Αντώνης Χατζηϊωάννου: Οι καλλιτέχνες είναι ένας κόσμος διαφορετικός. Αντλούμε χαρά, γνώση και αισιοδοξία...

Γράφουν

Elisabeth Bargue, Μουσειολόγος

Ηρα Παπαποστόλου, Ιστορικός Τέχνης

Τη συλλογή την ξεκινήσαμε με τη σύζυγό μου το 1984. Εκείνη την χρονιά αποκτήσαμε το πρώτο σημαντικό έργο, την «Πράσινη Μπλούζα» του Λάμπρου Άλας. Όταν αρχίσαμε να μαζεύουμε έργα ζωγραφικής, δεν είχαμε στο μυαλό μας την συγκρότηση κάποιας συλλογής. Το κάναμε έτσι, γιατί μας άρεσε να βλέπουμε όμορφα έργα και, βεβαίως, ούτε καν είχαμε σκεφθεί ότι η δραστηριότητά μας αυτή θα σήμαινε προβολή της συλλογής ή χαρακτηρισμό μας ως συλλεκτών. Αυτό πήρε αρκετό καιρό, μέχρις ότου κάποια στιγμή διαπιστώσαμε ότι στα μάτια φίλων, ζωγράφων και ανθρώπων του χώρου φαντάζαμε ως συλλέκτες. Τότε το συνειδητοποιήσαμε και εμείς. Πάντως, ήδη από τα πρώτα χρόνια, είχαμε την άποψη ότι τα έργα της ζωγραφικής είναι κομμάτι του πολιτισμού αυτής της Χώρας και ανήκουν σε όλους και γι’αυτό πρέπει ο κόσμος να τα βλέπει.
Στις οικογενειές μας δεν υπήρχαν συλλέκτες έργων τέχνης. Βέβαια προσωπικά είχα σχέση με συλλογές και συλλέκτες, καθώς ο πατέρας μου, από τη δεκαετία του 50 μέχρι τη δεκαετία του 80, ήταν έμπορος συλλεκτικών γραμματοσήμων και είχε πελάτες γνωστούς φιλοτελιστές και διακεκριμένους συλλέκτες της εποχής. Όσο για τη γυναίκα μου, την Άζια, στο πατρικό της σπίτι υπήρχαν αξιόλογα έργα γνωστών ζωγράφων εκείνης της εποχής.

Η συλλογή μας δεν ξεκίνησε ούτε ως χόμπι ούτε το είδαμε ποτέ ως επένδυση. Όπως προανέφερα, το αρχικό κίνητρο ήταν ότι στους τοίχους μας θέλαμε να βλέπουμε ωραίες, ζωγραφιές. Στην πορεία, βέβαια, κολακευόμασταν όταν βλέπαμε ότι έργα που είχαμε αποκτήσει, άρεσαν σε φίλους και γνωστούς μας.

Με τους περισσότερους καλλιτέχνες, έργα των οποίων απαρτίζουν τη συλλογή μας, έχουμε πολύ καλές έως άριστες προσωπικές και οικογενειακές σχέσεις. Άλλωστε, τις σχέσεις αυτές τις επιδιώκουμε. Μας αρέσει να γνωρίζουμε προσωπικά τους δημιουργούς των έργων που αποκτούμε. Μας αρέσει να πηγαίνουμε στο σπίτι ή στο ατελιέ τους ή να έρχονται σπίτι μας και να περνάμε κάμποσες ώρες μαζί. Κερδίζουμε από την συναναστροφή μας με τους καλλιτέχνες. Ο καλλιτεχνικός κόσμος είναι ένας κόσμος διαφορετικός. Παρακολουθώντας τους καλλιτέχνες, κατά την δημιουργία των έργων τους, επικοινωνώντας μαζί τους επ’ ευκαιρία και μέσω των έργων αυτών και μοιραζόμενοι την αγωνία τους για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αντλούμε, χαρά, γνώση και αισιοδοξία.

Για να είναι κανείς «καλός» συλλέκτης, νομίζω ότι πρέπει η συλλογή του να έχει ένα αντικείμενο, ένα θέμα. Εμείς έχουμε επιλέξει την ελληνική, σύγχρονη, παραστατική – ανθρωποκεντρική ζωγραφική, ζώντων ζωγράφων ως επί το πλείστον.
Μοναδικό μας κριτήριο επιλογής: το μάτι. Παρακολουθούμε βέβαια και την πορεία του κάθε ζωγράφου, τις σπουδές του, πόσο ενεργός είναι στην ειδική αυτή αγορά αλλά και πόσο συμπαθής και ευχάριστος είναι ο ίδιος.

Αποκτούμε τα έργα μας από δύο πηγές: από τις γκαλερί και από τους ίδιους τους ζωγράφους. Δεν μας ενδιαφέρει να αποκτήσουμε οποιοδήποτε έργο ενός καλλιτέχνη, επειδή συμβαίνει να είναι φθηνότερο από ένα άλλο του ίδιου καλλιτέχνη. Αντίθετα, επιδιώκουμε πάντοτε να αποκτούμε το δυνατόν καλύτερο έργο της καλής εποχής του κάθε ζωγράφου, πάντοτε με βάση τα δικά μας (υποκειμενικά) κριτήρια και, φυσικά, υπό την προϋπόθεση ότι η τιμή διάθεσής του είναι σ’ εμάς προσιτή. Θεωρούμε ότι μια καλή συλλογή δεν είναι απαραίτητο να απαρτίζεται από ακριβά έργα αλλά από έργα καλά και «δυνατά». Γι’ αυτό, η απόκτηση των έργων μας γίνεται πάντοτε σύμφωνα με τις δυνατότητές μας. Δεν έχουμε το πάθος της απόκτησης διότι το πάθος είναι, τελικά, αρρώστια. Και τη συλλογή την κάνουμε για ευχαρίστηση και όχι για στενοχώρια.

Υπάρχουν δύο τύποι συλλεκτών: αυτοί που κρατούν τα έργα στο σπίτι τους και τα βλέπουν μόνοι τους και αυτοί που δημοσιοποιούν τη συλλογή τους είτε σε πινακοθήκες είτε μέσω περιοδικών εκθέσεων. Εμείς ανήκουμε στη δεύτερη περίπτωση. Δείχνοντας, ανά περιόδους, τμήματα της συλλογής μας προβάλλουμε την εξέλιξη του έργου των καλλιτεχνών που συλλέγουμε και, στο μέτρο που τα έργα τους είναι αντιπροσωπευτικά ευρύτερων εξελίξεων και τάσεων, μέσω των εκθέσεών μας προβάλουμε τις τάσεις αυτές της ελληνικής παραστατικής ζωγραφικής. Όπως εμείς χαιρόμαστε να βλέπουμε έργα από άλλες συλλογές που διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να τα δούμε και ταυτόχρονα ενημερωνόμαστε, ομοίως χαιρόμαστε όταν ο κόσμος δείχνει ενδιαφέρον για τη δική μας συλλογή, για τις δικές μας εκθέσεις. Μας γέμισε χαρά το γεγονός ότι κατά την έκθεση μέρους της συλλογής μας στην Ερμούπολη πέρυσι το καλοκαίρι, γύρω στους 3.000 επισκέπτες προσήλθαν και είδαν τα έργα μέσα σε διάστημα μόλις 25 ημερών. Όλες μας οι εκθέσεις είναι με δωρεάν είσοδο για το κοινό και δεν έχουμε ποτέ οικονομικό όφελος. Δεν είμαστε «εθνικοί ευεργέτες» ούτε τις εκθέσεις μας και τις εκδόσεις που τις συνοδεύουν τις κάνουμε για προσωπική μας προβολή. Επίσης, δεν κάνουμε τη συλλογή για να δημιουργήσουμε μόδες και τάσεις. Μάλλον εμείς επηρεαζόμαστε από τις τάσεις. Βέβαια, η ανταλλαγή απόψεων και η ταυτόχρονη έκθεση έργων περισσοτέρων ζωγράφων, μπορεί ενδεχομένως να επηρεάζει τους καλλιτέχνες. Με την ευκαιρία των εκθέσεων της δικής μας συλλογής αλλά και των εκθέσεων άλλων συλλεκτών οι ζωγράφοι γνωρίζονται με το κοινό και οι εκθέσεις μας συνοδεύονται από την έκδοση αντίστοιχων καταλόγων και κειμένων – σχολίων σε παρόντα χρόνο. Υπάρχει, δηλαδή, μία καταγραφή που θα μπορούσε να εκφράσει μια πορεία της σύγχρονης ελληνικής παραστατικής ζωγραφικής, η οποία μπορεί να αποδειχθεί και χρήσιμη στους μελλοντικούς ερευνητές και ιστορικούς της τέχνης.

Αναφορικά με το Κράτος, ούτε θέλουμε να το επιβαρύνουμε ούτε χρηματοδοτούμαστε από αυτό ούτε θέλουμε να έχουμε κάποιο σύνδεσμο. Εξάλλου, πιστεύουμε πως οι ρόλοι κρατικής πολιτιστικής πολιτικής και συλλεκτών είναι ή πρέπει να είναι διακριτοί.

Είμαστε άνθρωποι που τιμούμε και σεβόμαστε όλους τους καλλιτέχνες, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαμε να έχουμε αυτή τη συλλογή. Είμαστε ευτυχείς για τις ανθρώπινες σχέσεις που δημιουργήσαμε με τους καλλιτέχνες με αφορμή τη συγκρότηση της συλλογής μας καθώς και για τα έργα που αποκτήσαμε και, βεβαίως, δεν στεναχωρούμαστε επειδή δεν κατορθώσαμε να αποκτήσουμε αυτό ή εκείνο το έργο.