Αντώνης Γιακουμάκης: Με νοιάζει το συναίσθημα, η οργή

Στη ζωγραφική του Αντώνη Γιακουμάκη, αν και υπάρχουν παραστατικές αναφορές, κυρίαρχο ρόλο παίζει το ζωγραφικό μέσο: το χαρτί,- που δεν είναι επεξεργασμένο και άρα ενέχει τη φθορά –  το σχήμα του, το χρώμα και οι βούρτσες. «Χορεύοντας», με ελεύθερες, φαινομενικά τυχαίες αλλά πάντοτε αυτοελεγχόμενες πινελιές, ο καλλιτέχνης αποδίδει πρόσωπα σε κίνηση. Η τραχύτητα της επιφάνειας προσθέτει ρυθμό στην κίνηση αυτή και οι μεγάλες διαστάσεις αποδίδουν μνημειακό χαρακτήρα στο έργο. Μπορούμε να μιλήσουμε ακόμα και για εξπρεσσιονιστική πινελιά, αφού η πραγματικότητα παραμορφώνεται με σκοπό να εκφράσει τα συναισθήματα, την ιδιαίτερη εσωτερική οπτική του καλλιτέχνη και την ψυχική του επαφή με το χαρτί. Ο πίνακας διαβάζεται ως ένα συνολικό ανεικονικό πεδίο όπου όμως δεν λείπουν οι υπαινιγμοί στο πραγματικό.

Τα κεφάλια του Αντώνη Γιακουμάκη μπορούν να συγκριθούν με αυτά του Glenn Brown αλλά ακόμη και με αυτά του Francis Bacon, που με αφετηρία τη φωτογραφική εικόνα της παραμάνας που κραυγάζει, από το Θωρηκτό Ποτέμκιν, έφτιαξε μια σειρά από τα καλύτερα ίσως έργα του που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη κραυγή. Πορτρέτα και ανθρώπινες κραυγές φτιάχνει ουσιαστικά και ο Αντώνης Γιακουμάκης. Πρόσωπα σε κίνηση που εκφράζουν την ψυχή των ανθρώπων που αναπαριστά. Και το αποτέλεσμα μοιάζει να είναι ένα τυχαίο συμβάν, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για πολύ συγκεκριμένα πορτρέτα ανθρώπων με όλη την υπαρξιακή αγωνία που τα διακατέχει. Δεν πρόκειται για παραμόρφωση αλλά για απόλυτη έκφραση. Ζωγραφίζει κεφάλια, αλλά οι φόρμες δεν έχουν καμία σχέση με μάτια, μύτη ή στόμα. Όμως η κίνηση της μπογιάς, η βιαιότητα και η ένταση της πινελιάς μοιάζουν να αποτυπώνουν το νευρικό σύστημα των ανθρώπων που απεικονίζονται, σε μια σχοινοβασία ανάμεσα σε αυτό που αποκαλούμε παραστατική ζωγραφική και στην αφαίρεση. Τα κεφάλια του Αντώνη Γιακουμάκη είναι μόνο κίνηση,έκφραση και ανθρώπινες κραυγές.

Όσο για τα γλυπτά του, μπορούν να συγκριθούν με τα κεφάλια του Αλμπέρτο Τζιακομέτι ή με αυτά της Γαβριέλλας Σίμωσι. Φτιαγμένα από ξύλο, ύφασμα, μέταλλο και πηλό, δημιουργούν υφές τέτοιες ώστε να μας κάνουν να δίνουμε βάση στη χειρονομία,  όπως γίνεται και με τα ζωγραφικά του έργα. Όπως και στα γλυπτά του Τζιακομέτι, αυτό που έχει σημασία είναι να απεικονιστεί η ουσία της ανθρώπινης παρουσίας χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένη ομοιότητα. Το  αποτέλεσμα είναι να μοιάζουν αφαιρετικά. Όσο για την έκφρασή τους, πλησιάζουν τα φιμωμένα κεφάλια της Γαβριέλλας Σίμωσι, αφού κραυγάζουν μόνο εσωτερικά. Είναι άραγε ο ίδιος όλα αυτά τα πρόσωπα; Είναι κάποιοι άλλοι;  Είναι η συνείδηση του ίδιου όταν σκέφτεται; Όλα είναι πιθανά. Αυτό που ψάχνει είναι να απεικονίσει αφαιρετικές ιδέες, περισσότερο από το να μιμηθεί ένα φυσικό πρόσωπο. Πρόκειται για την έκφραση μιας σκέψης, για τη μετατροπή μιας αφηρημένης ιδέας σε φόρμα.

Για τη δουλειά του αυτή, ο ίδιος ο καλλιτέχνης λέει:  «Θέλω να ψάξω και να απεικονίσω τον άνθρωπο του σήμερα. Θέλω να βγάλω ένα συναίσθημά του και να το ξεδιπλώσω. Η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, η εσωστρέφεια, η υπερπληροφόρηση που δέχεται, έχουν ανάγκη εκτόνωσης. Δεν με νοιάζει η φόρμα. Με νοιάζει το συναίσθημα, η οργή. Και αυτό θέλω να βγεί γρήγορα και εκρηκτικά».

Έτσι, ζωγραφική και γλυπτική ενώνονται για να αποτυπώσουν μια ιδέα, μια σκέψη, μια έκφραση, ένα συναίσθημα. Αλληλοσυμπληρώνονται και βγαίνει ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα: τα μαύρα κεφάλια.  «Αναμφίβολα, η χειρονομία αποτελεί τη βάση της ζωγραφικής του», γράφει πολύ σωστά ο Γιώργος Βλάχος στον κατάλογο πουσυνόδευσε την πρόσφατη έκθεση του «η κίνησή της όμως, όσο δυναμική κι αν είναι, δεν συνιστά έκρηξη, δηλαδή ρήξη προς τα έξω, αλλά αντίθετα, στρέφεται συνεχώς προς το κέντρο, στο εσωτερικό του έργου». Ο Αντώνης Γιακουμάκης απεικονίζει το σύγχρονο άνθρωπο και την ανάγκη του για ελευθερία.

Last modified: 15/01/2019