλο, 2017, ακρυλικά σε ξύλο, 60×40 cm

Στη δουλειά σας διακρίνω την έννοια της κανονικοποίησης και της τακτοποίησης με ένα γεωμετρικό σχεδόν υπολογιζόμενο τρόπο, ένα τρόπο που αναπαριστά τη χαοτική και δαιδαλώδη μορφή της κοινωνίας μας αρχικά, όπως αυτή αποτυπώνεται στους ιστούς της πόλης. Θα ήθελα να μου πείτε τη γνώμη σας εδώ.

Η χωροταξική οπτική αντίληψη που δημιουργείται μέσα από την ζωή στην μεγαλούπολη είναι ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου. Η κανονικότητα, πιο πολύ ίσως η έννοια της αυστηρότητας και της ακαμψίας που θέλω να απεικονίσω μέσα από την γεωμετρικότητα στα έργα, είναι για μένα η μεταφορά της εμπειρίας της ζωής στην Μητρόπολη. Οι χώροι που είναι είτε πολύ στενοί (στενάχωροι), αποπνικτικοί, είτε χαοτικοί και ακαθόριστοι, μεταφέρουν το βάρος του όγκου της πόλης. Όπως είπατε και εσείς η μορφή της κοινωνίας μας είναι δαιδαλώδης και η σύνθετη αυτή διάρθρωση έρχεται στην επιφάνεια και από την πιο μικρή μετακίνηση στην καθημερινή μας ζωή. Κάτι το οποίο σίγουρα επηρεάζει την ψυχοσύνθεση του σύγχρονου ανθρώπου.

λάδια σε καμβά, 50×70 cm. 2020

Σε αυτή την δυστοπική συνθήκη την οποία διατρέχουμε ως κοινωνία και δρώντα Υποκείμενα με ποιο τρόπο η συνθετότητα της πόλης δημιουργεί νέα δίκτυα επικοινωνίας (αν αυτό συμβαίνει). Σας απασχολεί αυτό προσωπικά και είναι αντικείμενο της δουλειάς σας με κάποιο τρόπο

Σίγουρα με απασχολεί καθώς ζω μέσα σε αυτό και διαμορφώνει και τη δική μου κοινωνική ζωή, και επικοινωνία. Οι μεγαλουπόλεις για εμένα έχουν μια ιδιαιτερότητα μέσα από τη συνθετότητά τους όσο αναφορά στο χρόνο που έχουμε να επικοινωνήσουμε και κυρίως στο πως. Πιστεύω πως έχουμε στρέψει τόσο πολύ πια την προσοχή μας στο να επενδύσουμε χρόνο στη δουλειά και στην εικόνα μας που έχει χαθεί η ανάγκη για ουσιαστική επικοινωνία. Έτσι, αυτή γίνεται σπασμωδική, δύσκαμπτη και νευρική. Αυτό που παρατηρώ είναι πως όλοι μας προσπαθούμε να κοινωνήσουμε τις ίδιες ανάγκες αλλά δεν το καταφέρνουμε. Υπάρχει κάποιο αόρατο εμπόδιο. Ένας διάφανος τοίχος. Σαν να μιλάμε διαφορετική γλώσσα ο καθένας, κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα καταστάσεις όπως απομόνωση, αποξένωση, πνευματική μοναξιά· Συνθέτοντας έτσι ένα τοπίο Βαβυλωνιακό. Μια δυστοπική ενέργεια την οποία θέλω να αποτυπώσω μέσα από τα ακαθόριστα και «άδεια» τοπία. Ο μη-τόπος ως μια εικόνα της «μετέωρης» σύγχρονης κοινωνίας.

Άτιτλο, 2019, μεικτή τεχνική σε ξύλο, 50×70 cm

Η πόλη – θα μπορούσε να πει κανείς -, ότι στις μέρες μας λειτουργεί ως μια Μεταφορά. Μία μεταφορά της σύγχρονη «κιβωτού» στην οποία εμπερικλείονται διάφορα είδη, ιδέες με ένα τρόπο ανισόρροπο και ασταθή όπως και η συγκυρία που διατρέχουμε μέσω του ιού και παραπέμπει στον εγκλεισμό και την απομόνωση. Θα συμφωνούσατε με αυτή την ιδέα και αν ναι, πως αποτυπώνεται ο «εγκιβωτισμός» αυτός στο προβληματισμό σας.

Η μεταφορά της σημερινής Μητρόπολης ως μια σύγχρονης κιβωτού με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. Περικλείει ένα σύμπλεγμα διαφορετικών ιδεών, σκέψεων, υφών, χρωμάτων, συνηθειών. Το διαφορετικό και το ποικιλόμορφο μας τρομάζει και βασικά μας αγχώνει. Προτρέχουμε να βάλουμε πρώτα εμάς τους ίδιους σε κουτιά να βρούμε μια ταυτότητα κάτι να μας χαρακτηρίζει, κάπου να χωρέσουμε. Θέλουμε να ζούμε σε κουτιά γιατί το αντίθετο είναι ανησυχητικό. Μας είναι πιο εύκολο να «αυτό-εγκιβωτιστούμε» παρά να αντιμετωπίσουμε τις ιδιαιτερότητές, την διαφορετικότητα μας και να παραδεχτούμε τις πραγματικές μας ανάγκες. Πιστεύω πως η συγκυρία που διατρέχουμε τώρα, αυτή του εγκλεισμού και της απομόνωσης (της φυσικής παρουσίας) φέρνει όλη αυτή την κατάσταση στην επιφάνεια. Όσο δεν έχουμε χρόνο να συνομιλήσουμε και να ομονοήσουμε με τον εαυτό μας είναι πολύ εύκολο να εθελοτυφλούμε. Τώρα ξαφνικά ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ίδιο το φάντασμα της ύπαρξής μας. Της ύπαρξης που δεν έχει να κάνει με υλικά αγαθά, ούτε με την εικόνα μας. Έτσι ο προβληματισμός μου έγκειται στα αόρατα αλλά παρ’ όλα αυτά πραγματικά κουτιά που φέρουμε πάντα μαζί μας, ακόμα και όταν είμαστε μόνοι και προσπαθούμε να στριμωχτούμε μέσα. Η έννοια του κουτιού/κύβου υπάρχει στα έργα μου. Ενώ ο κύβος υποσυνείδητα μας δημιουργεί αισθήματα εγκλεισμού, κάτι που δεν σε αφήνει να βγεις έξω από αυτό, προσωπικά προσπαθώ να το χρησιμοποιήσω για το αντίθετο. Θέλω να επικοινωνεί μια κατάσταση «out of the box», κάτι που κατάφερε να «αποδράσει» από όλο αυτό.

Άτιτλο, 2020, μεικτή τεχνική σε καμβά, 60×80 cm.

Θα ήθελα να μας μιλήσετε λίγο για τη διαδρομή σας μέχρι τώρα. Γνωρίζω ότι έχετε μεγαλώσει στην Αθήνα, σε μία συγκεκριμένη συνοικία της Αθήνας σε ένα σταθερό περιβάλλον αλλά ζήσατε επίσης κάποια χρόνια της ζωής σας στη Φλώρινα, όπου σπουδάσατε. θα ήθελα να μας μιλήσετε γι αυτή σας την εμπειρία και την αντίθεση αυτή.

Ναι γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Όχι στο κέντρο αλλά ούτε σε προάστιο. Κάπου ενδιάμεσα. Το 2011 πέρασα στην Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας. Η μετάβαση ήταν αρκετά δύσκολη καθώς όπως καταλαβαίνετε είναι δυο πόλεις εκ διαμέτρου αντίθετες από όλες τις απόψεις. Η Φλώρινα είναι μια πολύ μικρή πόλη στην παραμεθόριο. Μου πήρε αρκετό καιρό να εγκλιματιστώ στους ρυθμούς και την καθημερινότητα της Φλώρινας αλλά νομίζω πως τα κατάφερα και κάποιες φορές μου λείπει κιόλας! Είναι ίσως λίγο αντιφατικό το ότι έκανα τις σπουδές μου σε μια τόσο μικρή πόλη και με απασχόλησε η μελέτη της μεγαλούπολης αλλά αυτό προέκυψε από την αποστασιοποίηση που πήρα από την Αθήνα. Όσο περνούσε ο καιρός, κάθε φορά που γυρνούσα πίσω την έβλεπα με άλλα μάτια. Παρατηρούσα ολοένα και περισσότερα πράγματα που μου έκαναν εντύπωση στα οποία πριν δεν έδινα σημασία. Είχαν κάπως εκλογικευτεί μέσα μου. Αυτό το πήγαινε-έλα με έκανε να δω πιο καθαρά συνθήκες και «συμπτώματα» της ζωής στην πόλη.

Άτιτλο, 2018, μεικτή τεχνική, 70×70 cm

Τί σημαίνει για σας η πόλη της Αθήνας;

Θέλω τα έργα και οι παρατηρήσεις μου να μην είναι μια «κριτική» πάνω στην πόλη αλλά πιο πολύ μια μελέτη. Στην Αθήνα μεγάλωσα, εδώ διαμόρφωσα τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά μου αλλά αυτό δεν σημαίνει πως κάποιες φορές δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε και να αναθεωρούμε τα ήδη υπάρχοντα. Η Αθήνα είναι μια πολύ ιδιαίτερη πόλη. Έχει πολλές αντιφάσεις και δίπολα. Μέρη όμορφα, μέρη δύσκολα, άλλα που σε ξαφνιάζουν και άλλα που σε κάνουν να σκέφτεσαι.

Τί είναι η πόλη της Αθήνας σήμερα, άνοιξη του 2020 εν μέσω ευρωπαϊκής καραντίνας;

Είναι αρκετά δύσκολη και απαιτητική η κατάσταση που ζούμε και νομίζω πως κανείς μας δεν είχε φανταστεί ή προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο. Η Αθήνα σαν πόλη δεν ξέρω αν μπορεί να αντιμετωπίσει με τον πιο λειτουργικό τρόπο αυτό που συμβαίνει αλλά θέλω να πιστεύω πως κάνουμε όλοι το καλύτερο που μπορούμε.

Glitch, 2017, ακρυλικά σε ξύλο, 70×70 cm

Που βρίσκεται η τέχνη σε όλη αυτή την εσωστρεφή συνθήκη αυτές τις ημέρες;

Τώρα βλέπω πως είναι στο επίκεντρο πιο πολύ από ποτέ. Παρατήρησα ανθρώπους όχι μόνο να ασχολούνται περισσότερο με την τέχνη (όποια και αν είναι αυτή, εικαστική ή όχι) αλλά να την απολαμβάνουν περισσότερο και να την μοιράζονται. Ίσως γιατί η τέχνη μας δίνει πολλές φορές το αίσθημα της ελπίδας. Μπορούμε να ταυτιστούμε με ένα έργο τέχνης να νιώσουμε κάτι οικείο, κάτι παρήγορο. Λειτουργεί σαν καταφύγιο δύσκολων καιρών όχι μόνο για τον δημιουργό αλλά και για τον θεατή.

Θα ήθελα να μου μιλήσετε για τη δική σας σχέση με τη τέχνη αρχικά.

Η δική μου σχέση με την τέχνη είναι πιο πολύ μια σχέση εσωτερικής ανάγκης. Κάνω τέχνη γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Για να επικοινωνήσω τις ανησυχίες μου αλλά κάποιες να τις «ξορκίσω» κιόλας!

Μιλήστε μας για την εμπειρία σας ως καλλιτέχνης μέσα από τις εκθέσεις και τις παρουσιάσεις που έχετε κάνει μέχρι τώρα.

Όλες οι εκθέσεις που έχω συμμετάσχει μέχρι τώρα είναι ομαδικές, και κυρίως σε χώρους που δεν είναι αποκλειστικά για εκθέσεις. Η τελευταία είναι η ομαδική έκθεση στο 251. Η τέχνη δεν θα έπρεπε να κλείνεται μόνο στον «κόσμο της τέχνης» και να απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό αλλά να λειτουργεί σαν ένας πόλος έλξης, ένα σημείο συνάντησης. Θα έπρεπε να έχει θέση στην δημόσια σφαίρα, να ενεργοποιεί ένα χώρο και να τον αναδιαμορφώνει.

Θα ήθελα να μου πείτε ( αν θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας ) κάποιο όνειρο και επιθυμία σας προσωπικά και ως καλλιτέχνης. Μπορεί όμως και αυτά να ταυτίζονται, να συσχετίζονται να περιπλέκονται….ακριβώς όπως και οι διαδρομές μέσα στη πόλη και τις πολύπλοκες αρτηρίες της…