Αντώνης Τσακίρης: Οι αιτίες μιας απόδρασης είναι πιο σημαντικές από την κατάληξή της

Γιάννης Τζιμούρτας

Δημοσιογράφος

Από τη στιγμή που η μηχανή της λογικής επαναστατεί, ο άνθρωπος αναζητά τρόπο να αποδράσει. Η υπολογισμένη λειτουργία παροπλίζεται. Κάπως έτσι αρχίζουν οι μεγάλες περιπέτειες. Ο απελευθερωμένος άνθρωπος περιπλανιέται στο όνειρο και στην ποίηση. Ανακαλύπτει παράλογες αλήθειες, βρίσκεται αντιμέτωπος με το μυστήριο του κόσμου. Ερμηνεύει με το δικό του τρόπο την Τέχνη. Περνά μέσα από το αδιαπέραστο τείχος, αφήνοντας πίσω του έναν κόσμο όπου η λογική γίνεται όπλο πειθαρχίας. Κάπως έτσι αντιλαμβανόμαστε τους «δραπέτες» του Αντώνη Τσακίρη. Χαίρονται την απόδραση τους. Οι ήρωες του ζουν την ελευθερία της εικόνας, τη χαρά των χρωμάτων, τη μαγεία της ποίησης∙ ανακαλύπτουν και απολαμβάνουν το ρυθμό και τη φαντασία του καλλιτέχνη. Αυτούς τους δραπέτες – από κάθε τι που τους δεσμεύει και τους καθηλώνει – τους παίρνει μαζί του ο Αντώνης Τσακίρης και πετά στο Παρίσι. Εκεί στην ιστορική γκαλερί Δεσμός από τις 22 Ιανουαρίου ως τις 10 Φεβρουαρίου ο καλλιτέχνης και οι «δραπέτες» του θα «συνομιλήσουν» και θα γνωρίσουν τους Γάλλους φίλους τους.

-Αντώνη αν δεν κάνω λάθος είσαι ο πρώτος Έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης που παρουσιάζει δουλειά του στο Παρίσι μετά τα τραγικά γεγονότα του περασμένου Νοεμβρίου. Έχεις επιλέξει κάποια έργα που να έχουν σχέση με τις μέρες εκείνες;
Δεν γνωρίζω αν είμαι ο πρώτος που εκθέτει μετά την τραγωδία, ετοιμάζαμε ήδη την έκθεση, αλλά, μετά το σοκ, ήθελα ακόμα πιο πολύ να προχωρήσει όπως σχεδιάσαμε. Επιπλέον, σαν ελάχιστο δείγμα αλληλεγγύης, αποφασίσαμε να αφιερώσουμε συμβολικά την έκθεση στο ίδιο το Παρίσι. Τα έργα δεν έχουν άμεση σχέση με τα γεγονότα, δημιουργήθηκαν πολύ πριν, η ζωγραφική όμως συχνά φορτίζεται από το περιβάλλον και τους ρυθμούς του. Επέλεξα έργα που πρωτίστως συνομιλούν μεταξύ τους και που θα είχε ενδιαφέρον να εκτεθούν μαζί.

-Οι ήρωες των έργων σου δραπετεύουν από την Ελλάδα ή από την πραγματικότητα που βιώνει ο σημερινός άνθρωπος; Βέβαια μπορεί να δραπετεύουν και από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Οι «δραπέτες» είναι ένα σύμβολο, ένας κύκλος που μάλλον κλείνει στη ζωγραφική μου με αυτή την έκθεση. Δεν ζωγράφισα δραπέτες για το ίδιο το θέμα. Έπειτα από μια σειρά έργων κάποιων χρόνων που σχημάτιζαν ενότητα, βλέποντάς την συνολικά μου ήρθε η ιδέα των «δραπετών» περισσότερο γιατί μου άρεσε η ποιητική διάσταση της λέξης και το ενδιαφέρον των νοητικών της προεκτάσεων. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι περισσότερο με απασχολούσαν οι αιτίες που οδηγούν κάποιον στην ανάγκη να αποδράσει. Από τον εαυτό του, από αλήθειες ή ψέματα, από ύψη ή βάθη, κτλ. Η λίστα είναι ατέλειωτη.

– Σε κάποια από τα έργα σου βλέπουμε πρόσωπα παραμορφωμένα, πρόσωπα που πιθανόν να έχουν χάσει την ταυτότητα τους. Υπάρξεις παγιδευμένες. Γι αυτά τα πρόσωπα υπάρχει η σωτηρία της δραπέτευσης;
Είμαι παιδί της πόλης και τα πρόσωπα αυτά είναι πρωταγωνιστές σε αστικές ιστορίες, που περνώντας από το κόσκινο της στιγμής εμφανίζουν κάθε φορά ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Φυσικά, υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά, η χειρονομία, το χρώμα, οι συνθέσεις. Είμαι απόλυτα δοσμένος τη στιγμή της ζωγραφικής στο έργο που δημιουργείται, όμως μετά την ολοκλήρωσή του δεν έχω καμία δυνατότητα ελέγχου της εξέλιξης των προσώπων. Η δραπέτευση άλλωστε είναι εξίσου πιθανό να οδηγήσει σε ένα καλύτερο ή σε ένα χειρότερο αποτέλεσμα. Μερικές φορές έχεις φτερά για να πετάς πάνω απ’ τη σκιά σου. Με εξιτάρει περισσότερο η ίδια η πράξη παρά το αποτέλεσμά της. Οι αιτίες μιας απόδρασης είναι πιο σημαντικές από την κατάληξή της.

-Το έντονο χρώμα που χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος της δουλειά σου δίνει την αίσθηση ότι οι ήρωες σου έχουν «δραπετεύσει» από το κόμικ της καθημερινής μας ζωής και έχουν εγκατασταθεί στην ασφάλεια του πίνακα…
Αλήθεια, πόσο ασφαλείς μπορούν να είναι όταν έχουν αποχαιρετήσει δια παντός κάθε έννοια ιδιωτικότητας και βρίσκονται «στο έλεος» οποιουδήποτε βλέμματος; Στα έργα εμφανίζονται είτε πολυκοσμίες είτε μοναχικές φιγούρες, σε φόντο ίχνη πόλης. Μάλλον αυτό είναι το πιο ουσιαστικό. Ότι στη ζωγραφική αφήνεις τον εαυτό σου ελεύθερο, χωρίς αναστολές, να νιώσει μόνος, να κοινωνικοποιηθεί, να τολμήσει, να μη φοβάται. Ζωγραφίζει, κανείς, όπως ζει και αισθάνεται, ή έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει. Το παρήγορο είναι ότι πρόκειται για χρώματα πάνω σε ύφασμα. Τώρα που το σκέφτομαι, δεν έχω καμία αγωνία για την ασφάλεια ή τις ανησυχίες μιας ώχρας ή ενός ινδικού κόκκινου.

-Στέκομαι μπροστά στον πίνακα σου και περιμένω με αγωνία την εισήγηση του Think Tank. Πόσο αισιόδοξος μπορώ να είμαι όταν η σκέψη επωάζεται σε ένα άρμα μάχης; Γιατί εδώ που τα λέμε τα μυαλά που κατευθύνουν σημαντικές καταστάσεις του καιρού μας τα …τανκς ονειρεύονται!
Think Tank είναι η μετάφραση στα αγγλικά της «δεξαμενής σκέψης». Τα λεγόμενα Think Tank είναι συμβούλια που αναλύουν, εκτιμούν και αποφαίνονται για διάφορα θέματα (πολιτικά, οικονομικά κ.α.). Αυθόρμητα μου ήρθε η εικόνα ενός γιγάντιου τραπεζιού που χάνεται στο βάθος του ορίζοντα, μέσα σε ένα συνονθύλευμα από ομοιόμορφους χαρακτήρες με στρογγυλά γυαλιά, καπνού από πούρα και λάμπες με χαμηλό φωτισμό οι οποίες κρέμονται από το ταβάνι και κατεβαίνουν μέχρι τα κεφάλια τους, ενώ αποφασίζεται η πορεία της ανθρωπότητας. Φυσικά, πρόκειται για μια αυθαίρετη εκδοχή που απέχει από την αλήθεια, φαντάζομαι ότι έχουν κάποια χρησιμότητα, ωστόσο θέλησα να ζωγραφίσω εκείνη την πρώτη αυτόματη σκέψη. Παίζοντας με τη μετάφραση, όπου Tank αντί για «δεξαμενή» είναι ένα αληθινό άρμα μάχης και η σκέψη (Think) είναι τα στρογγυλά συννεφάκια των κόμικ. Είναι ένα έργο με σαρκαστική διάθεση και ίσως να είχα στην άκρη του μυαλού τη φράση του Πικάσο που έλεγε ότι «η ζωγραφική δεν προορίζεται για να διακοσμεί σαλόνια αλλά είναι εργαλείο για άμυνα και επίθεση στον «εχθρό«