Αντώνης Γιακουμάκης: Η ανατομία του άρρητου

Γράφει η

Δόμνα Χανουμίδου,

τεχνοκριτικός και επιμελήτρια εκθέσεων

Ρωμαλέες αλλά συγχρόνως ακίνητες, στιβαρές κι όμως διάφανες, οι ανδρικές φιγούρες του Αντώνη Γιακουμάκη βυθίζονται στο άρρητο. Διότι παρά την έντονη χειρονομιακή γραφή και τα σκούρα χρώματα που κυριαρχούν, οι ανθρώπινες κεφαλές χωρίς ευδιάκριτα χαρακτηριστικά προσώπου και οι ακρωτηριασμένοι ανδρικοί κορμοί επιβάλλονται με την παρουσία τους πάνω στον καμβά χάρη στην εύγλωττη εσώτερη σιωπή τους. Με άλλα λόγια, ό,τι η τεχνική του καλλιτέχνη καθιστά ευκρινές και σαφές, η εσωτερικότητα των εικονιζόμενων μορφών το ακυρώνει την ίδια στιγμή, για να το καταστήσει ασαφές ή υπονοούμενο. Η συνειδητή άρνηση του καλλιτέχνη να δώσει συγκεκριμένο τίτλο σε αυτή τη νέα ενότητα έργων αποτελεί ήδη μια δήλωση σιωπής. «Άτιτλον», δηλαδή χωρίς περαιτέρω σχόλια.

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι προφανές: γιατί ο άνθρωπος του Γιακουμάκη σιωπά; Ουσιαστικά, αυτό το ιδιαίτερο παιχνίδι ισορροπιών, αυτή η αντίστιξη ανάμεσα στο ρητό και το άρρητο, το λεχθέν και το υποβόσκον, δε δηλώνει σε καμία περίπτωση δυστοκία. Ούτε βέβαια δηλώνει πως είναι πλάνητας ή χαμένος. Όχι. Η σιωπή του αποτελεί επιλογή και ήδη δήλωση των ανησυχιών και των προβληματισμών του. Διότι ο άνθρωπος του Γιακουμάκη δεν χρειάζεται να κραυγάσει την ταυτότητα του. Μέσα στην ανωνυμία του πλήθους, αυτός παραμένει συνειδητά ακίνητος και σιωπηλός, όπως ο κάθε αποκλεισμένος, μοναχικός, ξεχασμένος, άπατρις ή παρίας μιας κοινωνίας που τον απορρίπτει διαρκώς, προσηλωμένος ο ίδιος στην αναζήτηση του προσωπικού του φυλαχτού αθανασίας. Ο άνθρωπος του Γιακουμάκη είναι σε αναμονή, έτοιμος να υπερπηδήσει κάθε εμπόδιο που περιορίζει τη δράση του, να σπάσει όλα τα δεσμά που τον καθιστούν σκλάβο, να απελευθερωθεί από κάθε σύμβαση και κάθε εξαναγκασμό που του στερεί την ελευθερία. Είναι ο μαχητής που ετοιμάζεται να ριχτεί στη μάχη της δημιουργίας. Τα όπλα του, αν και κεκαλυμμένα, παραμένουν ορατά στο θεατή χάρη στη διαφάνεια των πορτραίτων που υπερτονίζει τα σημεία όπου η ύλη γίνεται πυκνή και συμπαγής: είναι το πνεύμα ως σφαίρα έτοιμη να εκτοξευθεί από το κεφάλι και η ψυχή σαν σπαθί κρυμμένο στο στήθος. Μέσα σε αυτή τη σιωπηλή μοναξιά του μαχητή «δεν υπάρχει τίποτα να δηλώσουμε τώρα πια, μόνο μια αναμονή, ο καθένας την αντιμετωπίζει μόνος του», όπως λένε και οι στίχοι του Charles Bukowski.